“Ζητούνται ιστορίες, είναι διαφωτιστικές, λέει και όσο πιο αληθινή είναι η ιστορία, τόσο πιο πολύ αγαπιέται. Αλλά κανείς δεν ξέρει να διηγείται αληθινές ιστορίες. Και όμως είμαστε πλασμένοι από ιστορίες, μας κρατούν με ιστορίες από όταν ήμασταν παιδιά: “Ακούστε! Διαβάστε! Κοιτάξτε!”, γενηθήτω η αλήθεια μας, ας μας θίξει όσο πιο καίρια και ας μας απωθήσει όσο πιο μακριά γίνεται με εικόνες και λέξεις.
”Ερίκ Βυϊγίαρ
Ο Πόλεμος των Φτωχών
Διασχίζοντας με τον Αυτοκινητόδρομο M-41 τις απομονωμένες περιοχές των Pamir, της Κοιλάδας Wakhan και του νότιου Κιργιστάν.
Είμαστε φτιαγμένοι από ιστορίες. Ζούμε και διηγούμαστε συνεχώς ιστορίες. Τα ταξίδια μας, μας διηγούνται ιστορίες. Τα άγχη, οι αγωνίες και τα απρόοπτα είναι οι μελλοντικές μας ιστορίες. Όταν μένεις στα σύνορα χωρίς να έχεις πού να πας, όταν ξεμένεις από λεφτά σε μία άγνωστη αυτόνομη επαρχία, όταν χαλάει το αυτοκίνητο στο πουθενά, όταν αντικρίζεις “εξωτικά” μέρη, όταν γνωρίζεις καινούριους ανθρώπους τότε χτίζεις μια ιστορία.
Για να γράψεις λοιπόν μια ιστορία χρειάζεσαι ένα θέμα. Ένα βίωμα. Διασχίζοντας τα Pamir, με όχημα τον θρυλικό αυτοκινητόδρομο Μ-41, αν μη τι άλλο ζεις μια ιστορία. Η παρατεταμένη παραμονή μας στη συνοριογραμμή με το Αφγανιστάν, τα σεληνιακά τοπία της Murgab, τα base camp των κορυφών Λένιν, Μαρξ και Ένγκελς είναι από μόνα τους ένα θέμα. Ένα μεγάλο ταξιδιωτικό θέμα. Θέμα μιας ιστορίας που διαδραματίζεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά σε ορισμένα από τα λιγότερο γνωστά και αφιλόξενα τοπία της Ασίας. Αυτά της Κεντρικής Ασίας στα σύνορα με την Ουιγούρικη Κίνα, το Αφγανιστάν και στο βάθος να ξεχωρίζει το Πακιστάν. Περιοχές που δεν έχουν πάψει ποτέ να είναι στο προσκήνιο και που ίσως να μπορείς να τις σκεφτείς και ταξιδιωτικά.
Pamir ή “Η Στέγη του Κόσμου”
Η λέξη “Pamir”, στην τοπική διάλεκτο των Pamiri δηλώνει τους λειμώνες που συναντάει κανείς στα μεγάλα υψόμετρα που σχηματίζονται μεταξύ Ανατολικού Τατζικιστάν, Αφγανιστάν και Δυτικής Κίνας. Σε μία διαφορετική, πιο ποιητική εκδοχή τα Pamir συχνά αναφέρονται από τους ντόπιους ως Bam-i-Dunya. Στα Περσικά Bam σημαίνει Στέγη και Dunya, ο γνωστός μας Ντουνιάς – ο Κόσμος. Η περιοχή οριοθετείται στα βόρεια από την οροσειρά Trans-Alai στο Κιργιστάν, νότια από την κοιλάδα Wakhan στο Αφγανιστάν και ανατολικά από την περιοχή Sarykul στην αυτόνομη επαρχεία των Ουιγούρων της δυτικής Κίνας. Ο πυρήνας των Pamir ανήκει στο Τατζικιστάν. Καταλαμβάνει το 45% της έκτασής του, ενώ σε αυτό βρίσκεται μόλις το 3% του πληθυσμού της χώρας. Πρόκειται για μία αυτόνομη περιοχή, με ξεχωριστή άδεια εισόδου (βίζα) γνωστή ως Αυτόνομη Επαρχία Γκόρνο Μπατακσχάν (Gorno-Badakhshan Autonomous Oblast).
