Ινδικός – Ειρηνικός Ωκεανός: Εντείνεται η αντιπαράθεση ΗΠΑ – Κίνας

Πολεμικό πλοίο της Κίνας αποπλέει από στενό της Ιαπωνίας
(Φωτό αρχείου)

Ιδιαίτερα έντονη και πολυεπίπεδη κινητικότητα καταγράφηκε και τη βδομάδα που πέρασε στην Ασία, ιδίως στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, αντανακλώντας τη συνεχή όξυνση του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού ΗΠΑ – Κίνας, όπως και την προσπάθεια άλλων ισχυρών καπιταλιστικών κρατών να ενισχύσουν τη θέση τους σε αυτήν την κρίσιμη περιοχή.

Ετσι, μέσα στην ίδια βδομάδα, ξεχωρίζοντας ορισμένες χαρακτηριστικές εξελίξεις, καταγράφονται: Η νέα ένταση της αντιπαράθεσης γύρω από την Ταϊβάν, με τις όλο και πυκνότερες παρεμβάσεις των ΗΠΑ για την «αναβάθμιση» της διεθνούς της αναγνώρισης, και την αντίδραση της Κίνας. Οι απανωτές Σύνοδοι διακρατικών σχημάτων στην Ασία (Σύνοδος Κορυφής ASEAN και Σύνοδος για την Ανατολική Ασία), με παρεμβάσεις και προώθηση ανταγωνιστικών σχεδίων από Ουάσιγκτον και Πεκίνο. Η συνέχιση των επαφών με τους Ταλιμπάν και των διεθνών συναντήσεων για το Αφγανιστάν, με επίκεντρο την «επόμενη μέρα» στην Κεντρική Ασία. Η συνομιλία των Προέδρων Γαλλίας και Κίνας, ενόψει και της γαλλικής προεδρίας στην ΕΕ από τον Γενάρη του 2022, καθώς επίσης η περιοδεία του Κινέζου ΥΠΕΞ σε Ελλάδα, Σερβία, Αλβανία και Ιταλία.

Το «χαρτί Ταϊβάν» και οι προειδοποιήσεις για «σεισμικούς κινδύνους»

Σε συνέχεια της ενίσχυσης της στρατιωτικής συνεργασίας των ΗΠΑ με την Ταϊβάν και της αυξανόμενης στρατιωτικής παρουσίας τους στην περιοχή, η Ουάσιγκτον εντείνει παρεμβάσεις στην κατεύθυνση, ουσιαστικά, της ντε φάκτο αναγνώρισης της Ταϊβάν ως ανεξάρτητου κράτους μέσα από την «αναβαθμισμένη» συμμετοχή της σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς.

Χαρακτηριστικά, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Αντ. Μπλίνκεν με ανακοίνωσή του ζήτησε ανοιχτά «την ουσιαστική συμμετοχή της Ταϊβάν» στους θεσμούς του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας ότι ο αποκλεισμός της «υπονομεύει το σημαντικό έργο του ΟΗΕ και των οργάνων του».

Η δε νέα επικεφαλής του Αμερικανικού Ινστιτούτου στην Ταϊβάν (που λειτουργεί ως η ντε φάκτο πρεσβεία των ΗΠΑ), Σάντρα Ούντκερκ, ξεκαθάρισε ότι «είμαστε αποφασισμένοι να βαθύνουμε τους δεσμούς μας με την Ταϊβάν», ξεχωρίζοντας τους τομείς της κυβερνοασφάλειας και των εφοδιαστικών αλυσίδων, ενώ τόνισε ότι «θα συνεχίσουμε να προωθούμε τους στόχους της κυβέρνησης Μπάιντεν σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο, περιλαμβανομένης της αντιμετώπισης της κακόβουλης επιρροής της Κίνας».

Εξίσου χαρακτηριστικά, η Πρόεδρος της Ταϊβάν Τσάι Ινγκ Βεν, μιλώντας στο CNN, επιβεβαίωσε για πρώτη φορά δημόσια ότι οι ΗΠΑ έχουν στρατιωτική παρουσία στο νησί, ισχυριζόμενη πως «δεν είναι όσο μεγάλη θεωρούν κάποιοι» αλλά και προσθέτοντας ότι «έχουμε ευρεία συνεργασία με τις ΗΠΑ, για να αυξήσουμε την αμυντική μας ικανότητα».

