Το ALT.GR δημοσιεύει ένα, κατά τη γνώμη μας, πολύ χρήσιμο άρθρο. Με αφορμή την εκδήλωση της πανδημίας, η κυβέρνηση χρησιμοποίησε την αποστολή SMS για τις μετακινήσεις των πολιτών. Το άρθρο είναι χρήσιμο να μελετηθεί από όλους ιδιαίτερα από τη νεολαία και τους φαντάρους. Να προβληματιστούμε, επίσης, ότι πρέπει η ανάπτυξη της τεχνολογίας, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη, το διαδίκτυο, κ.ά να αξιοποιούνται ώστε οι άνθρωποι να ζουν καλύτερα, απελευθερωμένοι από την καταπίεση και όχι δέσμιοι των μεγάλων εταιριών, παρακολουθούμενοι και χτυπημένοι απ’ την καταστολή.
Η κυβέρνηση, για την αντιμετώπιση της πανδημίας, προχώρησε στις αρχές του μήνα για δεύτερη φορά στη λήψη έκτακτων μέτρων θέτοντας όλη τη χώρα σε γενικό αποκλεισμό. Στη βάση αυτή, πλέον, η μετακίνηση των πολιτών πραγματοποιείται για περιορισμένους λόγους και κατόπιν δήλωσης των προσωπικών στοιχείων τους (όνομα, επώνυμο, διεύθυνση κατοικίας και διεύθυνση προορισμού, αριθμός τηλεφώνου), μέσω ενός μηνύματος (SMS) στον εξουσιοδοτημένο αριθμό 13033.
Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά ότι για να θεωρηθεί εξουσιοδοτημένη η μετακίνηση κάθε πολίτη, διαμεσολαβείται από ένα σύστημα (ένα λογισμικό), όπου μέσω μίας αυτοματοποιημένης διαδικασίας συλλέγονται και κατόπιν γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας τα προσωπικά δεδομένα του. Η διαδικασία αυτή αποτελεί, δίχως άλλο, επεξεργασία προσωπικών δεδομένων (με την έννοια του ΓΚΠΔ)1 και, παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις, ότι τα SMS διαγράφονται και οι πολίτες είναι ασφαλείς, στη βάση της δημιουργούνται αμφιβολίες.
Είναι χαρακτηριστικές οι διάφορες πρόσφατες δηλώσεις στελεχών κυβέρνησης (βλ Πέτσας κ.α.) γύρω από το πως αξιοποιούν και αξιολογούν τα δεδομένα των SMS: «(…) εστάλησαν πάνω από 1 εκατομμύριο μηνύματα εξόδου για ατομική άθληση και βόλτα με κατοικίδιο μόνο χθες μετά τις 9 το βράδυ, γεγονός που οδήγησε την κυβέρνηση να προβεί σε ακόμα πιο εντατικούς και σκληρούς ελέγχους (…) αντίστοιχη η εικόνα και το Σάββατο, καθώς ο αριθμός των μηνυμάτων στο 13033 με την ένδειξη 6 που αφορά βόλτα με κατοικίδιο και σωματική άθληση, τις βραδινές ώρες, πλησίασε το 1 εκατομμύριο (…) αυτή η καταστρατήγηση θα βρει απέναντι τους ελέγχους που θα είναι εκτεταμένοι και σκληροί»2, οι οποίες μόνο να εντείνουν μπορούν το κλίμα ανασφάλειας για τον τρόπο αξιοποίησης τους από τους κυβερνητικούς και κρατικούς θεσμούς.