Η περιοχή περιλαμβάνει ορισμένα από τα ψηλότερα βουνά της πρώην ΕΣΣΔ, με κορυφές όπως οι Λένιν, Μαρξ, Ένγκελς, Μαγιακόφσκι, Κομμουνισμού, Επανάστασης. Αποτελείται από παγετώνες, με πιο γνωστό τον Παγετώνα Φεντσένκο, τα ποτάμια Panj και Pamir που την οριοθετούν νότια και νότιο-ανατολικά, από αλπικές λίμνες και από κοιλάδες, με την κοιλάδα Wakhan του Αφγανιστάν να ξεχωρίζει. Στο μεγαλύτερο μέρος των Pamir ζουν ορεσίβιοι Τατζίκοι οι οποίοι μιλούν διάφορες Ιρανικές γλώσσες, ενώ τα ανατολικά και βόρειο-ανατολικά κατοικούνται από Κιργίζιους νομάδες. Τα κυριότερα κέντρα της περιοχής αυτά των Khorog και Murgab, είναι και αυτά από τα οποία μπορεί κάποιος να ξεκινήσει τις εξορμήσεις του στην περιοχή.
Ο Αυτοκινιτόδρομος Μ-41
Πίσω στην ιστορία.
Στα Παμίρ λοιπόν, υπάρχουν δρόμοι. Υπάρχει και ένας δρόμος που ξεχωρίζει. Ένας δρόμος που συνδέει τη Dushanbe, πρωτεύουσα του Τατζικιστάν, με την Osh, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στο Κιργιστάν. Αυτός ο δρόμος συνδέεται μέσω του S-309 με το Kashgar και στη συνέχεια μέσω του G314 με τον Αυτοκινητόδρομο Karakorum στο Πακιστάν. Ο δρόμος αυτός με την ονομασία Μ-41 ή αλλιώς Pamir Highway είναι ο πιο γνωστός από τους δρόμους που διασχίζουν τα Pamir.
Αυτός ο δρόμος λοιπόν, είναι ένα Άγιο Δισκοπότηρο των ταξιδιών με αυτοκίνητο. Τέτοιοι δρόμοι υπάρχουν πολλοί. Κάποιοι είναι πιο πρόσφατοι, πιο ξεκούραστοι, πιο χαλαροί, όπως η Sunset Boulevard στην Καλιφόρνια, ο Great Ocean Road στην Αυστραλία ή ο δρόμος που διασχίζει την Κυανή Ακτή. Οι δρόμοι αυτοί γίνονται εύκολα. Υπάρχουν όμως και άλλοι δρόμοι. Λιγότερο φιλικοί. Δρόμοι παλιοί. Δρόμοι γραμμές, που έφτιαχναν και διέσχιζαν τα καραβάνια. Δρόμοι που δεν αλλάζουν στους αιώνες. Δρόμοι γεμάτοι σκόνη, χώμα, ζέστη. Αφόρητη ζέστη. Και υγρασία. Πολύ υγρασία. Δρόμοι που διασχίζουν κοιλάδες στις σκιές βουνών. Δρόμοι που διασχίζουν βουνά, παγετώνες, ψηλά περάσματα, αβυσσαλέους γκρεμούς. Αυτούς του δρόμους συνήθως θα δεις να τους διασχίζουν “παιδιά” και κάτι παλιά λεωφορεία, δεκαετιών, φορτωμένα με πράγματα. Πράγματα παντού, στους διαδρόμους, στις πλάτες, στα κεφάλια. Αν είσαι τυχερός θα μπορείς να έχεις μία ξύλινη θέση που τα πόδια σου να φτάνουν στο πάτωμα. Διαφορετικά θα τη βγάλεις με τα πόδια μαζεμένα στο στήθος για τις επόμενες μέρες, και όχι ώρες του ταξιδιού. Τις μέρες αυτές προσπάθησε να αποφεύγεις να χτυπάς το κεφάλι σου στη χαμηλή τους οροφή. Αν είσαι ακόμα πιο άτυχος, ή και τυχερός συνάμα, μπορεί να πρέπει να τη βγάλεις για κάποιες ώρες έξω, στην οροφή αυτού του λεωφορείου. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Τέτοιοι δρόμοι λοιπόν, είναι ο Karakorum Highway ή αλλιώς N-35 στο Πακιστάν, οι σχεδόν απρόσιτοι G-314 και G-219 στη Ουιγούρικη και Δυτική Κίνα και πολλοί άλλοι στην Νότια Αμερική και την Αφρική.
Τέτοιος, ήταν και ο δρόμος μας.
