«Σπύρος Σαμάρας: Ένας αληθινός καλλιτέχνης της όπερας». Με αυτή τη φράση, ο διάσημος Ιταλός ποιητής και δραματουργός των Πουτσίνι και Σαμάρα (1861-1917) μ.ά., Φερντινάντο Φοντάνα (1850-1919), προμήνυσε το «φαινόμενο» Σαμάρα πριν από περίπου 140 χρόνια! «Ακούστε» τη, με τη φαντασία σας και στο πρωτότυπο: SpiroSamara:unaverastoffad’operista! Μα δεν είναι φοβερή η μουσικότητα των λέξεων;
Και απόδειξη αυτών των επαινετικότατων και με μεγάλο φορτίο, για το μέλλον, λόγων ενός «φτασμένου» λογοτέχνη, προς τον νεαρό 22χρονο Κερκυραίο μας βάρδο εν Ιταλία, —παρ’ όλο που γνωρίζαμε πρωθύστερα τις μεταγενέστερες όπερές του, «Δεσποινίς του Μπελλ-Ιλ», «Λιονέλλα», «Ρέα», που ξεκινά με τον «Ολυμπιακό Ύμνο», και «Τίγκρα», αλλά και τις οπερέττες του «η Κρητικοπούλα» και «η Πριγκίπισσα της Σάσσων», ενώ από δίσκους την «Ξανθούλα»και την «Μάρτυρα»— αποτελεί δίχως αμφιβολία, το ανέβασμα του περασμένου Σαββάτου, στα «Ολύμπια» – Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» της οδού Ακαδημίας, το νεανικότατο έργο του συνθέτη σε τέσσερις πράξεις, «Μετζέ» (“Medgé”).
Επρόκειτο, για έναν «ωκεανό» πρωτότυπων μουσικών θεμάτων, που σού είναι τόσο οικεία και ταυτόχρονα να μην τα έχεις ξανακούσει ποτέ, με αποτέλεσμα να πιάνεις τον εαυτόν σου αφηρημένα να σιγομουρμουρίζει ή να λικνίζεται ελαφρά στο κάθισμά του στα μπαλέτα του έργου, σαν να είναι κάτι εντελώς δικό σου. Μα αυτό άλλωστε δεν είναι η αληθινή τέχνη;
Όσο για το Βύρωνα Φιδετζή που ξαναενορχήστρωσε το έργο, αφού η πρωτότυπη παρτιτούρα έχει χαθεί, κάνοντας έναν ακόμη άθλο στη μουσική μας ζωή, τι να πει κανείς! Πιστεύουμε πως ακόμη και αν οι Ιταλοί στα 1888 στη Ρώμη, άκουσαν ένα τελείως διαφορετικό έργο, ο Σαμάρας εάν ήταν παρών, θα έμενε ευχαριστημένος από την «μαστοριά» και του Φιδετζή.
Στην μουσική του συνθέτη, διέκρινε κανείς τη γαλλική φινέτσα και τις επιρροές των Γάλλων συναδέρφων και Δασκάλων του, Ντελίμπ («Λακμέ»), Μπιζέ («Αλιείς των Μαργαριταριών»), Σαρπαντιέ («Λουΐζ») και Σαμπριέ («το Αστέρι»), μα και στο «τριονφάλε» «αλά» Αΐντα με τις τρομπέττες αριστερά και δεξιά «κουτσουρεμένες», φεύ(!). Υποδειγματικά σύνολα τραγουδιστών στη γραμμή του ιταλικού «μπελ-κάντο» του Ντονιτσέττι (βλ. σεξτέττο) και τα μπαλέττα του σύμφωνα με τη γαλλική σχολή (βλ. «Σικελικοί Εσπερινοί» του Βέρντι), τόσο της όπερας όσο και των γαλλικών οπερεττών «αλά» Όφφενμπαχ (θύμηση του πασίγνωστου «Κλάιν-Τσακ» από τα «Παραμύθια του Χόφμαν», αλλά και της αυστροουγγαρέζικης οπερέττας της εποχής του), πάντα όμως με ένα προσωπικό στυλ, που δεν έχει αντιγράψει ή «κλέψει» ούτε νότα από τους συγχρόνους του, παρά μόνο έχει επηρεαστεί από το μουσικό γίγνεσθαι γύρω του, ως μαθητής και συνάδερφος πολύ μελετημένος πανευρωπαϊκά, που με όλη τη μουσική του έργου νοιώθεις, ότι κάτι νέο ετοιμάζεται να ταράξει την ιστορία της Τέχνης μας και η αλήθεια του φανερώνεται για να εισαγάγει και να «γεννήσει» το επερχόμενο μουσικό ρεύμα του βερισμού που δικαίως χαρακτηρίστηκε από τους συναδέρφους του, Πουτσίνι, Λεονκαβάλλο και Μασκάνι, ως ο «πατέρας» του κινήματος αυτού. Απόδειξη και το «ιντερμέτζο» μεταξύ 3ης και 4ης πράξης.
Η «Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών», η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων υπό τη διδασκαλία του μαέστρου Σταύρου Μπερή και οι σολίστες στα καλύτερά τους, αν και θα χρειαζόταν τουλάχιστον μια χορωδία ακόμη για την ισορροπία. Τους ρόλους ερμήνευσαν οι: LuciePeyramaure (Μετζέ), Κωνσταντίνος Κληρονόμος (Ναΐρ), Δημήτρης Πλατανιάς (Σελίμ), HéloïseMas (Βαζάντα), Τάσος Αποστόλου (Καντούρ) και FlorentLeroux–Roche (Αμτζιάντ), τους οποίους προετοίμασε άψογα ο πιανίστας Απόστολος Παληός.
Όλος ο κόσμος που κατέκλυσε το Θέατρο, στο τέλος φώναζε «μπράβο» και χειροκροτούσε πρωτόγνωρα στα χρόνια μας για ελληνική όπερα και επί πολλή ώρα, μην αφήνοντας τους καλλιτέχνες να αποσυρθούν. Ένας αληθινός θρίαμβος για τον Σαμάρα, το Φιδετζή και τους υπόλοιπους. Σίγουρα στην Κέρκυρα και στην Ιταλία, θα τους έραναν με ροδοπέταλα κατά την παράδοση. Και γεννάται ξανά το ερώτημα, γιατί η Εθνική Λυρική Σκηνή δεν περιλαμβάνει στο ρεπερτόριό της όλες αυτές τις – πρώτης γραμμής- ελληνικές όπερες των Σαμάρα, Καρρέρ, Λαυράγκα κ.λπ., αφήνοντας στην αφάνεια την υπέρ 200 χρόνων παράδοσή μας;
Η «Μετζέ» είναι έργο για το Ηρώδειο ή την Αρένα της Βερόνα, όχι για τα «Ολύμπια».
Την παράσταση παρακολούθησε αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, με επικεφαλής την βουλευτή του Κόμματος, Διαμάντω Μανωλάκου και το Δημήτρη Γόντικα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.
Δρ Χρήστος Ηλ. Κολοβός,
Διευθυντής Ορχήστρας
