Του Αλέξη Πανούση*
Οι πρόσφατες δηλώσεις του πρωθυπουργού της Αλβανίας, Έντι Ράμα, με αφορμή την ελληνοιταλική συμφωνία για την ΑΟΖ, ξεδιπλώνουν το μεγάλο γεωπολιτικό παζάρι που λαμβάνει χώρα αυτή τη στιγμή στην Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο, τα Βαλκάνια. Γνωρίζουμε ήδη ότι η ελληνική κυβέρνηση σε ένα κρεσέντο διπλωματικών κινήσεων, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από τις συμφωνίες με την Αίγυπτο και την Ιταλία, επιδιώκει να υπηρετήσει τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του ελληνικού κεφαλαίου και ειδικότερα τμημάτων του. Υπό την αιγίδα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, στο έδαφος των μεγάλων ανταγωνισμών, διεθνών πόλων ισχύος, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία και η Γερμανία, πέρα από τις τοπικές και περιφερειακές δυνάμεις, η Ελληνική κυβέρνηση διεκδικεί τον ρόλο της ως προωθητή των συμφερόντων του Ευρωνατοϊκού άρματος στην περιοχή, ακόμα και με τις μερικές υποχωρήσεις και συμβιβασμούς που βλέπουμε τόσο στις συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο, όσο και με την πορεία των εξελίξεων στο Αιγαίο και την Νοτιοανατολική Μεσόγειο, στα ελληνοτουρκικά.
Με τις τελευταίες εξελίξεις, μόνο τυχαίες δεν μπορούν να θεωρηθούν οι δηλώσεις του Αλβανού Πρωθυπουργού, σχετικά με την Συμφωνία Ελλάδας Ιταλίας, τις θαλάσσιες ζώνες και την ανάγκη για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, πέραν των πολιτικών σκοπιμοτήτων στην αλβανική πολιτική σκηνή. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την συζήτηση, η οποία έλαβε χώρα στο πλαίσιο του συνεδρίου του Economist στην Αθήνα, με την συμμετοχή και του Αλβανού Πρωθυπουργού. Στην ουσία των δηλώσεων του Ράμα, φαίνεται ότι το αλβανικό κεφάλαιο βλέπει ευκαιρία για να ανοίξει η συζήτηση για ελληνοαλβανική συμφωνία γύρω από τις θαλάσσιες ζώνες μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας. Η Αλβανία θέλει να μπει στο παζάρι εκμεταλλευόμενη την κατάσταση.
Παράλληλα, η επίσκεψη του Ράμα στην Τουρκία και η ακόλουθη συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρ. Τ. Ερντογάν, τις προηγούμενες μέρες, με θέμα την αντιμετώπιση της επιδημίας του κορονοϊού και την κατάσταση στα δυτικά Βαλκάνια, συνηγορούν στο γεγονός πως αυτή τη στιγμή διεξάγεται ένα ευρύ διπλωματικό και γεωπολιτικό παιχνίδι, με «όρους συμμετοχής» τις ανάγκες αντιμετώπισης των συνεπειών της νέας καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, την επιδημία του κορονοϊού, και συνολικά την συνολική αναδιάταξη του διακρατικού συστήματος Ισχύος, παγκόσμια, άρα και την μελλοντική «θέση» κάθε κρατικού δρώντα στο υπό διαμόρφωση παγκόσμιο διακρατικό Σύστημα.
Για να είμαστε ακριβείς, όσον αφορά την εξωτερική πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης, έχουμε τα εξής στοιχεία, τα οποία την διαμορφώνουν.
- Η κατάσταση στο Αιγαίο με την τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα, επιτάχυνε την διπλωματική δραστηριοποίηση της Ελλάδας για την συγκρότηση των συμμαχιών του ελληνικού κεφαλαίου αλλά και των απαραίτητων διπλωματικών και πολιτικών, από νομικής και διπλωματικής άποψης, ερεισμάτων, μέσω των συμφωνιών για τις θαλάσσιες ζώνες με τα λοιπά γειτονικά κράτη.
- Στο έδαφος των ελληνοτουρκικών εξελίξεων πάλι, η ελληνική κυβέρνηση και τα τμήματα του κεφαλαίου που διαπλέκονται αποφασιστικά με την ΕΕ και τις ΗΠΑ βλέπουν την ανάγκη για συμβιβασμό με την τουρκική πλευρά, ώστε να αναβαθμιστεί ο ρόλος της ελληνικής πλευράς στην περιοχή, με μεγαλύτερη πρόσδεση στο Ευρωνατοϊκό άρμα, του οποίου η συνοχή και η ισχύς κρίνεται αποφασιστικά ειδικά για την Ανατολική Μεσόγειο με την Τουρκία στο πλευρό του. Η Ελλάδα έχει, εδώ και πολλά χρόνια, αναλάβει τον ρόλο του διαμεσολαβητή για λογαριασμό του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, με τελευταία πράξη την συμφωνία των Πρεσπών, προσφορά ΣΥΡΙΖΑ(!)
- Ο πάγιος στρατηγικός στόχος του ελληνικού κεφαλαίου, ο οποίος καθορίζει τελικά όλες τις πολιτικές επιλογές των ελληνικών κυβερνήσεων, οι οποίες με συνέπεια, ανεξαρτήτως πολιτικής και ιδεολογικής απόχρωσης τον υπηρετούν είναι αυτός μιας Ελλάδας κόμβου μεταφοράς ενέργειας και εμπορευμάτων, και πιο πρόσφατα, πυλώνα ψηφιακού μετασχηματισμού και πράσινης ανάπτυξης, στην περιοχή.
Όλες οι επιλογές της κυβέρνησης καθορίζονται από αυτά τα βασικά στοιχεία.
Τώρα, όσο αφορά την Αλβανία:
Η Αλβανία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, δεν είναι μέλος της ΕΕ. Η ενταξιακή της πορεία κρίνεται σε μεγάλο βαθμό από την έκταση και την ποιότητα των σχέσεων της με την Ελλάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει πολλές διακυμάνσεις. Ενώ υπάρχει και η εξής βασική παράμετρος για την γείτονα χώρα: Η Αλβανία είναι βασικός στρατηγικός εταίρος της Τουρκίας στα Βαλκάνια για διάφορους λόγους. Συνεπώς, η παρακολούθηση των ελληνοαλβανικών σχέσεων και η ενταξιακή πορεία του αλβανικού κράτους στην ΕΕ συνοδεύεται από την κατάσταση των ελληνοτουρκικών και Ευρω-τουρκικών σχέσεων. Ακριβώς σε αυτό το έδαφος μπορούμε να ερμηνεύσουμε και τις δηλώσεις του Ράμα για τη συμμετοχή τρίτων μερών, ίσως φωτογραφίζοντας την Τουρκία, και τη συνδρομή του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης ακόμα καλύτερα, όπως ανέφερε, για την διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.
Εκτός των άλλων, το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας, έφτασε πολύ κοντά στην κατάληξη συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών, το 2009, αλλά κατέρρευσε από μέρους της Αλβανίας, καθώς κρίθηκε αντισυνταγματική από το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο.4 Η συμφωνία έφτασε στο Συνταγματικό Δικαστήριο ύστερα από προσφυγή του Ε. Ράμα, αρχηγού της αντιπολίτευσης τότε. Από κει κι έπειτα, στην πραγματικότητα οι ελληνοαλβανικές σχέσεις και κατ’ επέκταση η ενταξιακή πορεία της Αλβανίας έχουν κάνει βήματα πίσω και φαίνεται ότι αυτή η κατάσταση συσχετίζεται με τις Τουρκικές επιδιώξεις.
Στο ρευστό πεδίο των διεθνών εξελίξεων, επιβεβαιώνεται πως οι συμφωνίες που υπογράφτηκαν με τους όρους και στο πλαίσιο που αυτές πραγματοποιούνται, περιπλέκουν δραματικά την κατάσταση, καθώς όπως προμήνυσε το ΚΚΕ, συμβιβασμοί χωρίς αρχές, με όρους ισχύος και ειδικά κάτω από την ομπρέλα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους και ανοίγουν τις ορέξεις. Δεν προσφέρονται για ειρηνική διέξοδο, παρά μόνο πρόσκαιρη και μάλιστα ως σκαλοπάτι για μεγαλύτερη αναζωπύρωση των αντιθέσεων, που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει σε σκληρότερες αντιπαραθέσεις, και εμπόλεμες. Για τους λαούς, ο δρόμος αν και δύσκολος είναι συγκεκριμένος: Καμία συμφωνία και ειρήνη με το πιστόλι στον κρόταφο. Καμία αλλαγή συνόρων, καμία συμμετοχή στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και σχεδιασμούς. Ο ελληνικός λαός μπορεί να ανοίξει το δρόμο στην περιοχή, για πραγματική απαλλαγή από την ανασφάλεια, την προσφυγιά την φτώχια και τον πόλεμο. Να ακολουθήσει την πρόταση του ΚΚΕ.
*Αλέξης Πανούσης
Μεταπτυχιακός φοιτητής γεωπολιτικής ανάλυσης, γεωστρατηγικής σύνθεσης και σπουδών άμυνας και διεθνούς ασφάλειας