Ας αναρωτηθούμε, πώς γίνεται να αληθεύουν οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης: ότι τα δεδομένα δεν αποθηκεύονται ούτε συσχετίζονται, αλλά διαγράφονται αυτόματα μετά την αποστολή του SMS,
- και η κυβέρνηση «αξιοποιώντας» το πλήθος των SMS που εστάλησαν μετά τις 9 μ.μ. τις πρώτες ημέρες του λοκντάουν να κρίνει ότι οι πολίτες δε συμμορφώνονται και άρα να επιβάλλει καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας 9 μ.μ. με 5 π.μ.;
- και το σύστημα είναι σε θέση να απορρίπτει μετακίνηση ενός προσώπου επειδή πραγματοποιεί πολλές μετακινήσεις την ίδια ημέρα,
- και από δημοσιεύματα, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη και η ΕΛ.ΑΣ. τη μέρα των πρόσφατων γεγονότων του Πολυτεχνείου να είναι σε θέση να δηλώνουν: «το ΚΚΕ συγκέντρωσε στο Μέγαρο Μουσικής 200 άτομα τα οποία προσήλθαν στέλνοντας παραπλανητικά SMS»3, και «πλειοψηφία μελών του ΚΚΕ είχε στείλει SMS στο 13033 με τον κωδικό 1» 4.
Ούτε η πολιτική προστασίας Προσωπικών Δεδομένων που έχει καταρτίσει η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας περιέχει ικανοποιητικές δικλείδες προστασίας για την ορθή χρήση των προσωπικών αυτών δεδομένων. Απεναντίας, σε πολλά σημεία της, είναι μια απλή αντιγραφή του ΓΚΠΔ και του νόμου, αναφέρεται με γενικό τρόπο στους ορισμούς που χρησιμοποιεί, δε διευκρινίζει και δεν αναλύει βασικής σημασίας ζητήματα.
Τα δεδομένα που συλλέγονται, όπως προκύπτει ευθέως και από την παραπάνω πολιτική προστασίας Προσωπικών Δεδομένων: «η συλλογή και η τήρηση τους επιβάλλεται για σκοπούς υπέρμετρου δημοσίου συμφέροντος(!)», προφανώς και αποθηκεύονται σε κάποια μορφή. Το χρονικό διάστημα όμως, της αποθήκευσης δεν ορίζεται πουθενά με σαφήνεια.
Για τη συλλογή των δεδομένων μεσολαβούν ανάμεσα στο κράτος και τους πολίτες κάποιες εταιρίες – πάροχοι τηλεφωνίας, οι οποίοι μάλιστα, σύμφωνα πάλι με την παραπάνω πολιτική προστασίας, έχουν πρόσβαση στα δεδομένα. Σε κανένα σημείο όμως δεν καθορίζεται η έκταση αυτής της πρόσβασης, ούτε βέβαια αναφέρεται ποια ή ποιες άλλες εταιρίες τυχόν διαμεσολαβούν (πχ τυχόν πάροχοι του λογισμικού). Επίσης πουθενά δε γίνεται λόγος για το περιεχομένου των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί με τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και κυρίως «τι κάνουν» με τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγουν για λογαριασμό του κράτους (τα διαγράφουν, τηρούν αντίγραφα και για πόσο χρονικό διάστημα, κλπ).
Είναι ξεκάθαρο ότι σε αυτό το σύστημα με τα SMS υπάρχουν σαφώς νομικά κενά και ελλείψεις, που κατ’ αρχήν, έρχονται σε εναντίωση με το ΓΚΠΔ, την αρχή της διαφάνειας, το δικαίωμα πληροφόρησης των υποκειμένων των δεδομένων.
Παράλληλα, γίνεται φανερό ότι η εν λόγω κρατική υπηρεσία, που αξιοποιείται στα πλαίσια των μέτρων προστασίας του covid, έχει τη δυνατότητα, αυτοματοποιημένα, να συλλέγει έναν τεράστιο όγκο προσωπικών δεδομένων των πολιτών, να χαρτογραφεί και να καταγράφει κινήσεις σε μαζικό επίπεδο, παραβιάζοντας έτσι σειρά δικαιωμάτων και ανοίγοντας επικίνδυνα μονοπάτια για παραπέρα καταστρατήγηση τους.
