Επειδή οι θιασώτες της «πράσινης» οικονομίας, στα πλαίσια της επιχειρηματικότητας ομίλων μεγάλης κλίμακας, καλύπτουν με ένα πέπλο την ανανεώσιμη ενέργεια (renewable energy) θα σταθούμε πολύ σύντομα σε κάποιες αθέατες πλευρές.
Όπως το λέει και η λέξη πρόκειται για ανανεώσιμους πόρους, με την έννοια ότι αναπληρώνονται (θα έπρεπε να …) με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Σε αντίθεση με τις λεγόμενες «συμβατικές» που προέρχονται από (στερεά, υγρά ή αέρια) ορυκτά καύσιμα (άνθρακας- πετρέλαιο- φυσικό αέριο κλπ) τα οποία καταναλώνονται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι αναπληρώνονται… άρα είναι «μη οικολογικά». Η πυρηνική ενέργεια επίσης ανήκει στις μη ανανεώσιμες (με διάφορες αιτιάσεις).
Επομένως –εκτός από την αιολική ενέργεια, η μόνη πραγματικά ενταγμένη στην «πράσινη» οικονομία, υπάρχουν και πολλές άλλες (ηλιακή ενέργεια, γεωθερμική, υδροηλεκτρική, βιομάζα, από τη βροχή, την παλίρροια, τα κύματα της θάλασσας,κλπ).
Πολύ κουβέντα γίνεται και για την «ουδέτερη κατάσταση» του άνθρακα (carbon neutral status), με διαπάλη που εκφράζεται με το «εμπόριο ρύπων», που αξιοποιείται για την αύξηση της κερδοφορίας μονοπωλιακών ομίλων.
Με βάση την έκθεση 2017 REN21 (που επιβεβαιώνεται προς το χειρότερο και το 2020), οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτέλεσαν το 19,3% στην παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας και το 24,5% στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας …αλλά προσέξτε! …8,9% από βιομάζα, 4,2% ως θερμική ενέργεια (σύγχρονη βιομάζα, γεωθερμική και ηλιακή θερμότητα), 3,9% από υδροηλεκτρική και μόνο το υπόλοιπο 2,2% (αθροιστικά) από τον άνεμο, την ηλιακή ενέργεια, γεωθερμική κλπ. δηλαδή, σταγόνα στον ωκεανό.
Στο μεταξύ οι παγκόσμιες επενδύσεις σε ανανεώσιμες τεχνολογίες ξεπέρασαν τα 286 δις$ το 2015 και το 2017, με επικεφαλής την Κίνα (126,6 δισ.$), με δεύτερες ΗΠΑ (40,5 δισ.$) και ΕΕ (40,9 δισ.$) και ο μεγαλύτερος ΑΠΕ εργοδότης (με 33%) είναι το φωτοβολταϊκό.
Στόχος είναι μέχρι το 2040, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ να ισοδυναμεί με την παραγωγή από άνθρακα και φυσικό αέριο.
Όσο για το τελευταίο –όπως θα δούμε αναλυτικά παρακάτω ήδη –τουλάχιστον στη χώρα μας και στην Ευρώπη εντάσσεται ήδη στην «καθαρή ενέργεια» με υλοποίηση «οικολογικού» βάθρου εμπορίας φυσικού αερίου, μετά την υλοποίηση των σχεδίων νέων αγωγών (TAP-IGB, FSRU κλπ)
Και λίγη ιστορία
Πριν από την ανάπτυξη του άνθρακα στα μέσα του 19ου αιώνα, σχεδόν όλη η ενέργεια που χρησιμοποιούταν ήταν ανανεώσιμη. Περισσότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια πριν και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια αργότερα τα ξύλινα κούτσουρα αποτελούσαν τη μοναδική πηγή, πολύ μετά αξιοποιείται ο άνεμος σαν κινητήρια δύναμη των πλοίων (πριν 7000 χρόνια, στον Περσικό Κόλπο και στο Νείλο), ενώ η γεωθερμική ενέργεια από τις θερμές πηγές χρησιμοποιήθηκε στα λουτρά από τους παλαιολιθικούς χρόνους και για θέρμανση χώρων από την αρχαία ρωμαϊκή εποχή. Αργότερα οι πρωτογενείς πηγές ΑΠΕ ήταν η ανθρώπινη δουλειά, η χρήση των ζώων, οι καταρράκτες, οι ανεμόμυλοι που άλεθαν το σιτάρι και φυσικά τα καυσόξυλα –σε αφθονία τότε γιατί δεν καίγονταν τα τροπικά δάση …
Με τη βιομηχανική επανάσταση για πρώτη φορά στη 10ετία 1860-70 εκφράστηκε δημόσια ο φόβος ότι ο πολιτισμός θα εξαντλήσει από τα ορυκτά καύσιμα: το 1873 ο Augustin Mouchot (Γάλλος εφευρέτης του πρώτου κινητήρα με ηλιακή ενέργεια), έγραψε: θα έρθει η μέρα που η βιομηχανία της Ευρώπης θα σταματήσει να βρίσκει φυσικούς πόρους και ο άνθρωπος, τότε, θα επιστρέψει στη δύναμη του νερού και του ανέμου ή θα μεταναστεύσει εκεί όπου η πιο ισχυρή πηγή θερμότητας στέλνει τις ακτίνες του σε όλους. Η ιστορία θα δείξει…
Ο Max Weber πρόβλεψε το τέλος του ορυκτού καυσίμου στον επίλογο του Die Protestanische Ethik und der Geist des Kapitalismus (το προτεσταντικό ηθικό και το πνεύμα του καπιταλισμού), που δημοσιεύθηκε το 1905.
