«Αφού ξέρεις, Εμπάργκο απ’ την ανάποδη θα πει αιχμαλώτισέ με»…

Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στον αγαπημένο Θάνο Μικρούτσικο, μπροστά στη μεγάλη συναυλία που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ μαζί με την οικογένεια του συνθέτη, την Κυριακή 2 Φλεβάρη, στις 7.30 μ.μ., στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, με αφορμή την συμπλήρωση 5 χρόνων από τον χαμό του, σήμερα ανατρέχουμε στο εμβληματικό «Εμπάργκο».

Το «Εμπάργκο» σηματοδοτεί την έναρξη της σταθερής συνεργασίας του Θάνου Μικρούτσικου με τον Άλκη Αλκαίο και κυκλοφορεί το 1982, με ερμηνευτές τον ίδιο τον συνθέτη, τη Μαρία Δημητριάδη, τον Κώστα Καράλη, τον Βλάσση Μπονατσο και τον Μανώλη Μητσιά, που πρωοτερμήνευσε εκεί το «Ερωτικό», κάνοντάς το αναμφισβήτητα το πιο διάσημο και διαχρονικό τραγούδι του δίσκου.

«Να σκεπάσουμε καλά τα παιδιά γιατί κάνει πολύ κρύο ακόμα. Ν’ αφήσουμε τις πόρτες μισόκλειστες. Ν’ ανάψουμε ύστερα τους θύρσους. Απόψε να φωτιστούν οι ερανισμοί εκατομμυρίων ωρών και τα εξαίσια πανιασμένα πρόσωπα αυτών που αγαπήσαμε πριν ή μετά τον χαμό τους. Και με το που ξημερώνει να ‘ρθουν οι κάθε λογής θεονήστικοι να βυζάξουν από το φαγωμένο στήθος της κοπερατίβας μας κρασί λαϊκό. Κύριε Ναμπόκοφ τι μυξοκλαίς έγκλειστος στην 63η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Αφού ξέρεις, Εμπάργκο απ’ την ανάποδη θα πει αιχμαλώτισέ με.

Το έργο αυτό αφιερώνεται στον Κωστή Μοσκώφ

Χειμώνας ’81-’82».

Το παραπάνω σημείωμα του Θάνου Μικρούτσικου και του Άλκη Αλκαίου συνοδεύει τον δίσκο, για τον οποίο ο Μικρούτσικος είχε πει ότι «συμπλήρωσε κατά κάποιον τρόπο τα “Τροπάρια για Φονιάδες” και ήταν το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας που ολοκληρώθηκε αργότερα με τη “Θάλασσα στη Σκάλα”».

Μιλώντας για την ποίηση του Αλκαίου και το «Εμπάργκο», δανειζόμενος τη σκέψη ενός άλλου αγαπημένου του ποιητή του Β. Μαγιακόφσκι (που η ποίησή του δίνει και την «Εισαγωγή» του δίσκου), ο Θάνος Μικρούτσικος έχει σημειώσει:

«Η τέχνη δεν αξίζει τον κόπο αν μόνο αντανακλά αυτό που γίνεται τώρα και που τώρα είναι κατανοητό. Πρέπει να δείχνει, να φωτίζει, να μεγεθύνει τις -καλά- κρυμμένες πλευρές των γεγονότων. Αυτό κάνει ο Αλκαίος στο “Εμπάργκο”. Με το αριστούργημά του το “Ερωτικό” μού έδωσε τη δυνατότητα να γράψω ένα “τραγούδι συγκυρίας”. Τα τραγούδια συγκυρίας θα λειτουργούν στο μέλλον όπως τα αρχαιολογικά ευρήματα. Οι απόγονοί μας θα καταλαβαίνουν, θα κατανοούν τα τωρινά συμβάντα μέσα από τέτοια τραγούδια. (…) Ηδη από το “Εμπάργκο” φαίνεται ξεκάθαρα ότι η γραφή του Αλκαίου είναι προέκταση του Σαραντάρη, της Πολυδούρη, του Λαπαθιώτη, του Μπάρα, αυτών των σπουδαίων ποιητών του Μεσοπολέμου. Χωρίς να μιμείται κανέναν στίχο τους, μπαίνει στην παρέα επί ίσοις όροις, αν και γράφει στίχο για τραγούδι. Γι’ αυτό πάντα έλεγα ότι ο Αλκαίος είναι ποιητής που υποδύεται τον στιχουργό. Εξαιρετικά πρωτότυπος, με τον χρόνο αναγνωρίσιμος, χαρακτηριστικό των μεγάλων δημιουργών, με συνεχή ανατροπή των κεκτημένων του. Αναγνωρίζεται μεν αλλά με απρόβλεπτο τρόπο ανανεώνεται». (Από το αρχείο της οικογένειας Μικρούτσικου, δημοσιευμένο στο «Άλκης Αλκαίος «Άσε άλυτο το γρίφο» σε επιμέλεια Παναγιώτη Χαραλαμπάκη).