Άλλωστε, να μην ξεχνάμε ότι και την περίοδο του περασμένου lockdown άνοιξαν συζητήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο ανάμεσα σε κυβερνήσεις και επιχειρηματικούς κολοσσούς (Google, Facebook, Vodafone, British Telecom), για το πώς, με «όχημα» την αντιμετώπιση της πανδημίας και ως «συνεισφορά» στον έλεγχο της εξάπλωσης της, θα μπορούσε να επιστρατευτεί η δυνατότητα που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα για την παρακολούθηση της θέσης των χρηστών και των μετακινήσεών τους5. Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό από δημοσιεύματα της περιόδου, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, του MIT, του Χάρβαρντ, έθεσαν σε εφαρμογή τα τεχνολογικά μέσα δημιουργώντας ιστότοπους και εφαρμογές, στις οποίες αξιοποιούνται ευρέως τα δεδομένα εντοπισμού θέσης των κινητών τηλεφώνων για να διασταυρώνουν τις θέσεις των ανθρώπων που νοσούν ή να καταγράφουν το ιστορικό πρόσφατων διαδρομών τους6, με σκοπό φυσικά(!) να αναχαιτίζουν την πορεία εξάπλωσης.7
Τέτοιες ιδέες και πρωτοβουλίες είναι που παραδειγμάτισαν, τον περασμένο Απρίλιο και την κυβέρνηση του Ισραήλ να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα μυστικών υπηρεσιών με βάση το οποίο η ισραηλινή αστυνομία αποκτούσε τη δυνατότητα να παρακολουθεί μέσω κινητών τηλεφώνων τις κινήσεις όσων έχουν προσβληθεί από κορονοϊό και αυτών για τους οποίους υπάρχουν υποψίες ότι έχουν προσβληθεί7. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι στην υπόθεση του Ισραήλ στις αρχικές κυβερνητικές εξαγγελίες δεσμεύονταν ότι τα δεδομένα αυτά θα διαγράφονταν από τις βάσεις δεδομένων της αστυνομίας μετά την παρέλευση 30 ημερών, άλλο που τελικά τελικά το διάστημα επεκτάθηκε μέχρι τη λήξη της ισχύος των έκτακτων μέτρων.
Σε ολόκληρο τον κόσμο είδαμε την πανδημία, να γίνεται το όχημα για την εξυπηρέτηση αντιδραστικών πολιτικών επιλογών των κυβερνήσεων που δεν είχαν καμία σχέση με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο κορονοϊός έγινε αιτία για να αυστηροποιηθούν οι έλεγχοι στα σύνορα, στο Ισραήλ και τη Σιγκαπούρη, για να παρακολουθούν τις κινήσεις ανθρώπων σε κινητά τηλέφωνα. Στην Ευρώπη είδαμε παρόμοιες κινήσεις. Στην Ουγγαρία, το Κοινοβούλιο ψήφισε νόμο που έδωσε στην κυβέρνησή άδεια τον Μάρτιο να κυβερνά μέσω διαταγμάτων για τα ζητήματα σχετικά με την πανδημία, σύνδεσε τον COVID με το μεταναστευτικό για να αυστηροποιήσει την εισροή τους8.
Από την αρχή της πανδημίας η κυβέρνηση αποδεικνύει ότι βλέπει την τελευταία σαν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να περιστείλει ακόμα περισσότερο τα λαϊκά δικαιώματα και ελευθερίες. Προπαγανδίζει δήθεν υπερ της αναγκαιότητας για κοινωνική συνοχή και ειρήνη απέναντι στον κοινό εχθρό-ιό για να υφαρπάξει τη λαϊκή συναίνεση και να καλλιεργήσει απάθεια στην αντιλαϊκή πολιτική της. Κάνει την προστασία από τον ιό ατομική υπόθεση, την εξάπλωσή του ατομική ευθύνη για να καλύψει τις δικές της εγκληματικές ευθύνες για τις ελλείψεις στην υγεία και στην παιδεία. Εντείνει την καταστολή για να επιβάλει σιγή νεκροταφείου και να μην υπάρχει καμία φωνή αντίδρασης στα αντιλαϊκά μέτρα που παίρνει, στο χτύπημα των εργασιακών δικαιωμάτων. Στρώνει το έδαφος για να αποδεχτεί ο λαός το φακέλωμα του, την αστυνόμευση στο χώρο εργασίας και στη ζωή του, την επιβολή προστίμων και την καταστολή. Επιδιώκει να έχει υπό έλεγχο όποια φωνή ακούγεται και διαμαρτύρεται ενάντια στη αντιλαϊκή της πολιτική. Θέλει να δημιουργήσει στο λαό εξοικείωση με το φόβο, με το να μη σηκώνει κεφάλι τη στιγμή που η ίδια νομοθετεί και παίρνει μέτρα σε βάρος του (νομοσχέδιο για διαδηλώσεις, απεργία κλπ). Επιδιώκει να προετοιμάσει το πεδίο για το επόμενο διάστημα που τα σημάδια της κρίσης θα ναι πιο ορατά, και θα φέρει ακόμα πιο σκληρά μέτρα, για να έχει το κίνημα στο γύψο, αφοπλισμένο.
Στα πλαίσια αυτά λοιπόν δεν είναι καθόλου εκτός πραγματικότητας να σκεφτούμε ότι ο ιός αποτελεί, για το σύστημα, πρώτης τάξης αφορμή, για μία αναίμακτη, εύκολη και μαζική συλλογή δεδομένων και φακέλωμα.
Το κράτος αυτό είναι ταξικό. Γι αυτό το λόγο διαμορφώνει και εμπλουτίζει το νομικό, πολιτικό και πρακτικό του οπλοστάσιο για να περιορίσει, να χτυπήσει το λαϊκό κίνημα, τη δράση και τις ελευθερίες του. Επομένως, είναι αφελές να κάνουμε λόγο για εμπιστοσύνη στους θεσμούς του αστικού συστήματος, ακόμα κι αν εκείνοι διατείνονται ότι οι πράξεις τους αποσκοπούν στην ανάσχεση της διασποράς του κορονοϊού. Στο σημερινό σύστημα το κράτος υπηρετεί τα συμφέροντα της εκμεταλλευτικής αστικής τάξης που έχει την εξουσία και συμφέρον να διαιωνίζει την εκμετάλλευση των εργαζομένων σε ολόκληρο τον κόσμο. Επομένως, απαιτείται το λαϊκό κίνημα να δείξει επαγρύπνηση και αντανακλαστικά, καθώς δεν τίθεται θέμα προθέσεων, αλλά ζήτημα ταξικής επιλογής για το κεφάλαιο να θυσιάζει στο βωμό του κέρδους την υγεία και τα δικαιώματα των λαών όλου του κόσμου.
Αιχμηρή πένα
1 Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου1, δηλαδή ο νέος Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ρυθμίζει την επεξεργασία από άτομο, εταιρεία ή οργανισμό των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αφορούν άτομα στην ΕΕ.
2 δηλώσεις κυβερνητικού εκπροσώπου Στ. Πέτσα κατά την καθιερωμένη απογευματινή ενημέρωση
3 https://ethnos.gr «Η απάντηση του Χρυσοχοϊδη στις καταγγελίες του ΚΚΕ: Παραπλανητικά SMS»
4 https://ethnos.gr «Πολυτεχνείο: Το ΚΚΕ πήγε στην Αμερικάνικη Πρεσβεία στέλνοντας SMS στο 13033 για γιατρό».
5 https://ethnos.gr «Στη μάχη κατά του κορονοϊού και τα κινητά τηλέφωνα- Οι φόβοι για τα προσωπικά δεδομένα»
6 https://ethnos.gr «Στη μάχη κατά του κορονοϊού και τα κινητά τηλέφωνα- Οι φόβοι για τα προσωπικά δεδομένα»
7 http://kathimerini.gr «Μεγάλος Αδελφός» για τον covid-19 στο Ισραήλ»
8«https://news247.gr Τα δικαιώματά μας σε καιρό πανδημίας και η σύγκρουση για το Πολυτεχνείο»