Στη δεκαετία του 1970 με την εκδήλωση της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης (1973 τιμή πετρελαίου 2,6$ το βαρέλι), γεγονός μείζονος πολιτικής και οικονομικής σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, συνήθως συσχετίζεται σχεδόν αποκλειστικά με την έκρηξη και εξέλιξη του τέταρτου αραβοϊσραηλινού πολέμου (του Γιομ Κιπούρ) «περιβαλλοντολόγοι» -«λαγοί» χοντρών οικονομικών λόμπι, προώθησαν για πρώτη φορά την ανάπτυξη των ΑΠΕ και εμφανίστηκαν οι πρώτες «θηριώδεις» και τεράστιου –ασύμφορου, κόστους ανεμογεννήτριες να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια, ενώ οι απλησίαστοι οικονομικά ηλιακοί συλλέκτες εμφανίστηκαν στην αγορά μετά το 1985.
Το φυσικό αέριο μετατρέπεται σε … «πράσινη» ενέργεια
Το τεράστιο ενδιαφέρον της ντόπιας και διεθνούς καπιταλιστικής αγοράς για τις ΑΠΕ με όχημα τη χονδρεμπορική αγορά φυσικού αερίου καθορίζουν τα χρονοδιαγράμματα των ενεργειακών έργων.
Εντός του 2021 αναμένεται:
- Να ολοκληρωθεί η σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας και Βουλγαρίας, σε συνέχεια της αντίστοιχης με την Ιταλία,
- Μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους εκτιμάται ότι θα έχει παραδοθεί και το έργο του Διασυνδετήριου Αγωγού μεταξύ των δύο χωρών (IGB).
- Ταυτόχρονα, προωθείται η βελτίωση της διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία, ενώ μέσα στο 2021 υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί και η «πολυαναμενόμενη» επέκταση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ) στο φυσικό αέριο, «ώστε να προχωρήσει ταχύτατα η δημιουργία οργανωμένης χονδρεμπορικής αγοράς του καυσίμου, φέρνοντας την Ελλάδα εγγύτερα στην επίτευξη του στόχου για τη λειτουργία της ως περιφερειακού ενεργειακού κόμβου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».
Τα χρονοδιαγράμματα των επόμενων κινήσεων της Ελλάδας στη διεθνή ενεργειακή «σκακιέρα» επιβεβαιώθηκαν στις 19-Μάρτη, από μεγάλη ομάδα των «όλοι-μαζί-μπορούμε» -μεταξύ άλλων από τον υπουργό Ενέργειας, Κωνσταντίνο Σκρέκα και τον πρόεδρο του ΕΧΕ, Αθανάσιο Σαββάκη, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης, που διοργάνωσαν το ΕΧΕ, το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ).
Απευθύνοντας χαιρετισμό στην εκδήλωση, ο κ.Σκρέκας χαρακτήρισε ως σημαντική τη συμβολή του ΕΧΕ στη νέα δομή λειτουργίας της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, επισημαίνοντας πως εξασφαλίζει διαφάνεια, προωθεί τον ανταγωνισμό, παρέχει εργαλεία για αντιστάθμιση κινδύνου των συμμετεχόντων και μειώνει τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο μέσω των διαδικασιών εκκαθάρισης.
(…)
Όλος ο σχεδιασμός της κυβέρνησης συνδέεται με τον βασικό της στόχο: «μια στρατηγική που ενσωματώνει πολύ περισσότερες Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μίγμα της χώρας», επιτρέποντας από κάποιο σημείο και μετά και την εξαγωγή ενέργειας από ΑΠΕ.
