Σειρά άρθρων του Alt.gr για τους φάρους (II)
Οι φάροι των ελληνικών θαλασσών γεμίζουν περηφάνια κάθε ναυτικό αυτού του τόπου. Το ελληνικό φαρικό δίκτυο θεωρείτε από τα πληρέστερα του πλανήτη. Πρόκειται για κατασκευές πολλών διαφορετικών εργολαβιών και κρατών που είχαν υπό το ζυγό τους αυτά τα χώματα. Η συντριπτική τους πλειοψηφία τοποθετήθηκε και συντηρείται εδώ και δεκαετίες από την Υπηρεσία Φάρων και των προκατόχων της Υπηρεσιών. Δεν είναι μόνο οι 120 πετρόχτιστοι φάροι. Είναι κάθε σπίθα, κάθε πυρσός, κάθε φανάρι που στέκει στο κατάλληλο σημείο. Είναι οι, συνολικά, 1552 (απογραφή 2015) πυρσοί.
Φωτίζοντας τα δύσκολα περάσματα
Τρία από τα πιο δύσκολα περάσματα των ελληνικών θαλασσών. Αέναη ναυτική κίνηση εκατοντάδες χρόνια. Κάβοι που πολλά καράβια δεν κατάφεραν να τους καβατζάρουνε ποτέ. Ακρωτήρια που λυσσομανάνε πάνω τους οι φονικές σοροκάδες και οι ανελέητοι βοριάδες. Κύματα που φουσκώνουν απ’ τα ρεύματα… ξεσπούν στα πέτρινα πόδια των φάρων, αφρισμένα.
Φάροι που αν και εκ πρώτης μοιάζουν να λούζονται από ελληνικές θάλασσες, ωστόσο φωτοβολούν πολύ πέρα από τα 6 Ναυτικά Μίλια των χωρικών υδάτων. Συχνά αμφισβητούνται τα νερά, που πεισματικά φωτίζουν. Ενώ είναι μάρτυρες παραβιάσεων, ασκήσεων, πολεμικών προπαρασκευών από πολεμικά πλοία της Τουρκίας, των ΗΠΑ κι άλλων Νατοϊκών «συμμάχων» των ελληνικών Κυβερνήσεων.
Κεντρικό και Νότιο Αιγαίο, Νότιος Ευβοϊκός, Μυρτώο Πέλαγος και εκεί που συναντιόνται Κρητικό, Καρπάθιο και Λιβυκό Πέλαγος…
«Καταιγίδες», «αστραπές», «γαλάζιες πατρίδες»…
Κάβο Ντόρο, Κάβο Μαλιάς και Κάβο Σίδερο… καλντερίμια που όποιος θαλασσινός δεν τα περπάτησε… στην οργή τους, δε ξέρει τι θα πει ελπίδα, δύναμη, νόστος και σεβασμός…
Το Στενό του Καφηρέα
Το φοβερό και τρομερό στενό του Καφηρέα, γνωστό στα πέρατα της γης σηματοδοτείται από τρεις φάρους. Δίνουν πορεία στα καράβια, που κατεβαίνοντας από Μαύρη Θάλασσα, κατευθύνονται προς την δυτική έξοδο της Μεσογείου το Γιβραλτάρ κι αντίστροφα.
Ο Φάρος Αράπης (Καβο Ντόρο – Ευβοια), ο Φάρος Μαντίλι (Νήσος Μαντίλι – Ευβοια) και ο Φάρος Φάσσα (Άνδρος) σχηματίζουν ένα τρίγωνο που οριοθετεί το πιο πολυσύχναστο στενό των ελληνικών θαλασσών.
Ο φάρος Αράπης βρίσκεται επάνω στην ομώνυμη βραχονησίδα , η οποία απέχει μισό μίλι Β.Α από το ακρωτήριο Καφηρέα ή Κάβο Ντόρο. Ο φάρος έχει τοποθετηθεί από το 1925 και έχει ύψος 5 μέτρα ενώ το εστιακό του ύψος είναι 34 μέτρα. Πρόκειται για φανάρι που εκπέμπει δύο λευκές αναλαμπές ανά 15 δευτερόλεπτα, με εμβέλεια 10 ναυτικά μίλια.
