Κόκκινα γαρύφαλλα στις κάννες των όπλων…

Όταν οι κάννες των όπλων αντί για σφαίρες σκορπίζουν κόκκινα γαρύφαλλα, τότε ο στρατός εκφράζει το θέλημα του λαού και το κίνημα παίρνει το όνομα «Revolucao dos Cravos», «Η Επανάσταση των Γαρυφάλλων».

Την νύχτα της 24ης Απριλίου 1974 στην Πορτογαλία ξέσπασε η «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» που επανέφερε τη δημοκρατία στη χώρα, μετά από 48 χρόνια δικτατορίας.

Από το 1926 το φασιστικό καθεστώς «Εstado Νovo», με αρχηγό αρχικά τον Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ και αργότερα τον Μαρσέλο Καετάνο, κυβερνούσε τη χώρα. Η δυσαρέσκεια του λαού είναι διάχυτη καθώς η οικονομία στη χώρα είναι σε δεινή κατάσταση κυρίως μετά τον πόλεμο που διεξήγαγε το φασιστικό καθεστώς στη Αφρική, προκειμένου να διατηρήσει τις αποικίες του σπαταλώντας το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της χώρας.

Στην καρδιά του κινήματος βρίσκεται το «Κίνημα Ενόπλων Δυνάμεων» (ΚΕΔ) (MFA – Movimento de Forças Armadas ή capitães do Abril), με πρωτοστάτες τους κομμουνιστές, που στράφηκε κατ’ αρχήν ενάντια στον πόλεμο και την αποικιοκρατία και στη συνέχεια εναντίον της πορτογαλικής Χούντας κι οργάνωσε την επανάσταση του 1974. Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε το Φλεβάρη του 1974 όταν εκδηλώθηκε ανοιχτά η αντίθεση ενός μέρους της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας με την πολιτική της δικτατορίας. Στο κίνημα συγκεντρώθηκαν πολλοί κατώτεροι και μεσαίοι αξιωματικοί αλλά και αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη των πορτογαλικών Ενόπλων Δυνάμεων. Τα μέλη του ΚΕΔ πίστευαν ότι έπρεπε να λάβει τέλος η αποικιοκρατική παρουσία της Πορτογαλίας στην Αφρική, αλλά και να τερματιστεί η δικτατορική διακυβέρνηση της χώρας, που είχε οδηγήσει σε εξαθλίωση μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Το νέο κομμουνιστικό κόμμα της Πορτογαλίας, αν και στην παρανομία, ασκεί μεγάλη επιρροή  και πυροδοτεί το ξέσπασμα της επανάστασης.

Έτσι, τη νύχτα της 24ης του Απρίλη στρατιωτικές μονάδες από όλη τη χώρα κινούνται και καταλαμβάνουν όλα τα στρατηγικά σημεία. Το τραγούδι «Γκράντολα, μελαμψή πόλη», ακούγεται στο κρατικό ραδιόφωνο στις 12:20 και ξεσηκώνει το λαό. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι ύμνος στην ισότητα, τη συντροφικότητα, στο λαό και την εξουσία του. Οι στρατιώτες ζήτησαν από τους πολίτες να μείνουν στα σπίτια τους, προκειμένου να αποφευχθούν αιματοχυσίες. Όμως ο λαός ξεχύνεται κατά χιλιάδες στους δρόμους  και προτρέπει τους στρατιώτες του καθεστώτος να βάλουν στις κάννες των όπλων τους κόκκινα γαρύφαλλα. Μέσα σε λίγες ώρες το κίνημα έχει επεκταθεί και ως τα ξημερώματα της 25ης του Απρίλη έχει επικρατήσει ολοκληρωτικά.

Μοναδική πηγή αντίστασης υπήρξε το μέγαρο της μυστικής αστυνομίας PIDE. Στην πολιορκία του κτιρίου από το λαό, η αστυνομία απάντησε με πυροβολισμούς με αποτέλεσμα το θάνατο 4 διαδηλωτών. Η άμυνα εξουδετερώθηκε, η PIDE και το μέγαρο παραδόθηκε, οι διαδηλωτές κατέλαβαν το αρχείο, το οπλοστάσιο αλλά και τα εργαλεία βασανισμού του μισητού οργανισμού της χούντας.

Ο λαός συμμετείχε ενεργά στα γεγονότα, απειλώντας με λιντσάρισμα τα όργανα της δικτατορίας. Οι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώθηκαν, εργάτες κατέλαβαν εργοστάσια και ακτήμονες μετέτρεψαν σε συνεταιρισμούς τις εκτάσεις των μεγαλογαιοκτημόνων. Ο Καετάνο, πολιορκημένος από παντού, δέχτηκε να παραιτηθεί, ζητώντας η εξουσία να ανατεθεί στο Σπίνουλα, για “να μην περάσει η εξουσία στους δρόμους”. Αν και αρχικά το MFA δεν επιθυμούσε αυτή την εξέλιξη, ο ηγέτης της Οτέλο Καρβάλιο αποδέχτηκε τελικά την πρόταση, φοβούμενος αιματοχυσία σε αντίθετη περίπτωση. Ο Καετάνο διέφυγε αρχικά στην πορτογαλική νήσο Μαδέιρα κι αργότερα στη Βραζιλία, όπου παρέμεινε μέχρι το θάνατό του, το 1980.

Η εκδήλωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς μετατρέπεται σε ένα παλλαϊκό συλλαλητήριο λαού και στρατού που γιορτάζει την επανάσταση με κεντρικούς ομιλητές τους Σοάρες και Κουνιάλ.


Ακούστε το τραγούδι «Γκράντολα, μελαμψή πόλη», του αντιστασιακού τραγουδιστή Ζέκα Αφόνσο στο κρατικό ραδιόφωνο στις 12:20, σύνθημα για την έναρξη της “επανάστασης των γαρυφάλλων” και ξεσηκώνει το λαό. 

Ρούλα Καραγιάννη
Εκπαιδευτικός

Δείτε ακόμα...