Απειλή για την αστρονομία θεωρούν επιστήμονες τους «αστερισμούς» δορυφόρων τύπου StarLink

Τα φωτεινά μονοπάτια που άφησαν δεκάδες από τους τότε πρόσφατα εκτοξευθέντες δορυφόρους StarLink, κατέστρεψαν την εικόνα της γαλαξιακής ομάδας NGC 5353/4, που κατέγραψε στις 25 Μάη 2019, το τηλεσκόπιο Λόουελ στην Αριζόνα, με φωτογραφική έκθεση διάρκειας 25 δευτερολέπτων

Στη Χιλή βρίσκεται υπό κατασκευή το τηλεσκόπιο Βέρα Ρούμπιν, που θα φωτογραφίζει ολόκληρο τον ουρανό κάθε τρεις νύχτες και θα έχει διακριτική ικανότητα αρκετή για να εντοπιστεί ένα μπαλάκι του γκολφ στην επιφάνεια της Σελήνης. Σκοπός του η σύνταξη λεπτομερέστατου χάρτη για τα ουράνια σώματα του ηλιακού συστήματος, τα άστρα του γαλαξία και τους μακρινούς γαλαξίες. Αλλά το νέο τηλεσκόπιο μπορεί να μην καταφέρει το στόχο του, αν ο ουρανός γεμίσει με ψεύτικα άστρα. Σμήνη «αστερισμών» τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων, όπως το StartLink της «SpaceX», απειλούν να γίνουν πιο λαμπρά από τα ουράνια σώματα, που έβλεπαν από την προϊστορία οι άνθρωποι στον ουρανό και μελετούν με προσοχή σήμερα οι αστρονόμοι.

Οι επιστήμονες ήδη αναζητούν τρόπους αντιμετώπισης των αντανακλάσεων από την επιφάνεια των δορυφόρων και των φωτοβολταϊκών τους πάνελ, αλλά και των ραδιοσημάτων που θα εκπέμπουν. Αναφορές τόσο από την επιστημονική ομάδα του τηλεσκοπίου Ρούμπιν, όσο και από αρμόδια κρατική αμερικανική υπηρεσία χαρακτηρίζουν σοβαρή απειλή για την πρώτη των επιστημών τη ραγδαία ανάπτυξη τέτοιων «αστερισμών». Γιατί το πρόβλημα δεν θα αφορά μόνο το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο, αλλά και κάθε τηλεσκόπιο παρατήρησης στο οπτικό τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.

Οι αστρονόμοι κατασκευάζουν λογισμικό που θα απομονώνει και θα αφαιρεί από τις μακράς έκθεσης φωτογραφίες ευρέος πεδίου των τηλεσκοπίων τις φωτεινές γραμμές που δημιουργούν οι δορυφόροι χαμηλής τροχιάς, καθώς περνούν μέσα από το οπτικό τους πεδίο. Αν ήδη το εγχείρημα αυτό είναι δύσκολο, θεωρούν ότι θα γίνει αδύνατο όταν τεθούν σε τροχιά όλοι οι προγραμματιζόμενοι «αστερισμοί» δορυφόρων. Ορισμένοι απ’ αυτούς ανακλούν τόσο φως, που μπορεί να κάψει τους ευαίσθητους ανιχνευτές των καμερών των τηλεσκοπίων. Σε άλλες περιπτώσεις, είτε λόγω της παρεμβολής, είτε λόγω της προσπάθειας αποφυγής αστρονομικών παρατηρήσεων την ώρα που αναμένεται να περάσει κάποιος αστερισμός, ίσως χαθούν πολύτιμες ανακαλύψεις ή δεν εντοπιστούν επικίνδυνοι για σύγκρουση με τη Γη αστεροειδείς.

Η Γη διαθέτει τεχνητούς δορυφόρους από τότε που εκτοξεύτηκε ο σοβιετικός «Σπούτνικ-1», τον Οκτώβρη του 1957. Σήμερα περίπου 5.400 περιφέρονται γύρω από τη Γη, με πάνω από τους μισούς να ανήκουν σε αμερικανικές εταιρείες και υπηρεσίες. Οι περισσότεροι από τους δορυφόρους είναι σε χαμηλή τροχιά (ύψος έως 2.000 χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος) και πραγματοποιούν περίπου μία περιφορά ανά μιάμιση ώρα. Από το 2019 η «SpaceX», επιδιώκοντας όπως λέει να δώσει δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο σε δισεκατομμύρια ανθρώπων που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές του κόσμου, οι οποίες δεν διαθέτουν επίγειες συνδέσεις, έχει εκτοξεύσει 3.450 δορυφόρους, δηλαδή περισσότερους από τους μισούς που είναι σήμερα σε τροχιά. Φυσικά, στόχος της δεν είναι η εξυπηρέτηση των ανθρώπων, αλλά η απόκτηση δισεκατομμυρίων συνδρομών δορυφορικού ίντερνετ και η πολιτική επιρροή που θα αποκτήσει στις χώρες που θα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το StarLink.

Οι δορυφόροι εκτοξεύονται σε συστοιχίες, που ονομάζονται «αστερισμοί», επειδή πετούν σε σχηματισμούς, οι οποίοι τους επιτρέπουν να συνεργάζονται μεταξύ τους. Είναι ιδιαίτερα ορατοί το σούρουπο, όταν εμφανίζονται σαν τρένα στον ουρανό. Αν προστεθούν και οι ανάλογοι δορυφόροι άλλων εταιρειών, το σύνολο αυτού του είδους δορυφόρων φτάνει σήμερα τους 4.000. Δεν είναι τίποτα όμως μπροστά στον προγραμματισμένο αριθμό για τοποθέτηση σε τροχιά τα επόμενα χρόνια, που εκτοξεύεται στους 431.713 δορυφόρους! Μάλιστα οι δορυφόροι της «OneWeb», που θα περιφέρονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο, θα είναι ορατοί όλη τη νύχτα.

Τα μονοπώλια μπορούν να βάλουν σε τροχιά όσους δορυφόρους θέλουν και όπου θέλουν σε χαμηλή τροχιά. Σε λίγα χρόνια ο ουρανός που θα βλέπουμε τη νύχτα θα είναι αυτός που θα έχουν διαμορφώσει ο Ιλον Μασκ και οι άλλοι κεφαλαιοκράτες του διαστημικού τομέα.

Επιμέλεια:
Σταύρος Ξενικουδάκης ( Ριζοσπάστης)
Πηγές: «Scientific American», www.nasa.gov

Δείτε ακόμα...