Ο φάρος Μανδήλι κατασκευάστηκε το 1925, επί του ομώνυμου νησιού. Το ύψος του πύργου του είναι 10,6 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 85 μέτρα. Στη διάρκεια του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός. Επαναλειτούργησε ξανά το 1945 πάλι με πετρέλαιο. Το 1981 αυτοματοποιήθηκε και μετετράπη σε ηλιακό. Χαρακτηριστικά του είναι οι 3 λευκές αναλαμπές ανά 20δλ και φωτοβολία 15 Ναυτικά Μίλια.
Φάρος Φάσα Άνδρου 
Φάρος Φάσα Άνδρου 
Φάρος Φάσα Άνδρου 
Φάρος Φάσα Άνδρου
Ο φάρος Φάσα στην Άνδρο λειτούργησε το 1859 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο, με χαρακτηριστικό λευκό με μία αναλαμπή ανά τρία λεπτά και φωτοβολία 30ν.μ. Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός και στα πλαίσια ανασυγκρότησης του Φαρικού Δικτύου, επαναλειτούργησε το 1945 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο. Το 1993 ο φάρος ηλεκτροδοτήθηκε και λειτουργεί ως επιτηρούμενος. Έχει χαρακτηριστικά μία λευκή αναλαμπή ανά 10δλ και φωτοβολία 25 Ναυτικά Μίλια.
Καβομαλιάς – Φάρος Μαλέα – Κάβο Μαλιάς
Ο Καβομαλιάς με όνομα που σημαίνει θόρυβος, βοή, βρίσκεται στην αγκαλιά τριών πελάγων, του Αιγαίου, του Ιόνιου και του Κρητικού και γι’ αυτό υπήρξε σημαντικό ναυτικό πέρασμα από την εποχή της αρχαιότητας. Οι φουρτούνες του μνημονεύονται από τον Στράβωνα το Γεωγράφο και τα Ομηρικά έπη ως τους σύγχρονους περιηγητές, ποιητές, συγγραφείς και στιχουργούς.
Ο Παυσανίας μας πληροφορεί για την ύπαρξη δύο αρχαίων ιερών προς τιμή του Ποσειδώνα και του Απόλλωνα στα δυτικά και τα ανατολικά του Ακρωτηρίου.
Στη σύγχρονη εποχή ο Καβομαλιάς είναι το σημαντικότερο ελληνικό ακρωτήριο στο οποίο γίνονται αλλαγές πορειών των πλοίων που κατευθύνονται από τη Δυτική προς την Ανατολική Μεσόγειο, τον Πειραιά, το Βόρειο Αιγαίο κι αντίστροφα.
Το ακρωτήριο είναι απότομο, με ψηλούς γκρεμούς που φτάνουν τα 600 μέτρα ύψος. Ο φάρος του Καβομαλιά θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους και πιο δύσκολους στην Ελλάδα. Χτισμένος στο άγονο τοπίο του αφιλόξενου βράχου, αγέρωχος, μοναχικός και θορυβώδης, φυλάσσονταν από τέσσερις φαροφύλακες που άλλαζαν μεταξύ τους βάρδιες. Πρωτολειτούργησε το 1883 και το 1993 αυτοματοποιήθηκε και έπαψε να επανδρώνεται. Βρίσκεται χτισμένος 40 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ο πύργος του έχει ύψος 15 μέτρα και η φωτοβολία του φτάνει τα 17 μίλια. Το 2006 ο φάρος ανακηρύχτηκε ιστορικό και διατηρητέο μνημείο, αναστηλώθηκε και επανδρώθηκε ξανά αποτελώντας σήμερα το καμάρι των Βατικιωτών.