Dushanbe – Khorog
Για να σχεδιάσεις το ταξίδι σου στα Pamir, το Khorog είναι το ιδανικό μέρος. Μπορείς να ανεφοδιαστείς, να γνωρίσεις συνταξιδιώτες και να έρθεις σε επαφή με το σωματείο οδηγών στα Pamir. Αφού έχουμε κανονίσει τη μετακίνησή μας προς το Khorog, σε αυτή τη 19η μέρα του ταξιδιού, περιμένουμε έξω από το χόστελ στη Dushanbe. Το αμάξι με το οποίο θα φτάναμε στο Khorog παρκάρει βιαστικά έξω από την πόρτα μας. Από τις δύο θέσεις που είχαμε κλείσει, μπορούμε να διακρίνουμε με το ζόρι 1.5 θέση και αυτή δίπλα από τον οδηγό. Ωραία ξεκινάμε. Σε στυλ “να μην ξεχνιόμαστε”, για το ταξίδι που θελημένα ή μη έχουμε διαλέξει. Με μία Ιώβεια υπομονή, θα πρέπει να περιμένουμε να περάσουν οι 13 με 15 ώρες που διαρκεί το ταξίδι από τη Dushanbe στο Khorog, στη μιάμιση αυτή θέση ενός Toyota Land Cruiser. Τι επόμενες ώρες θα εναλλασσόμαστε μεταξύ της θέσης δίπλα στο παράθυρο – της καλής θέσης, μιας και μπορούσες στηριζόμενος στο παράθυρο να έχεις το δεξί σου πόδι τεντωμένο – και της κακής θέσης όπου έπρεπε να είσαι στριμωγμένος δίπλα στο λεβιέ των ταχυτήτων με τη μισή σου πλάτη να βρίσκεται μεταξύ κενού και καθίσματος του οδηγού όταν αυτός έστριβε απότομα.
Ο Μ-41 αφήνει γρήγορα την πολύβουη Dushanbe και πιάνει την επαρχία του Τατζικιστάν. Τα δέντρα λιγοστεύουν, ενώ ακόμα και οι καλλιέργειες που συναντούσαμε στην αρχή, σιγά σιγά σβήνουν. Τη θέση τους παίρνει μια γη άδεια από ζωή, μόνο πέτρα, και χώμα στο γκρι και το κίτρινο της ώχρας. Μια γη κουρασμένη. Με ένα χρώμα, από τους αιώνες που την βλέπει ο ήλιος. Μετά από ένα πέρασμα στα 2200μ ο δρόμος στο Syrobod συναντάει τον ποταμό Panj. Ο Panj, και στη συνέχεια ο ποταμός Pamir αποτελούν το φυσικό σύνορο του Τατζικιστάν με το Αφγανιστάν. Η διαδρομή μας ακολουθεί πλέον τo ποτάμι κινούμενη πάνω στη συνοριογραμμή. Το μάτι κοιτάει συνεχώς την απέναντι πλευρά. Το Αφγανιστάν είναι εκεί να σε προκαλεί, με το απόκοσμο, εξωτικό τοπίο του. Μεγάλα κομμάτια βράχων βρίσκονται σχεδόν πάνω στο δρόμο, ένα δρόμο που πλέον δεν τον διασχίζουν καραβάνια αλλά φορτηγά από την Κίνα. Ένας νέος δρόμος του μεταξιού στον οποίο το μόνο που έχει αλλάξει είναι οι ταξιδιώτες. Ο Μ-41 εκτός από διάφορες κατολισθήσεις που μπορεί να τον κλείνουν για μέρες, ενέχει και την επικινδυνότητα των επιδρομών των Ταλιμπάν, με τελευταία αυτή που είχε γίνει 2 χρόνια πριν το ταξίδι μας. Πρώτη στάση, στη μέση της διαδρομής μας, το Kala-i Khum. Μία όαση πάνω στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Το ιδιαίτερο στοιχείο ήταν οι άνθρωποι. Πλέον “κυριαρχούν” τα Ιρανικά φύλα και τα πρόσωπα μοιάζουν οικεία. Αφήνουμε το Kala-i Khum για τις τελευταίες 5 ώρες της διαδρομής μας, προς το Khorog. Ο δρόμος γίνεται πιο στενός, το ποτάμι σε πολλά σημεία αρκετά ορμητικό ενώ η απέναντι πλευρά απέχει μόνο μερικά μέτρα. Όσο και αν ακούγεται περίεργο, ακόμα και σε αυτό το άγριο τοπίο υπάρχει διαφορά. Στη μεριά του Τατζικιστάν ο δρόμος είναι στρωμένος, υπάρχει ηλεκτρισμός ενώ τα σπίτια είναι χτισμένα. Στην άλλη πλευρά, του Αφγανιστάν, οι δρόμοι είναι σχεδόν διαλυμένοι, ρεύμα δεν υπάρχει και τα σπίτια είναι από λάσπη. Μόνο ένα αμάξι θα δούμε να τους διασχίζει στις 11 ώρες της διαδρομής μας.