Αντιδρώντας έντονα στη νέα παρέμβαση Μπλίνκεν και στις υπόλοιπες κινήσεις της Ουάσιγκτον, η Κίνα μέσω δηλώσεων του εκπροσώπου του ΥΠΕΞ προειδοποίησε πως «αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να παίζουν το “χαρτί Ταϊβάν”, αυτό θα προκαλέσει αναπόφευκτα σεισμικούς κινδύνους στις σχέσεις Κίνας – ΗΠΑ». Κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «παραβιάζουν σοβαρά την αρχή της “μίας Κίνας”» και τους «βασικούς κανόνες που διέπουν τις διεθνείς σχέσεις», κάνοντας λόγο για γεγονότα που «δίνουν συνέχεια σε εξελίξεις στην κατεύθυνση της απόσχισης με την “ανεξαρτησία της Ταϊβάν”» και τα οποία «αποτελούν τη μεγαλύτερη αληθινή απειλή για την ειρήνη και τη σταθερότητα στα Στενά της Ταϊβάν».

Χαρακτηριστικές των προσπαθειών «αναβάθμισης» της Ταϊβάν, εξάλλου, είναι και οι επαφές που είχε προγραμματίσει ο Ταϊβανέζος ΥΠΕΞ Τζόζεφ Γου στην Ευρώπη, καταρχάς σε Τσεχία και Σλοβακία, με την Ταϊπέι να σημειώνει ανοιχτά ότι «θα αναζητήσουμε πιο ενεργά τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας και την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ Ταϊβάν και χωρών της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης».

Πυκνές συναντήσεις και ανταγωνιστικά σχέδια στην Ασία

Την ίδια στιγμή, μέσα από τις Συνόδους ασιατικών διακρατικών σχημάτων που έγιναν αυτήν τη βδομάδα, αναδείχθηκε η συνεχής προσπάθεια ΗΠΑ και Κίνας να ενισχύσουν τις συμμαχίες τους και να υπονομεύσουν τους σχεδιασμούς της αντίπαλης πλευράς.

Η Σύνοδος Κορυφής της Ενωσης Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN – συμμετέχουν Βιετνάμ, Ινδονησία, Καμπότζη, Λάος, Μαλαισία, Μπρουνέι, Μιανμάρ, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες) έγινε για πρώτη φορά χωρίς εκπροσώπηση της Μιανμάρ, στην οποία από 1η Φλεβάρη έχει εκδηλωθεί στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε την κυβέρνηση του Εθνικού Συνδέσμου για τη Δημοκρατία (NLD), η οποία τα τελευταία χρόνια επιδίωκε διαύλους στενότερων επαφών και με τη Δύση. Η προεδρία της ASEAN αρνήθηκε να παραστεί στη Σύνοδο ο επικεφαλής της χούντας Μιν Αούνγκ Χλάινγκ, με το επιχείρημα ότι δεν τέθηκε σε εφαρμογή το «ειρηνευτικό σχέδιο» που συμφωνήθηκε για τον τερματισμό των εχθροπραξιών.

Να σημειωθεί ότι η Σύνοδος έγινε μία μέρα αφού ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν, συναντήθηκε διαδικτυακά με εκπροσώπους της «κυβέρνησης εθνικής ενότητας» της Μιανμάρ που έχουν συγκροτήσει τους τελευταίους μήνες δυνάμεις που αντιτίθενται στους πραξικοπηματίες (με πρωταγωνιστικό ρόλο του NLD). Στη συνάντηση ο Σάλιβαν τόνισε ότι η στήριξη των ΗΠΑ «στο κίνημα υπέρ της δημοκρατίας στη Μιανμάρ θα συνεχιστεί» και ότι «οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να τονίζουν την ανάγκη να λογοδοτήσουν οι πραξικοπηματίες».

Το ενδιαφέρον εξάλλου της Ουάσιγκτον για τη Νοτιοανατολική Ασία επιβεβαίωσε και η παρέμβαση του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν στις εργασίες της ASEAN, μιλώντας για μια «ζωτικής σημασίας» σχέση ΗΠΑ – ASEAN, την οποία συνέδεσε με τη «διατήρηση ενός ελεύθερου και ανοιχτού Ινδο-Ειρηνικού». Με έμμεση πλην σαφή αναφορά στο Πεκίνο, μίλησε για ένα «κοινό όραμα για μια περιοχή όπου η κάθε χώρα θα μπορεί να ανταγωνίζεται και να πετυχαίνει ισότιμα με τις άλλες και όλες, ανεξαρτήτως πόσο μεγάλες ή ισχυρές είναι, θα συμμορφώνονται με το δίκαιο», ενώ ανακοίνωσε τη χρηματοδότηση, με 102 εκατ. δολάρια, προγραμμάτων σε Υγεία, οικονομία, Εκπαίδευση, κλίμα.

Επίσης, η ASEAN ανακοίνωσε ότι συγκρότησε «Στρατηγική Εταιρική Σχέση» με την Αυστραλία η οποία, μετά και από τη συγκρότηση της AUKUS (ΗΠΑ, Βρετανία, Αυστραλία), αποτελεί πλέον σημαντικό «βραχίονα» προώθησης των αμερικανικών σχεδιασμών στην περιφέρεια.

Την ίδια ώρα, βέβαια, στις εργασίες της ASEAN παρενέβη και ο πρωθυπουργός της Κίνας Λι Κετσιάνγκ, που καθόλου τυχαία επανήλθε στην ανάγκη να επιταχυνθεί η εφαρμογή της Regional Comprehensive Economic Partnership (Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Εταιρική Σχέση), που δημιουργήθηκε τον περσινό Νοέμβρη, με τη συμμετοχή όλων των μελών της ASEAN αλλά και των Κίνας, Ιαπωνίας, Νότιας Κορέας, Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας.

Ακόμα, στις 27/10 έγινε (διαδικτυακά για τους περισσότερους συμμετέχοντες) και η Σύνοδος Ανατολικής Ασίας (συμμετέχουν εκτός από την ASEAN οι Ινδία, Κίνα, Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, ΗΠΑ και Ρωσία), που εξέδωσε κοινές ανακοινώσεις, μεταξύ άλλων και για την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας», επιβεβαιώνοντας ότι η τελευταία θα συνεχίσει να αποτελεί «μοχλό» σε γεωπολιτικούς σχεδιασμούς και ανταγωνισμούς.

«Κλειδί» οι εξελίξεις γύρω από το Αφγανιστάν

Παράλληλα, καθώς «κλειδί» στους ευρύτερους ανταγωνισμούς αποτελούν και οι εξελίξεις γύρω από το Αφγανιστάν, συνεχίστηκαν και την περασμένη βδομάδα τα σχετικά διεθνή διαβούλια, καθώς και οι επαφές με τους Ταλιμπάν.

Ετσι, λίγες μέρες μετά τη συνάντηση του «Σχήματος της Μόσχας», στα μέσα της βδομάδας έγινε στην Τεχεράνη η 2η συνάντηση των ΥΠΕΞ των χωρών που συνορεύουν με το Αφγανιστάν (Πακιστάν, Τουρκμενιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Ιράν, Κίνα). Η 1η είχε γίνει τον Σεπτέμβρη, μετά από σχετική πρόταση του Πακιστάν, το οποίο τα τελευταία χρόνια ενισχύει πολύπλευρα τη συνεργασία του με την Κίνα.

Στη συνάντηση προτάθηκαν η παραπέρα ενίσχυση αυτού του συντονισμού των «6» και η συγκρότηση ενός μηχανισμού περιφερειακής συνεργασίας για ζητήματα ασφάλειας και ανταλλαγής πληροφοριών. Ο δε ΥΠΕΞ της Κίνας Γουάνγκ Γι – που στις αρχές της βδομάδας είχε συναντήσει στο Κατάρ αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν με επικεφαλής τον αναπληρωτή πρωθυπουργό Αμπντούλ Γάνι Μπαραντάρ και τον ΥΠΕΞ Αμίρ Χαν Μουτάκι – δήλωσε ότι οι Ταλιμπάν «είναι πρόθυμοι για διάλογο με τον κόσμο». Αργότερα, μάλιστα, το Πεκίνο επιβεβαίωσε τη δημιουργία διμερούς μηχανισμού διασύνδεσης «για να συζητηθούν εκατέρωθεν επισκέψεις το επόμενο διάστημα». Από την πλευρά τους οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν ότι συγκροτήθηκε και επιτροπή ειδικά για την υλοποίηση κινεζικών σχεδίων.