Το ακρωτήριο Μαλέας βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου και λογχίζει τη Μεσόγειο. Ο πέτρινος φάρος του κατασκευάστηκε το 1883 με ύψος πύργου 15 μέτρα και εστιακό ύψος 40 μέτρα. Στις μέρες μας είναι γνωστός κι ως Καβο Μαλιάς ή Ξυλοχάφτης, επειδή πολλά πλοία βυθίστηκαν στα «πόδια του». Πρωτολειτούργησε το 1883 με πετρέλαιο και φωτοβολία τα 15 Ναυτικά Μίλια. Διακόπηκε η λειτουργία από τις φθορές που του προκάλεσαν τα στρατεύματα κατοχής των ΝΑΖΙ. Επαναλειτούργησε το 1945 πάλι με πετρέλαιο. Το 1983 τα μηχανήματα πετρελαίου αντικαταστάθηκαν και μετετράπη σε ηλιακό. Έχει χαρακτηριστικό μία λευκή αναλαμπή ανά 10δλ και φωτοβολία 17 Ναυτικά Μίλια.
Κάβο Σίδερος
«…Επί του Ακρωτηρίου «Κάβο Σίδερος» υπάρχει σταθμός ασυρμάτου μετά μικράς φρουράς εκ δέκα έως δώδεκα ανδρών…» (ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΣΗΤΕΙΑΣ – Ε.Γ. Κουτσαντωνάκης). Ο Φάρος Σίδερος έπαιξε τον πατριωτικό του ρόλο του στην Εθνική Αντίσταση έναντι των ΝΑΖΙ καταχτητών.
Οι Φάρος Σίδερος (Λασίθι – Κρήτη) και Πλατί (Κάσσου) σηματοδοτούν άλλο ένα δύσκολο και πολύβουο πέρασμα. Αποτελεί την τελευταία αναλαμπή για τα βαπόρια που «κατεβαίνουν» Ινδικό Ωκεανό μέσο Σουέζ. Ταυτόχρονα είναι τα πρώτα «φώτα» της Ευρωπαϊκής Ηπείρου που συναντούν όσοι αφήνουν πίσω το Πορτ Σάιντ κι «ανεβαίνουν» για Βόσπορο και Μαύρη Θάλασσα. Πολλοί θα αποφύγουν τα κύματά του περνώντας Βορειότερα από το Πρασονήσι της Ρόδου. Άλλοι όπως τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, θα βρουν απάγκιο στους γύρω κόλπους του να αγκυροβολήσουν μέχρι να αποκάμει ο Βοριάς.
Ο φάρος Σίδερος πρωτολειτούργησε το 1880 όταν η περιοχή παρέμενε υπό Οθωμανική Κατοχή. Εντάχθηκε στο ελληνικό φαρικό δίκτυο στις 8 Μάη 1915. Έσβησε επί Ναζιστικής Κατοχής. Επαναλειτούργησε το 1945 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο. Το 1982 ο φάρος ηλεκτροδοτήθηκε από το δίκτυο της ΔΕΗ. Έχει εστιακό ύψος 50 μέτρα. Χαρακτηριστικά του είναι μία λευκή αναλαμπή ανά 10δλ και φωτοβολία 23 Ναυτικά Μίλια.
{...}
Τα βράδια, βάρδια κάνοντας, θα λέγαμε
παράξενες στη γέφυρα ιστορίες,
για τους αστερισμούς ή για τα κύματα,
για τους καιρούς, τις άπνοιες, τις πορείες.
Όταν πυκνή η ομίχλη θα μας σκέπαζε,
τους φάρους θε ν' ακούγαμε να κλαίνε
και τα καράβια αθέατα θα τ' ακούγαμε,
περνώντας να σφυρίζουν και να πλένε.
(Νίκος Καββαδίας – Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Ἐμμανουήλ)
Με πληροφορίες από: Υπηρεσία Φάρων, faroi.com, sony
Γαρδίκης Νίκος