Με το «Εμπάργκο» ο Θάνος συνεχίζει με το πολιτικό τραγούδι, μετά τη μελοποιημένη ποίηση του Καββαδία με τον «Σταυρό του Νότου», δίνοντας έναν πιο σύγχρονο ήχο. Όπως έλεγε η Μαρία Δημητριάδη: «Στον συγκεκριμένο δίσκο έχει αλλάξει και ο Θάνος το στυλ των τραγουδιών, γι’ αυτό υπάρχει και η διαφορά. Πάντα προσπαθώ να ανανεώνομαι ερμηνευτικά, αλλά και τα τραγούδια μού έδωσαν τη δυνατότητα ν’ αλλάξω» (περιοδικό «Μουσική», τεύχος 53, Απρίλης ’82).

Με αναφορές στον Μιγκέλ Μάρμολ, τον εμφύλιο και τις σφαγές στο Σαν Σαλβαντόρ, την κατάσταση στην Τουρκία εκείνη την εποχή, με αναφορές στον Χικμέτ, αλλά και την ποιήτρια Σύλβια Πλαθ, με ξεκάθαρες συσχετίσεις με την ελληνική μυθολογία, ο Αλκαίος δίνει όπως είχε πει ο Θάνος «υψηλό ρεαλισμό, φράσεις-κλειδιά που ξεκλειδώνουν τις ζωές μας, εικόνες, πλάνα»…

«Αν έχει κάποια επικαιρότητα το “Εμπάργκο” είναι περισσότερο στον τομέα του ατομικού αποκλεισμού, του ατομικού “εμπάργκο”. Πιστεύω ότι η παρτίδα μας δεν παίχτηκε και ούτε θα παιχτεί ποτέ. Και καλύτερα να μην παιχτεί για να έχουμε να ελπίζουμε σε κάτι», είχε πει ο Αλκαίος στη μοναδική τηλεοπτική του συνέντευξη στην ΕΡΤ το 1990.

«Έχουν περάσει 26 χρόνια και μπορώ να ισχυριστώ με σιγουριά ότι αυτή η εργασία επηρέασε αρκετούς νεότερους συναδέλφους, μουσικούς και στιχουργούς, κι είναι νομίζω ένας απ’ τους δίσκους αναφοράς στο ελληνικό τραγούδι μετά τη Μεταπολίτευση», σημειώνει ο Θάνος Μικρούτσικος στην επανέκδοση του «Εμπάργκο» το 2008. Τότε με παρότρυνση του Θύμιου Παπαδόπουλου κοίταξε το αρχικό υλικό του δίσκου, τα 40-50 τραγούδια που είχαν συγκεντρώσει αρχικά με τον Αλκαίο και επιλέγει ένα ακόμα, το «Spleen» που το εντάσσει στον δίσκο.

Τέλος, ο δίσκος επανακυκλοφόρησε σε νέα έκδοση το 2021 (μετά τον θάνατο του Θάνου) όπως τον είχε επανασχεδιάσει ο συνθέτης, με ερμηνευτές τον ίδιο, τον Μίλτο Πασχαλίδη και τον Χρήστο Θηβαίο (με τη συμμετοχή και του Γιάννη Κότσιρα στο «Ερωτικό»).

Υ.Γ. Την επόμενη χρονιά από το «Εμπάργκο» ο Μικρούτσικος βγάζει τον δίσκο «Αραπιά για λίγο πάψε να χτυπάς με το σπαθί». Εκεί εντάσσει και το «Κακόηθες μελάνωμα» από το «Εμπάργκο», παιγμένο ζωντανά σε μια συναυλία στο Αρχαίο Ωδείο της Πάτρας τον Ιούλιο του 1982, με μια εισαγωγή γύρω στα 12 λεπτά(!) και με τον τίτλο «Κι αυτό κακόηθες παιδιά;»… Στον δίσκο υπάρχουν ακόμα δυο ορχηστρικά κομμάτια, καθώς και δυο τραγούδια σε ποίηση Μπέρτολτ Μπρεχτ και Τζον Μακ Γκραθ, με τη Μαρία Δημητριάδη και Τζούλι Μασίνο αντίστοιχα.

Δείτε ακόμα...