Αναβάθμιση γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής σημασίας της Ελλάδας;
(πρόεδρος του ΕΧΕ, Αθανάσιος Σαββάκης).
«Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε ταχύτατα να προχωρήσουμε στη δημιουργία μιας οργανωμένης χονδρεμπορικής αγοράς φυσικού αερίου, που φιλοδοξούμε να ξεκινήσει εντός του έτους, με σκοπό να θέσει τις βάσεις για τη μετατροπή της χώρας σε περιφερειακό κόμβο διαμετακόμισης και τιμολόγησης του καυσίμου.
Θεωρούμε ότι σταδιακά η συγκεκριμένη πλατφόρμα θα δημιουργήσει έναν νέο τρόπο αγοραπωλησίας μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου, που θα διακινούνται μέσω της χώρας μας στην ευρύτερη περιοχή, πετυχαίνοντας παράλληλα την αναβάθμιση της γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής της σημασίας».
Είναι όμως έτσι; ή έχει να κάνει την εκτόνωση των επενδύσεων των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων στη μπουκωμένη αγορά που -εν μέσω διεθνούς οικονομικής κρίσης και πανδημίας έχει εξασφαλισμένα κέρδη;
Σχεδόν 1.300 “βεβαιώσεις παραγωγού» το 2020
Τεράστιο ενδιαφέρον για τις ΑΠΕ: Σε 1.297 ανήλθαν οι βεβαιώσεις παραγωγού για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που εξέδωσε το 2020 η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), χάρη και στην επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων (μηδενικοί έλεγχοι…), σύμφωνα με τον πρόεδρό της, Αθανάσιο Δαγούμα.
«Αυτή τη στιγμή υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον στην αγορά για τις ΑΠΕ και τα έργα αποθήκευσης ενέργειας κι έχουμε στενή συνεργασία με το ΕΧΕ και τον Διαχειριστή (ΑΔΜΗΕ), για το πώς οι νέες αυτές επενδύσεις, και των ΑΠΕ και της αποθήκευσης, θα συμμετάσχουν στην αγορά ενέργειας» σημείωσε, ενώ πρόσθεσε ότι κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, η ΡΑΕ εξέδωσε 1.585 αποφάσεις (231 ρυθμιστικές εκ των οποίων οι 170 αφορούσαν την ηλεκτρική ενέργεια (60 σχετίζονταν με το target model) και οι 61 το φυσικό αέριο.
(διευθύνων σύμβουλος του ΕΧΕ, καθηγητής Γιώργος Ιωάννου)
«Αυτή τη στιγμή, μια από τις βασικές μας λειτουργίες στο ΕΧΕ είναι η υλοποίηση ενός «βάθρου» εμπορίας φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο για τη χώρα μας και ειδικά για τη Βόρεια Ελλάδα αλλάζει τα δεδομένα, δημιουργεί ουσιαστική προοπτική για οικονομική ανάπτυξη και εκεί βρισκόμαστε ένα σκαλί πριν αρχίσουμε να παίζουμε τον βασικό ρόλο.
Μας βοηθάει πάρα πολύ και η ΡΑΕ, γιατί χρειάζονται πολλές παρεμβάσεις και πολλοί κανονισμοί, αλλά νομίζω ότι θα τα καταφέρουμε όχι μόνο για το ΕΧΕ καθεαυτό, αλλά και για τη χώρα και για όλη την περιοχή, γιατί θεωρώ ότι είμαστε μπροστά και μπορούμε να παίξουμε τον ουσιαστικό ρόλο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο» σημείωσε, ενώ έμφαση έδωσε και στην αγορά παραγώγων του ΕΧΕ, για την οποία επισήμανε ότι είναι η ουσία ενός χρηματιστηρίου ενέργειας, η οποία όμως δυστυχώς δεν γίνεται πάντα κατανοητή ως προς τις δυνατότητες που προσφέρει σε αυτούς ακριβώς που χρειάζονται να τις αξιοποιήσουν.
(Γιάννος Μιχόπουλος πρόεδρος του ΔΕΣΦΑ)
«Σε χρονιά-ρεκόρ για την κατανάλωση φυσικού αερίου εξελίχθηκε το 2020, με τη συνδρομή και της πανδημίας» (απαρίθμησε επενδύσεις, συνολικού ύψους περίπου μισού δισ. ευρώ, για το επενδυτικό πλάνο του ΔΕΣΦΑ)
Συνεχίζεται…
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαγιάννης
