Το ALT.GR εκτός από τη θεματολογία σχετικά με τη στρατευμένη νεολαία, τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, δίνει ιδιαίτερη σημασία στην προβολή θεμάτων σχετικά με τα γράμματα και τις τέχνες. Ο Πολιτισμός συστηματικά εμπορευματοποιείται και υποβαθμίζεται γιατί διαχρονικά είναι το μεγαλύτερο όπλο των λαών.
Στα πλαίσια αυτά η ιστοσελίδα μας «ανοίγει» το διάλογο με τους ανθρώπους των γραμμάτων και της τέχνης. Σήμερα φιλοξενούμε την ηθοποιό Λίλα Καφαντάρη.
Από πολύ μικρή στην ηθοποιία, αν και έχεις δηλώσει πως θα ήθελες να γίνεις ζωγράφος όπως η αδελφή σου. Πώς και τελικά ηθοποιός;
Συμπτωματικά. Ήμουν σε σχέση με τον Βασίλη Μαυρομάτη, είχε γυρίσματα σε μια σειρά, με παρακάλεσε να του κρατήσω τον ρόλο του άλλου και μου πρότεινε να γίνω ηθοποιός. Παρ όλα αυτά στη δραματική σχολή πήγα από περιέργεια και όχι για να αλλάξω επάγγελμα. Αποφάσισα ότι αυτό ήθελα να κάνω στη ζωή μου αρκετά αργότερα. Όταν πρωτοέπαιξα στο θέατρο. Εκεί μαγεύτηκα.
Στα πρώτα βήματα με Παπαγιαννόπουλο και Φωτόπουλο. Πώς ήταν αυτή η αίσθηση;
Ήμουν πολύ τυχερή. Τον Μίμη Φωτόπουλο τον είχα δάσκαλο στη σχολή. Τον θαύμαζα όχι μόνο ως ηθοποιό αλλά και ως προσωπικότητα. Με πρότεινε λοιπόν στον Δαλιανίδη που σκηνοθετούσε το “Λούνα παρκ” για να κάνω την κόρη του Φωτόπουλου και της Μοσχονά. Εκεί γνώρισα και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο.
Ο Φωτόπουλος ήταν χαρισματικός και γενναιόδωρος. Μεγάλη τύχη λοιπόν για μένα να ζήσω από τόσο κοντά και τόσο νωρίς στην καλλιτεχνική μου ζωή αυτή την ολοκληρωμένη και πολύπλευρη οντότητα.
Για τον Παπαγιαννόπουλο τι να πω. Συναντήθηκα μαζί του περίπου την ίδια περίοδο αλλά αυτή τη φορά στο θέατρο. Είχα την αίσθηση ότι απ αυτόν τον τεράστιο ηθοποιό έπρεπε να κερδίσω όχι μόνο από την τεράστια θεατρική του εμπειρία αλλά και το σπάνιο ήθος του.
Αυτός ο συνδυασμός ήταν για μελέτη ακόμα κι από την πλευρά της ίδιας της υποκριτικής.
Και οι δυο ήταν σχολείο για μένα.
Από την Δραματική σχολή του Γιώργου Θεοδοσιάδη το 1981 ξεκινά μια διαδρομή με θέατρο, τηλεόραση, κινηματογράφο, συνεργαζόμενη με σημαντικούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες. Ποια είναι η πιο σημαντική σου στιγμή, ή στιγμές σε αυτή τη διαδρομή;
Πάρα πολλές. Αυτή που μου έρχεται έντονα στο μυαλό ήταν σε μια συνεργασία που είχα με τον Ντίνο Ηλιόπουλο σε μια ταινία που πρωταγωνιστούσα κι εκείνος έπαιζε έναν χαρακτηριστικό ρόλο. Πριν το γύρισμα δεν είχα κοιμηθεί όλη τη νύχτα από την αγωνία και το δέος που ένιωθα για την σκηνή που θα γύριζα με τον ηθοποιό που από παιδί θεωρούσα υποκριτική κορυφή. Όταν την άλλη μέρα μπήκα στο δωμάτιο που θα ετοιμαζόμασταν για το γύρισμα ήταν ήδη εκεί. Μου κόπηκαν τα πόδια. Εκείνος με κοίταξε, σηκώθηκε, μου φίλησε το χέρι και μου είπε πως ήταν τιμή του που θα έπαιζε μαζί μου.
Έμεινα άλαλη. Όταν το ξανασκέφτηκα αργότερα κατάλαβα ότι αυτός ήταν ο υπέροχος τρόπος ενός τεράστιου ηθοποιού για να διώξει το άγχος που ήταν προφανές σε μια νεαρή συνάδελφό του.
Συμμετείχες για πολλά χρόνια εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας ως κριτική επιτροπή στους σχολικούς θεατρικούς αγώνες. Πιστεύεις πως ως λαός έχουμε ταλέντο;
Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να αναπτύξουν καλλιτεχνικές δεξιότητες αρκεί να έχουν επαφή από νωρίς με την καλλιτεχνική παιδεία. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνουν όλοι καλλιτέχνες αλλά ότι θα έρθουν σε επαφή με την τέχνη, θα αποκτήσουν κριτήριο, θα γίνουν απαιτητικοί αργότερα στο τι είδους τέχνη θα καλύπτει τις πνευματικές τους ανάγκες. Δυστυχώς μέσα στο σύστημα που ζούμε η καλλιέργεια του ανθρώπου είναι εχθρός, και ο πολιτισμός μέσο κερδοφορίας για τους λίγους όπως επίσης και χειραγώγηση συνειδήσεων για να υποτάσσονται οι λαοί στην εκμετάλλευσή τους. Να μην βλέπουν διέξοδο στην καταδίκη τους. Άρα αυτός ο πολιτισμός απέχει πολύ απ αυτόν που θα ανεβάζει το πνευματικό επίπεδο των λαών και θα διαμορφώνει επαναστατικές αντιλήψεις ώστε να δει ο καθένας μας τον εαυτό του πρωταγωνιστή της ζωής του ώστε να σηκώσει κεφάλι και να διεκδικήσει με συλλογικό αγώνα αυτό που του αξίζει να έχει. Δηλαδή τον πλούτο που ο ίδιος παράγει με τη δουλειά του.
Έχεις διδάξει σε σεμινάρια που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας σε καθηγητές μέσης εκπαίδευσης ώστε να είναι σε θέση να βοηθούν με σωστή παιδαγωγική ματιά και σχετική θεατρική γνώση τους μαθητές τους στην απόδοση θεατρικών παραστάσεων στο πλαίσιο του σχολείου. Πόσο πιστεύεις ότι βοηθάει η θεατρική γνώση στην ίδια την εκπαίδευση;
Ναι ήταν σημαντική εμπειρία για μένα.
Μέσα από τις πολλές σχολικές παραστάσεις που παρακολούθησα, είδα πολλούς καθηγητές να φτιάχνουν παραστάσεις για να φανούν οι ίδιοι και όχι για να προσφέρουν στα παιδιά την μοναδική εμπειρία του θεάτρου. Έτσι σ αυτά τα σεμινάρια επέμεινα πολύ στον εκπαιδευτικό ρόλο που θα πρέπει να έχει το σχολικό θέατρο. Όχι τον ανταγωνισμό με τα άλλα σχολεία αλλά με την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών και την καλλιέργειά τους.
Από νωρίς στη σκηνή και ξαφνικά η πολιτική. Σύμφωνα με τον Μπίσμαρκ «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού». Ήταν εύκολη η μετάβαση από τη μια τέχνη στην άλλη;
Δεν έκανα ποτέ αυτήν τη μετάβαση. Για μένα ότι υπερασπιζόμουν στη δουλειά μου, το υπερασπιζόμουν και στην πολιτική μου δράση. Δηλαδή την πίστη μου στον άνθρωπο και την βεβαιότητα ότι είμαι υποχρεωμένη να συνδέω την τέχνη μου με τον κοινωνικό της ρόλο. Δεν υπάρχει ουδέτερη τέχνη. Είναι πάντα στρατευμένη. Είτε με τα συμφέροντα του εργαζόμενου είτε απέναντί του. Ακόμα κι όταν αυτό δεν γίνεται συνειδητά απ τους δημιουργούς η τους καλλιτέχνες. Όταν αποκοιμίζεις το μυαλό του άλλου με εύπεπτα τάχα ευχάριστα εργάκια που τον έχει εκπαιδεύσει κυρίως η τηλεόραση να βλέπει και να μην σκέφτεται, κάποιο ρόλο παίζεις. Και μάλιστα την περίοδο που καταστρέφονται οι ζωές των λαών. Αυτό που θέλησα λοιπόν ήταν να κάνω ότι μπορώ και απ΄ το σωματείο μου αλλά συστρατευόμενη με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας που πιστεύω ότι είναι όχι μόνο το κόμμα που 100 χρόνια έχει αποδείξει ότι υπερασπίζεται τα συμφέροντα του λαού μας αλλά μπορεί να οργανώσει τον αγώνα του ως την τελική του νίκη.
Μόνο τότε άλλωστε θα μπορώ κι εγώ να ασκώ την τέχνη που αγαπώ τόσο πολύ με τον τρόπο που θα καμαρώνω γι΄ αυτήν.
Τελικά από τις δυο τέχνες επέλεξες το δρόμο της πολιτικής. Πόσο δύσκολη είναι η πολιτική σκηνή; Τι διαφορές και τι ομοιότητες έχει με τη θεατρική;
Δεν πιστεύω όπως είπα ότι η πολιτική πρέπει να είναι έξω από τη ζωή όλων μας, πόσο μάλλον απ την τέχνη. Μόνο στον επιστημονικό Σοσιαλισμό όμως οι εργαζόμενοι θα μπορούν πραγματικά να έχουν λόγο στον κεντρικό σχεδιασμό του μέλλοντος τους και να αποφασίζουν για τη ζωή τους. Στον καπιταλισμό έχουν πεισθεί πως η πολιτική είναι για τους ειδικούς. Μεγάλη απάτη. Με αυτόν τον τρόπο καθορίζονται η ζωές μας απ την εξουσία των ομίλων και το πολιτικό τους προσωπικό.
Έτσι είναι αναπόφευκτο να μας λένε παραμύθια ώστε να μην ξεσηκωθούμε και τους στείλουμε από κει που ήρθαν. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει στο θέατρο. Η υποκριτική δεν έχει καμιά σχέση με την υποκρισία. Είναι ο ορισμός της αλήθειας του κάθε ηθοποιού. Αλλιώς είναι κακό θέατρο.
Όπως καταλαβαίνετε όταν ακούω για θέατρο μέσα στη βουλή προσβάλλομαι ως ηθοποιός.
Και στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών παρούσα. Η πανδημία ήρθε σαν ερπύστρια και πέρασε πάνω από τον Πολιτισμό, διαλύοντας τα πάντα. Θεατρικές σκηνές, συναυλίες, τα πάντα κλειδωμένα. Τι σκέφτεται το ΣΕΗ; Ποιες δράσεις έχετε αναλάβει και ποιες έχετε σκοπό να αναλάβετε;
Αυτό αναρωτιέμαι κι εγώ να πω την αλήθεια. Από τότε που άλλαξε διοίκηση το σωματείο και δεν είναι στο τιμόνι οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ, οι δράσεις που προτείνει το σωματείο σ έναν κλάδο που καταστρέφεται είναι συμβολικές. Δεν ζορίζουν τους εργοδότες και το Υπουργείο Πολιτισμού. Αντίθετα έχουν γίνει γραφικοί την περίοδο που σχεδόν όλοι οι συνάδελφοι είναι άνεργοι και με τις Υπουργικές αποφάσεις παύει να υπάρχει το ίδιο επάγγελμα του ηθοποιού ως τέτοιο. Μετατρέπεται σε ερασιτεχνική ενασχόληση μια που ελάχιστοι ηθοποιοί θα μπορούν να ζουν απ την δουλειά τους αλλά αξιοποιείται από επαγγελματίες μεγαλεμπόρους του χώρου. Βέβαια εμείς ως αντιπολίτευση στο σωματείο, δίνουμε μεγάλο αγώνα με άσκηση πίεσης στη διοίκηση και ενημέρωσης των συναδέλφων.
Ως ηθοποιός, αν γύριζε ο χρόνος πίσω; Ποιο ρόλο θα ήθελες να ενσαρκώσεις;
Από τη σχολή ο ρόλος που λάτρευα ήταν η Αντιγόνη. Όμως το κλασσικό κυρίως ρεπερτόριο μπορεί να προσφέρει σ έναν ηθοποιό τόση γνώση και δυνατότητα μελέτης και εξέλιξης που δεν έχει όρια. Μεγάλη σημασία έχει η σκηνοθετική ματιά στο έργο απ τον σκηνοθέτη πρώτα απ όλα. Συνήθως τα σπουδαία έργα “μικραίνουν” από την συνειδητή παρέμβαση των σκηνοθετών ή την άγνοια τους.
Αυτό λοιπόν που είναι για μένα πιο ενδιαφέρον είναι η συνεργασία με καλούς σκηνοθέτες και συνεργάτες.
Πριν κλείσουμε, θα ήθελες κάτι άλλο να προσθέσεις;
Ναι. Θα ήθελα να θυμηθούμε όλοι τι εμποδίζει σήμερα όλους τους λαούς να διεκδικήσουν τη ζωή και την αξιοπρέπεια τους. Ξέρουμε όλοι ότι η αύξηση της παραγωγικότητας, η εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης έχουν φτάσει πολύ ψηλά. Οι εργαζόμενοι ως παραγωγοί του πλούτου θα μπορούσαν να απολαμβάνουν λιγότερες ώρες εργασίας, μισθούς που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες τους, υγεία και παιδεία που να εξασφαλίζουν ποιοτική ζωή, αθλητισμό και πολιτισμό που μας αξίζει. Που δεν θα είναι εμπορεύματα όπως άλλωστε η υγεία και η παιδεία.
Πολιτισμός δεν είναι μόνο οι τέχνες. Είναι το βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο των λαών. Τι μας εμποδίζει λοιπόν να ζούμε σε πολιτισμό;
Κατά τη γνώμη μου ότι δεν γνωρίζουμε οι εργαζόμενοι τη δύναμή μας.
Επίσης ότι αυτή η τεράστια δύναμη έχει αποδειχθεί από την ιστορία ότι μπορεί να μετακινήσει βουνά και να δώσει ώθηση στην εξέλιξη του ανθρώπου. Κι αυτό το ιστορικό άλμα γίνεται μόνο με επανάσταση.
Είμαι σίγουρη ότι θα έρθει αυτή η ώρα και τότε θα μπορούμε να μιλάμε πραγματικά για πολιτισμό.
Γιάννης Αγγέλου: Ευχαριστώ για τη συνέντευξη, που ανοίγει δρόμο για συνεντεύξεις και άλλων συναδέλφων σου στην ιστοσελίδα μας. Κάθε επιτυχία στο ΣΕΗ αυτή τη δύσκολη εποχή.
Συνέντευξη – Επιμέλεια: Γιάννης Αγγέλου