Αξιολογώντας τη συνάντηση στην Τεχεράνη, ο εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ Ζάο Λιζιάν χαρακτήρισε «ευκαιρία» το ότι «η μεταβατική αφγανική κυβέρνηση είναι προσαρμόσιμη και υπό διαμόρφωση», και ανέφερε ότι πρέπει «να επιδιώξουμε επικοινωνία και συνεννόηση μαζί της, ορθολογικά και ρεαλιστικά, ώστε να αυξηθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη και να ασκηθεί θετική επιρροή».

Επανέλαβε κι αυτός ότι «οι ΗΠΑ πρέπει να άρουν τις μονομερείς κυρώσεις, ώστε τα περιουσιακά στοιχεία του Αφγανιστάν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των αναγκών που επείγουν για τον κόσμο» και τόνισε ότι «ως γείτονες του Αφγανιστάν πρέπει να αναλάβουμε συντονισμένες και σθεναρές πρωτοβουλίες για να αυξηθεί γενναία η οικονομική και εμπορική συναλλαγή μαζί του».

Σε πρώτο πλάνο το παζάρι με τους Ευρωπαίους

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Γάλλο ομόλογό του Εμ. Μακρόν, στο πλαίσιο επαφών που εντείνει το Παρίσι ενόψει και της ανάληψης της προεδρίας της ΕΕ από αρχές Γενάρη. Τα σχετικά ρεπορτάζ ανέδειξαν την ετοιμότητα του Πεκίνου να αξιοποιήσει κάθε «τριβή» και «δυσαρέσκεια» που ευνοούν οι αντιθέσεις στο εσωτερικό του ευρωατλαντικού άξονα, όπως έδειξαν και οι αντιδράσεις μετά τη συγκρότηση της AUKUS.

«Παρατηρώντας ότι η διεθνής κατάσταση αλλάζει γοργά», μετέδωσε το κινεζικό πρακτορείο «Σινχουά», «ο Σι είπε πως η διατήρηση τακτικής επικοινωνίας και συντονισμού με τον Μακρόν για σοβαρά θέματα θα συμβάλει στην ομαλή πορεία των σινο-γαλλικών σχέσεων και θα προσφέρει περισσότερη σταθερότητα στον κόσμο. Επίσης, τόνισε ότι οι πολλές πρόσφατες και σημαντικές διεθνείς συναντήσεις επιβεβαίωσαν πωςη Γαλλία ορθά επιμένει στη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ».

Από τη δική του μεριά, βέβαια, ο Μακρόν δεν παρέλειψε μεταξύ άλλων να ζητήσει – σύμφωνα με ανακοίνωση της γαλλικής προεδρίας – μεγαλύτερη εξισορρόπηση της εμπορικής σχέσης Ευρώπης και Κίνας, ειδικά όσον αφορά τους όρους πρόσβασης κάθε πλευράς στην αγορά της άλλης.

Ενδεικτικές, τέλος, ήταν οι επαφές που ξεκίνησε ο Κινέζος ΥΠΕΞ στη γειτονιά μας, με πρώτο σταθμό την Ελλάδα, πριν ακολουθήσουν επίσημες συναντήσεις του σε Σερβία, Αλβανία και Ιταλία. Ο εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ, αποτιμώντας την επίσκεψη στην Αθήνα, είπε ότι «η Κίνα είναι έτοιμη να εργαστεί με την Ελλάδα για μία συνεργασία υψηλής ποιότητας στο πλαίσιο της BRI (Belt and Road Initiative), ώστε να αναδειχθεί ο Πειραιάς σε λιμάνι παγκόσμιας κλάσης, να επιταχυνθούν οι προσπάθειες για τη διαμόρφωση της χερσαίας και θαλάσσιας ταχείας διαδρομής που θα ενώνει Κίνα και Ευρώπη, αλλά και για την επέκταση της συνεργασίας σε αναδυόμενους τομείς, όπως η ανακυκλώσιμη Ενέργεια».

Εκρινε μάλιστα σκόπιμο να προσθέσει πως «η Ελλάδα πιστεύει ότι το μέλλον της Κίνας δεν έχει όρια (…) Η ελληνική πλευρά δεν εντάσσεται ποτέ στη ρητορική που στρέφεται κατά της Κίνας ή είναι σινοφοβική. Δίνει έμφαση και επικροτεί την Παγκόσμια Αναπτυξιακή Πρωτοβουλία που ξεκίνησε ο Πρόεδρος Σι και καλωσορίζει τη συνέχιση των επενδύσεων κινεζικών εταιρειών».

Το άρθρο αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη

Ετικέτες: ,

Δείτε ακόμα...