Το Khorog αρχίζει να διακρίνεται. Οι άβολες, ατελείωτες ώρες, να που τελειώνουν. Μπροστά μας βρίσκεται σαν άλλο Κλοντάικ, το Khorog. Γεμάτο από ταξιδιωτικούς τυχοδιώκτες, αυτή τη φορά. Όλοι αυτοί οι “νομάδες”, οργανώνονται και ανασυντάσσονται στο Pamir Lodge. Κάτι μεταξύ ξενώνα, κάμπινγκ και χόστελ. Εκεί οργανώνονται τα ταξίδια στα Pamir. Εκεί ταξιδιώτες γνωρίζονται μεταξύ τους. Εκεί περιμένεις να περάσουν οι μέρες μέχρι να εκδοθεί η βίζα που έχεις εξαγοράσει για 200$ από το προξενείο του Αφγανιστάν για να επισκεφτείς, πια, την εξωτική Κοιλάδα Wakhan. Εκεί, και εμείς θα διανυκτερεύσουμε. Την επόμενη μέρα είναι προγραμματισμένο να φτάσει ο Toby, αυτός ο ιδιαίτερος Γερμανός συνταξιδιώτης μας.
Ξεκούραση, καθώς τα απρόοπτα είναι όλα μπροστά μας.
Khorog, η αρχή της περιπέρειας
Στο Khorog ένα απρόοπτο απειλεί να τινάξει τα πάντα στον αέρα. Δεν έχουμε λεφτά. Δε μπορούμε να σηκώσουμε λεφτά. Δεν δέχεται κανένα ATM MasterCard. Το να είσαι στην “άκρη” του κόσμου και να μην έχεις λεφτά δεν είναι το καλύτερο σενάριο. Είπαμε, όμως, όλα είναι ιστορίες. Ας χτίσουμε μία ακόμα. Η τελευταία τράπεζα που δεχόταν MasterCard – θα μπορούσε να ήταν κάποιου είδους ανέκδοτο μεταξύ ταξιδιωτών – έκλεισε πριν από αρκετά χρόνια. Στο Khorog λοιπόν, δε μπορείς να σηκώσεις λεφτά αν έχεις MasterCard. Ώρες απόγνωσης, ενώ το ταξίδι είναι στον αέρα. Όμως είπαμε, καπιταλισμός. Κανείς δε θα σε εμποδίσει από το να “επενδύσεις” στη χώρα μας. Και να λοιπόν που οι “άγιες τράπεζες” θα βρουν τη λύση. Το χρήμα πρέπει να κυκλοφορήσει. Το χρήμα θα κυκλοφορήσει. Το επόμενο βήμα αφορά την εμπλοκή τρίτου. Στην προκειμένη τη σχέση σου. Εδώ τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Αν υποθέσουμε ότι δε σου κρατάει νεύρα που έφυγες για 35 μέρες για μία περιπέτεια στην άλλη “άκρη” του πλανήτη τότε υπάρχει ακόμα ελπίδα. Γίνεται, λοιπόν, να πάει σε ένα κατάστημα γνωστής αλυσίδας μεταφοράς χρημάτων στο Σύνταγμα και να πει, “Για σας. Θα ήθελα να στείλω 500$ στην πόλη Khorog, της Αυτόνομης Περιοχής Γκόρνο Μπαταχσάν”. Φυσικά με το απαραίτητο χαμόγελο, για να αντιπαλέψει μία εύλογη αμηχανία της υπαλλήλου. Το πρόβλημα είναι ότι η αμηχανία εξελίσσεται σε δυσπιστία. Αρχικά, να δεχτεί, ότι ολόκληρη η περιοχή υφίσταται γεωγραφικά, και στη συνέχεια ότι η εταιρεία μεταφοράς χρημάτων έχει παράρτημα εκεί. “Δε νομίζω να υπάρχει”, αποκρίνεται, “Υπάρχει. Μπορείτε να κοιτάξετε καλύτερα; Είναι κάποιος δικός μου εκεί αυτή τη στιγμή, που υποστηρίζει ότι η περιοχή υπάρχει”, της απαντά. “Λυπάμαι. Δεν βρίσκω κάτι”, απαντάει . Η ευκολία με την οποία σβήνει μία έκταση από το χάρτη κατά ένα τρίτο μεγαλύτερη από την Ελβετία αρχίζει και γίνεται προκλητική. “Για δοκιμάστε με kh στο Badakhshan και όχι ch”, εκεί αρχίζει να πιστεύει, “Α ναι. Καλά, πού είναι αυτό; Κοίτα να δεις!” λέει, μεταξύ δύο εκφράσεων εντυπωσιασμού και απορίας ταυτόχρονα, ενώ έχουμε περάσει “δίπλα” από ένα διπλωματικό επεισόδιο.
Και κάπως έτσι λέγοντας απλά ένα όνομα στο κέντρο της Αθήνας, μπορείς να στείλεις χρήματα σε ένα τύπο που βρίσκεται στην άκρη του Τατζικιστάν. Ευτυχία. Πλέον όλα ξαναβρίσκουν την αρχική τους σειρά. Με 500$ στο χέρι οργανωνόμαστε. Ένας καφές και συνάντηση με τον Μπαχτσαλί, πρόεδρο των οδηγών της περιοχής Γκόρνο Μπαταχσάν. Κανονίζουμε το όχημα, τα χρήματα και κάποιες τυπικές ερωτήσεις για την περιοχή και την ασφάλειά της. Χαλαροί κι εμείς ρωτάμε για τους Ταλιμπάν. Τι το θέλαμε. Χαλαρός κι αυτός, μας απαντάει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Οι περιοχές τους είναι μακριά, μέσα από τα σύνορα….περίπου 30χλμ. Μάλλον, μέχρι τώρα, αντιλαμβανόμασταν διαφορετικά την έννοια της απόστασης. Μετά ξεκινάει να ρωτάει αυτός. Πώς ήταν το ταξίδι σας από την Dushanbe; Αφού ξεπεράσαμε το σοκ των Ταλιμπάν, του το ανταποδίδουμε. Μόλις του λέμε ότι κάναμε τη διαδρομή σε 11 ώρες με 1 ώρα στάση, τρελαίνεται. Αδιανόητο, υποστηρίζει. “Ποίος είναι ο οδηγός. Δώστε μου το τηλέφωνό του”. Αν και νιώσαμε μία έκπληξη, στη συνέχεια άρχισαν να ενώνονται κάποια κομμάτια από το παζλ της διαδρομής μας. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ και κανένας σε αυτές τις 10 ώρες οδήγησης δεν τον προσπέρασε. Η αλήθεια είναι, επίσης, ότι δεν έκοψε ταχύτητα σε κανένα από τα χωριά που περάσαμε. Η αλήθεια είναι ότι κράτησε σταθερά την ίδια ταχύτητα ακόμα και σε εκείνο το χωριό, που κάποιες γυναίκες σκέφτηκαν εκείνο το πρωίνο να πλύνουν τα χαλιά τους. Τα είχαν απλώσει στη μέση του δρόμου. Ο οδηγός μας ατάραχος, μπήκε στο χωριό φουριόζος, είδε τις γυναίκες, σίγουρα είδε και τα χαλιά, και με σταθερή ταχύτητα πέρασε από πάνω τους, ενώ γυναίκες και παιδιά τρέχαν για να σωθούν. Εμείς είχαμε μείνει σοκαρισμένοι, μην ξέροντας αν πρέπει να τρομοκρατηθούμε ή να γελάσουμε.
Από το Khorog στο base camp της Κορυφής Ένγκελς
Το ταξίδι συνεχίζεται. Η πενθήμερη διάσχιση των Pamir, με αφετηρία το Khorog, δύο μικρά trekking στο base camp των κορυφών Μαρξ – Ένγκελς και της λίμνης Karakul και τελικό προορισμό το base camp της κορυφής Λένιν, ξεκινά. Το πρώτο μέρος της διαδρομής περιλαμβάνει το κομμάτι από το Khorog στο Langar. Ξεκινάμε, οι τρεις μας, με ένα απλό Chevrolet Niva και έμπειρο οδηγό. Πρώτος σταθμός οι θερμές πηγές Garat Chasma, αν εξαιρέσουμε τους 13 γυμνούς Τατζίκους που έκαναν μπάνιο στα θερμά νερά και μας καλούσαν επιτακτικά να κολυμπήσουμε μαζί τους, κατά τα άλλα ήταν μία στάση για να ξεμουδιάσουμε. Δεύτερος σταθμός το Ishkashim, χωριό στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Η ιστορία λέει ότι το ισοπέδωσε ο Μέγας Αλέξανδρος, σφάζοντας κάθε τι ζωντανό. Στις μέρες μας φημίζεται για το παζάρι του, όπου τις Κυριακές η γέφυρα που συνδέει την Αφγανική και την Τατζίκικη πλευρά ανοίγει, και χωρίς βίζα μπορείς να περάσεις τα σύνορα μέχρι τη δύση του ηλίου. Δυστυχώς για εμάς, η δυνατότητα αυτή έχει κλείσει καθώς γινόταν σημαντική διακίνηση οπίου. Μετά το Ishkashim το τοπίο αλλάζει. Μπαίνουμε στην κοιλάδα Wakhan. Πλέον οι εικόνες είναι μαγικές. Το κάστρο Yamchun στέκει αγέρωχο, να εποπτεύει όλη την κοιλάδα. Απέναντι, η επιβλητική οροσειρά Hindu Kush του Πακιστάν. Θα βγάλουμε το βράδυ μας στο Langar όπου θα προετοιμαστούμε για την ανάβαση της επόμενης μέρας στο base camp της κορυφής Ένγκελς.
Η 22η μέρα είναι μέρα πεζοπορίας. Ο στόχος μας το base camp της Ένγκελς, ένα αλπικό λιβάδι στα 3950m υψόμετρο. Η θέα στο μεγαλύτερο κομμάτι της διαδρομής είναι μοναδική. Το σταυροδρόμι που κοιτούσες στο χάρτη, είναι μπροστά σου. Ολόκληρη η κοιλάδα Wakhan, με το μεγαλύτερο μέρος της στο Αφγανιστάν. Από πίσω της οι επιβλητικές οροσειρές του Πακιστάν και μπροστά μας και στο βάθος, η τεχνική κορυφή Ένγκελς. Το μόνο που διακόπτει την ανάβασή μας είναι δύο μεγάλες σκιές, που διαγράφονται στα βράχια. Μόλις σηκώνουμε το κεφάλι, αντικρίζουμε δύο αετούς να πετάνε και να σφυρίζουν, εποπτεύοντας την κοιλάδα, αλλά και εμάς. Μας υπενθυμίζουν με τον τρόπο τους πόσο ξένοι είμαστε εκεί. Θα στήσουμε τη σκηνή μας και θα διανυκτερεύσουμε στην κατασκήνωση βάσης. Δεν είναι άλλη μία κατασκήνωση βάσης. Εδώ δεν υπάρχει κανείς. Είμαστε μόνοι. Μόνο κάτι παιδιά, στην άλλη άκρη του λιβαδιού, μας επιδεικνύουν τα μουλάρια τους και στέκονται για λίγα λεπτά μπροστά στο φακό μας. Αυτά τα παιδιά μας επιδεικνύουν ακόμα, τη σκληρή ζωή που κάνουν. Αυτό το τελευταίο, μάλλον χωρίς να το ξέρουν. Μια ζωή γεμάτη στερήσεις. Μια ζωή γεμάτη άγνοια για όλα αυτά που στερούνται. Αυτά τα παιδιά θα ζήσουν εκεί, θα μεγαλώσουν εκεί, θα πεθάνουν εκεί, και ποιος ξέρει τι άλλο. Για την ώρα όμως, είναι παιδιά. Και τα παιδιά είναι παντού ίδια. Είναι παιδιά…
Με κατεύθυνση προς τη Murgab
Πεινασμένοι και διψασμένοι επιστρέφουμε στο Langar μετά από ένα υπέροχο βράδυ. Στο homestay μαθαίνουμε από τον Toby ότι ο οδηγός μας ο Akbar, “έφυγε”. Μάλλον κατάλαβε ότι δεν ήθελε να διαλύσει το αμάξι του και μας παράτησε. Προφανώς ο Toby το “έλυσε”. Ξεκινάμε με κατεύθυνση προς τη Murgab την πρωτεύουσα των Pamir. Μετά από μερικές ώρες αφήνουμε τα σύνορα με το Αφγανιστάν και αρχίζουμε να ανηφορίζουμε προς το εσωτερικό των Pamir. Το τοπίο σεληνιακό, απόκοσμο. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο πέρα από πέτρα, βουνά και ήλιος. Κανένα δέντρο, κανένα σημάδι ζωής. Ένα πέρασμά μας, θα είναι κοντά στα 4200m. Η μέρα κυλάει απόκοσμα ωραία. Μία μικρή στάση στο χωριό Alicur και στη λίμνη Bulunkul, το πιο κρύο μέρος στο Τατζικιστάν, με θερμοκρασίες το χειμώνα μέχρι και -63oC. Μοναδικό, απρόσμενο συμβάν, το ότι χάλασε το αμάξι μας. Για αρκετή ώρα κάτι ακουγόταν περίεργα. Κάποια στιγμή ο οδηγός μας, ένας νοικοκυραίος από το Langar, δεν μπορούσε να το παραβλέπει άλλο και σταμάτησε. Περάσαμε δύο ώρες, με αυτόν κάτω από το αμάξι να βγάζει και να πετάει συνεχώς εξαρτήματα από το ψαλίδι του πίσω τροχού, και τον Toby να πηγαινοέρχεται νευρικά, να στέκεται πάνω από τα πόδια του και να του κάνει υποδείξεις σε κάτι αγγλικά που προφανώς και δεν καταλάβαινε. Κατάκοποι φτάνουμε στη Murgab, μία όαση με ζεστό νερό, πρόσβαση στο ίντερνετ και κουβέντα με τους ταξιδιώτες αυτού του κόσμου.
24η μέρα στα Pamir. Αλλάζουμε ξανά οδηγό. Ο τρίτος στη σειρά. Αυτή τη φορά ένας ορεσίβιος Pamiri, δε μιλάει πολύ, ενίοτε δείχνει δεξιά και αριστερά με ένα ρώσικο τζιπ που μπορεί να αντιμετωπίσει κάθε πρόκληση που θα του βάλει ο δρόμος. Τους χειμώνες κάνει το φύλακα στους εθνικούς δρυμούς γύρω από τη Murgab και τα καλοκαίρια τον οδηγό. Τελευταία μας μέρα στα Pamir. Τελευταία μέρα στο Τατζικιστάν. Η μέρα και η νύχτα δε θα είναι τίποτα λιγότερο των προσδοκιών μας. Για αυτήν την τελευταία μέρα φτάνουμε στην λίμνη Karakul και το ομώνυμο χωριό, αφού πρώτα περάσουμε από το ψηλότερο σημείο της διαδρομής μας, το πέρασμα Ak-Baital ή αλλιώς Λευκό Άλογο, στα 4655m. Το μόνο δείγμα ζωής είναι το χωριό στις όχθες της λίμνης. Σε αυτό το χωριό, των διαλυμένων σπιτιών, αυτός ο δαιμόνιος Γερμανός, αυτός ο 66χρονος ταξιδιώτης που μπορεί να υπομείνει κάθε δυσκολία στο ταξίδι, αυτό το ανήσυχο πνεύμα και κυρίως σώμα, μας σέρνει από σπίτι σε σπίτι για να βρει κάποιο μέρος να μείνει που να έχει δική του τουαλέτα. Μάταια προσπαθεί ο οδηγός μας να του εξηγήσει ότι υπάρχει μόνο ένα κατάλυμα για να διανυκτερεύσει. Άρα δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Περιμένουμε στωικά, να αποδεχτεί τη μοίρα του. Να οδηγηθεί πειραματικά στο προκαθορισμένο συμπέρασμα και να μπούμε στο homestay για το καθιερωμένο τσάι με γάλα. Εμείς θα πέσουμε με τα μούτρα στα μπισκοτάκια, μιας και το μόνο που έχουμε φάει είναι ένα μπισκότο στα μισά της μέρας. Η ώρα φτάνει. Κατηφορίζουμε προς τις όχθες της λίμνης. Θα στήσουμε τη σκηνή μας, στην άκρη της ψηλότερης μη πλεύσιμης αλπικής λίμνης στα 3914m υψόμετρο. Ο αέρας μας σώζει από τα κουνούπια. Δε θυμάμαι να φάγαμε κάτι. Η εικόνα του νυχτερινού ουρανού με τη σπείρα του Γαλαξία μας να διαγράφεται καθαρά, είναι απερίγραπτη. Καταγράφεται ως ένα από τα ωραιότερα μέχρι τώρα βράδια.
Στο base camp της κορυφής Lenin
Ξεκινάει το τελευταίο τριήμερο αυτής της αφήγησης. Προορισμός μας, η κατασκήνωση βάσης της κορυφής Lenin. Αφήνουμε πίσω μας το Τατζικιστάν, καθώς τρία μνημεία, υποδηλώνουν τα σύνορα. Ξαφνικά το τοπίο αλλάζει, πρασινίζει, εμφανίζεται ζωή, άλογα τρέχουν ελεύθερα την ίδια στιγμή που κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα Ger των Κιργίζιων νομάδων. Αφήνουμε τον Toby στη Sary-Tash, να παλεύει με τους ντόπιους για να βρει τρόπο να πάει στην Osh, και εμείς καλύπτουμε τα υπόλοιπα 90km της διαδρομής μας μέσα από έναν κακό χωματόδρομο. Ξαφνικά τα σύννεφα πυκνώνουν, ο καιρός αλλάζει, το κρύο γίνεται αισθητό. Η κορυφή Lenin εμφανίζεται και δίπλα της η κορυφή Petrovski, ο δικός μας, εφικτός στόχος. Αποχαιρετάμε το σκληροτράχηλο οδηγό μας. Ένα κουρασμένο πρόσωπο, που σίγουρα ξέρει να εκφράζει τη συμπάθεια του διακριτικά, μέσα από το ζεστό αποχαιρετισμό που μας κάνει.
Θα ακολουθήσουν τρεις μέρες πείνας. Το στομάχι μας θα γεμίσει, κατά βάση, από το τοπίο. Το μόνο μας φαγώσιμο είναι δύο μπάρες που κρατάμε για την πεζοπορία στην Petrovski, μία σακούλα με ρύζι και 10 λίτρα νερό ο καθένας. Φτάνουμε στο base camp χωρίς να έχουμε κλείσει διανυκτέρευση. Από τις εταιρείες που βρίσκονται εκεί, διαλέγουμε στην τύχη, την πιο μικρή. Θα αποδειχτεί και η πιο οικογενειακή. Όλοι βρίσκονται μέσα στις έτοιμες σκηνές τους. Εμείς σε old school στυλ, στήνουμε τη δική μας. Όλοι πάνε για πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό στην κεντρική σκηνή του camp με το κατάλληλο αντίτιμο. Εμείς σε old school poor στυλ τρώμε μόνο ένα γεύμα τη μέρα. Ρύζι. Θα μπορούσαμε να το μαγειρέψουμε με διάφορους τρόπους. Το πρόβλημα είναι ότι τα υλικά που έχουμε είναι μόνο ρύζι και νερό. Έτσι, στην προσπάθειά μας να εμπλουτίσουμε τις διατροφικές μας συνήθειες, θα ξεκινήσουμε το σκάκι στην κεντρική σκηνή, με αντίπαλο τον Alexander. Ένας νεαρός Ρώσος, από τη Νήσο Σαχαλίνη, που μαζί με άλλους ορειβάτες, αναμένουν την άφιξη του θρυλικού Denis Urubko για να τους οδηγήσει στην κορυφή. Εμείς ακολουθούμε το δικό μας σχέδιο. Ο στόχος ήταν, ανάμεσα στις παρτίδες να τσιμπάμε στα κλεφτά ορισμένα από τα κρακεράκια που υπήρχαν πάνω στα τραπέζια. Καλά πήγε αυτό. Τόσο καλά, που την τρίτη και τελευταία μέρα της διαμονής μας εκεί, μάλλον μας λυπήθηκαν, και ένας θηριώδης Ρώσος που διαχειριζόταν το camp μας προσέφερε ένα πιάτο τηγανίτες. Απίστευτο συναίσθημα. Μοναδική στιγμή. Ακόμα το αναπολώ με συγκίνηση. Να ‘ναι καλά. Οι ώρες στην κατασκήνωση βάσης κυλάνε ράθυμα, μεταξύ διαβάσματος και μικρών πεζοποριών. Έχουμε φτάσει να αποτελούμε ένα μικρό αξιοθέατο καθώς είμαστε ελαφρώς παράταιροι. Μένουμε στη μικρή σκηνή μας, μαγειρεύουμε μόνοι μας, κουβαλάμε εμείς τα πράγματά μας. Ο κυρίως στόχος μας είναι μία μεγάλη πεζοπορία με κατεύθυνση την κορυφή Petrovski. Τη δεύτερη μέρα λοιπόν ξεκινάμε το περπάτημα. Μετά από ώρα, καλύπτοντας μία υψομετρική διαφορά γύρω στα 1000m, θα σταματήσουμε λίγο χαμηλότερα από την κορυφή, καθώς ο εξοπλισμός μας δεν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε. Επιστρέφουμε για την απαραίτητη ξεκούραση. Αύριο φεύγουμε.
Αφού εξασφαλίσαμε δύο θέσεις σε ένα μικρό λεωφορείο, θα αναχωρήσουμε την τρίτη μέρα για την Osh του Κιργιστάν και το τελευταίο κομμάτι του ταξιδιού μας.
Α.Σ
