Μεγάλο συλλαλητήριο διοργανώνει το Σάββατο 12 Οκτώβρη, στις 7 μ.μ., στα Προπύλαια, η Κομματική Οργάνωση Αττικής του ΚΚΕ, ανήμερα της συμπλήρωσης 80 χρόνων από την Απελευθέρωση της Αθήνας και του Πειραιά από την Κατοχή με σύνθημα «Τότε και τώρα, μόνο ο λαός σώζει τον λαό, με ΚΚΕ δυνατό». Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.
Θα ακολουθήσει μουσικο-αφηγηματικό αφιέρωμα, σε ενορχήστρωση Μανόλη Ανδρουλιδάκη. Θα ερμηνεύσουν: Φωτεινή Βελεσιώτου, Βαγγέλης Κορακάκης, Μαριλίζα Λούντζη, Ασπασία Στρατηγού, Κώστας Τριανταφυλλίδης, Διονύσης Τσακνής. Κείμενα θα απαγγείλουν η Λίλα Καφαντάρη και ο Πέρης Μιχαηλίδης.Προσυγκεντρώσεις σε εμβληματικά σημεία
Οι προσυγκεντρώσεις των Τομεακών Οργανώσεων της ΚΟ Αττικής έχουν οριστεί στις 6 μ.μ. σε εμβληματικά σημεία γύρω από το κέντρο της Αθήνας, όπου οι αλύγιστοι κομμουνιστές και αγωνιστές δεν σκύψανε το κεφάλι, με τον αγώνα, το αίμα και τη θυσία τους έγραψαν ανεξίτηλες ηρωικές σελίδες στην Ιστορία του λαού.
Πιο συγκεκριμένα:
— Πολυτεχνείο: Μέταλλο, Ενέργεια – Νερό, Φάρμακο – Χημική Βιομηχανία, Μεταποίηση, Κατασκευές, Μεταφορές, Δικαιοσύνη, Επισιτισμός – Τουρισμός, Καλλιτέχνες, Χρηματοοικονομικό, Εμπόριο, ΜΜΕ.
Στη συμβολή Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας βρισκόταν το υπουργείο Εργασίας, που πολιορκήθηκε από τις κινητοποιήσεις ενάντια στην επιστράτευση (24.2.1943 και 5.3.1943). Οι διαδηλωτές εισέβαλαν μέσα στο υπουργείο και έκαψαν τους καταλόγους επιστράτευσης (βλέπε παρακάτω).
— Πλ. Εθνικής Αντίστασης: Τηλεπικοινωνίες, Τοπική – Περιφερειακή και Κεντρική Διοίκηση, Υγεία – Πρόνοια, ΕΒΕ, Βορειοδυτικές και Βόρειες συνοικίες.
Στο σημείο βρισκόταν τότε το Κεντρικό Ταχυδρομείο που στεγαζόταν στο Μέγαρο Μελά. Η πλατεία ονομαζόταν παλαιότερα Κοτζιά και αρχικά πλατεία Λουδοβίκου. Εκεί ξεκίνησε στις 14/4/1942 η απεργία των Τριατατικών (Τηλεγραφεία, Ταχυδρομεία, Τηλεφωνία) και δημοσίων υπαλλήλων. Η πρώτη νικηφόρα απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη.
— Πειραιώς και Ασωμάτων: Νοτιοδυτικές Συνοικίες – Περιστέρι, Δυτική Αθήνα, Βορειοδυτική Αττική.
Στο οικοδομικό αυτό τετράγωνο βρίσκονταν οι Φυλακές Χατζηκώστα, όπου στην Κατοχή και μετέπειτα κλείστηκαν χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές.
— Σύνταγμα (Οθωνος): Α’ Αθήνας, Ανατολικές και Νότιες Συνοικίες Αθήνας, Πειραιάς, Μεσόγεια
Στο συγκεκριμένο σημείο βρίσκονταν τα γραφεία του ΚΚΕ και του «Ριζοσπάστη».
— Σίνα και Ακαδημίας: ΑΕΙ, Εκπαιδευτικοί.
Στην οδό Σίνα στον αριθμό 8 ήταν η έδρα της διοίκησης του Α’ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ μετά την Απελευθέρωση.
Θυμίζουμε επίσης πως απέναντι από τα Προπύλαια όπου θα πραγματοποιηθεί το συλλαλητήριο βρίσκονταν – πάνω στην πλ. Κοραή (Κοραή 4) – το κτίριο του Γερμανικού Φρουραρχείου (Κομανταντούρ) στα χρόνια της Κατοχής και η έδρα της ΚΕ του ΕΑΜ μετά την Απελευθέρωση.
Ο μεγαλειώδης ξεσηκωμός για τη ματαίωση της επιστράτευσης το 1943
«Λαέ της Αθήνας, αντιτάξου μαζικά στην επιστράτευση», ήταν το σύνθημα με την υπογραφή του ΕΑΜ που δέσποζε σε σπίτια και στενά της πρωτεύουσας τους πρώτους μήνες του 1943. Ηταν ένα κάλεσμα που έγινε πράξη. Η επιστράτευση, χάρη στον αγώνα του λαού, ματαιώθηκε. Ο μεγαλειώδης ξεσηκωμός που κορυφώθηκε στις 5 Μάρτη 1943 φωτίζει πως ο λαός είναι παντοδύναμος όταν πιστέψει στη δύναμή του και το αποφασίσει.
Ο σχεδιασμός των γερμανικών κατοχικών αρχών για την πολιτική επιστράτευση Ελλήνων εργαζομένων είχε αρχίσει ήδη απ’ το 1941. Το ζήτημα, όμως, τέθηκε πιο άμεσα και πρακτικά μετά από τις τεράστιες απώλειες που είχαν τα φασιστικά στρατεύματα στο Στάλινγκραντ.
Στις 30 Γενάρη 1943 ετοιμάστηκε το διάταγμα «Περί υποχρεωτικής εργασίας του πληθυσμού της Ελλάδας» και το υπουργείο Εσωτερικών άρχισε τη σύνταξη καταλόγων επιστράτων, με σκοπό να σταλούν χιλιάδες σε οχυρωματικά έργα στο Ανατολικό Μέτωπο ή και σε πολεμικά εργοστάσια, σε αντικατάσταση Γερμανών εργατών.
Στις 19 Φλεβάρη 1943 ο Γκέμπελς είχε δηλώσει: «Ο γερμανικός λαός δίνει το αίμα του. Η υπόλοιπη Ευρώπη θα δώσει την εργασία».
Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ είχαν αρχίσει τις πρακτικές προετοιμασίες για τη ματαίωση της επιστράτευσης απ’ τον ίδιο κιόλας μήνα.
Οι χιτλερικοί έκαναν και επίσημα γνωστά τα σχέδιά τους με τη δημοσίευση διαταγής του στρατιωτικού διοικητή Ελλάδας στρατηγού Σπάιντελ, που προέβλεπε ότι «έκαστος κάτοικος της Ελλάδας, ηλικίας 16 – 45 ετών, είναι υποχρεωμένος, εάν το απαιτήσουν οι περιστάσεις, ν’ αναλάβει υποδεικνυομένην εις αυτόν εργασίαν διά γερμανικάς ή ιταλικάς υπηρεσίας». Οσοι δεν θα συμμορφώνονταν, θα τιμωρούνταν με πρόστιμο ή φυλάκιση ή ειρκτή ή κλείσιμο σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας.
Η δημοσίευση της διαταγής αυτής αποτέλεσε και τη σπίθα για τη φωτιά του ξεσηκωμού και ξεκίνημα του αγώνα ενάντια στην επιστράτευση. Στις 24 Φλεβάρη πραγματοποιήθηκε μαχητικό συλλαλητήριο.
Η ακόμη πιο αποφασιστική συνέχεια δόθηκε στις 5 Μάρτη. Με απόφαση του ΕΑΜ και του Εργατικού ΕΑΜ, με την καθοδήγηση των κομμουνιστών, προκηρύχτηκε γενική απεργία για τις 5 Μάρτη που πέτυχε απόλυτα.
Οι διαδηλωτές – που οι υπολογισμοί της περιόδου υπολογίζουν σε 200.000 – κατέλαβαν το υπουργείο Εργασίας και έκαψαν τους καταλόγους της επιστράτευσης. Στις συγκρούσεις έπεσαν 18 αγωνιστές και τραυματίστηκαν 135.
Ανάλογες κινητοποιήσεις έγιναν, την ίδια μέρα, στη Θεσσαλονίκη, στον Βόλο, στην Κόρινθο, στην Καλαμάτα, στη Σπάρτη, στον Πειραιά.
«Εδειξε τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν οι λαοί για να επιβάλουν τη θέλησή τους»
Ο Νίκος Πλουμπίδης, που καθοδηγούσε από μέρους του ΠΓ της ΚΕ την ΚΟ Αθήνας του Κόμματος, γράφει για εκείνες τις μέρες:
«…Στις 4 του Μάρτη, πριν ακόμα φωτίσει, ήρθε ξαφνικά ο Κ. Χατζημάλης (Γραμματέας της ΚΟΑ του ΚΚΕ) και μου αναφέρει ότι απεφασίσθη η πολιτική επιστράτευση και ότι αύριο στις 5 του μήνα θα το αναγγείλει από το ραδιοφωνικό σταθμό ο πρωθυπουργός Λογοθετόπουλος. Η είδηση ήταν σοβαρότατη με εξαιρετική πολιτική σημασία. Επρεπε να προλάβουμε τον εχθρό προτού αναγγείλει την απόφασή του. Είπα να συγκληθεί αμέσως η ΕΠ της ΚΟΑ και με συνδέσμους να ειδοποιηθούν τα στελέχη της ΚΟΑ και να είναι σε επιφυλακή. Εβλεπα ότι το ΚΚΕ έπρεπε να φανεί. Τι έπρεπε να κάνω; Σύνδεση με τη Γραμματεία του ΠΓ είχα μόνο στις 6 του μήνα. Αλλος τρόπος να συνδεθώ και να ληφτεί υπεύθυνα κομματική απόφαση δεν υπήρχε… Να παραμείνω αδρανής με τη δικαιολογία ότι δεν ήταν δική μου δουλιά να αποφασίσω, το θεώρησα προδοσία και απέναντι του Κόμματος και απέναντι του λαού. Κατέληξα να αναλάβω τις ευθύνες.
Εβλεπα καθαρά την επιτυχία και τη ΝΙΚΗ όχι συναισθηματικά αλλά με τη μελέτη της κατάστασης και αποφάσισα να κατεβάσω στις 5 του Μάρτη τους εργατοϋπαλληλικούς κλάδους της Αθήνας σε ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ και όλο το λαό της Αθήνας σε ΠΑΛΛΑΪΚΗ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ με σύνθημα: ΚΑΤΩ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ, ΨΩΜΙ, ΔΟΥΛΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ… Από το μεσημέρι τις 4 του Μάρτη δεκάδες χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές βρίσκονταν σε πυρετώδη κίνηση. Τα τυπογραφεία και οι πολύγραφοι δούλευαν αδιάκοπα. Πλακάτ, σημαίες, συνθήματα ετοιμάστηκαν. Το σχέδιο πορείας του κάθε κλάδου και τα νέα καταστρώθηκαν. Χιλιάδες προκηρύξεις και τρυκ μοιράστηκαν. Τα ΧΩΝΙΑ τότε εφευρέθηκαν και τέθηκαν σε εφαρμογή. Ξημέρωσε η Τετάρτη 5 του Μάρτη του 1943. Ολη η κίνηση, όλες οι υπηρεσίες σταματημένες. Η ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ήταν πραγματικά ΚΑΘΟΛΙΚΗ. Ολα νεκρώθηκαν… Και τότε άρχισε να ξεχύνεται στο κέντρο της Αθήνας ο λαϊκός χείμαρρος των συνοικιών…
Για πρώτη φορά παρουσιάστηκε μια τόσο μεγάλη σε όγκο και μαχητικότητα ΠΑΛΛΑΪΚΗ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ… Το παλλαϊκό ξεσήκωμα ήταν τέτιο που οι καταχτητές αναγκάστηκαν να ανακαλέσουν την απόφασή τους και να δηλώσουν ότι ΔΕΝ τίθεται ζήτημα πολιτικής επιστράτευσης για την Ελλάδα. Η 5η του Μάρτη 1943 – κατέληγε ο Νίκος Πλουμπίδης – δεν έσωσε μόνο τα Ελληνόπουλα από τα γερμανικά κάτεργα, αλλά συνετέλεσε και στην πορεία και εξέλιξη του πολέμου και έδειξε το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν οι λαοί για να επιβάλουν τη θέλησή τους! (…)».