Η συζήτηση για τη λειψυδρία, που έχει «φουντώσει» το τελευταίο διάστημα και συνδέεται με τις ανατιμήσεις στα τιμολόγια του νερού οι οποίες έχουν ήδη αποφασιστεί, επαναφέρει στην επιφάνεια το θέμα της διαχείρισης του νερού με τη λογική «κόστος – όφελος», με γνώμονα το κέρδος για τις επιχειρήσεις διαχείρισης του νερού, είτε αυτές λειτουργούν ως κρατικές επιχειρήσεις είτε ως ιδιωτικές και μεικτές.
Στο πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο ο Κυρ. Μητσοτάκης προανήγγειλε νομοσχέδιο που θα αφορά την «Εθνική Στρατηγική για τα Υδατα» και με το οποίο θα συγχωνευτούν οι Δημόσιες Υπηρεσίες Υδρευσης – Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), με στόχο – όπως είπε – να υπάρξει «αύξηση της εισπραξιμότητας», δίνοντας έτσι και το στίγμα της παρέμβασης…
Αυτή η «Εθνική Στρατηγική» δεν είναι τίποτα περισσότερο από τη στρατηγική της ΕΕ για τη διαχείριση των υδάτων, η οποία θέτει σε προτεραιότητα την εξοικονόμηση της ζήτησης του νερού, σε αντιπαράθεση με τη μεγιστοποίηση της δυνατότητας προσφοράς του σε κάθε υδατικό διαμέρισμα. Η Οδηγία, με την οποία η ελληνική νομοθεσία εναρμονίστηκε ήδη από το 2003, επιβάλλει την αντιλαϊκή πολιτική τιμολόγησης του νερού και διαμορφώνει το πλαίσιο πλήρους εμπορευματοποίησής του.
Η κοινοτική κατεύθυνση τιμολόγησης εστιάζει στη λεγόμενη «ανάκτηση του περιβαλλοντικού κόστους», κάτι που οδηγεί στην ενιαία τιμολόγηση για κάθε χρήση (είτε για πεντάστερο ξενοδοχείο είτε για νοσοκομείο) και στην αύξηση της τιμής όταν αυξάνεται η κατανάλωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Οδηγία της ΕΕ θέτει το πλαίσιο και την κατεύθυνση της εμπορευματοποίησης και του κέρδους, και αφήνει ανοιχτό το αν αυτή θα γίνει με ιδιωτική, κρατική, δημοτική ή μεικτή ιδιοκτησία των επιχειρήσεων.
Με τον ίδιο νόμο, τον νόμο του κέρδους, λειτουργούν και οι εταιρείες εμφιαλωμένου νερού, που αυξάνουν τις πωλήσεις τους τα τελευταία χρόνια, με ρυθμό που πλησιάζει το 2% ετησίως και κύκλο εργασιών που έφτασε τα 1,3 δισ. ευρώ το 2022. Αυξάνουν δηλαδή το μερίδιο αγοράς τους, πατώντας πάνω στην περιορισμένη διαθεσιμότητα και ποιότητα του δικτύου νερού σε μια σειρά περιοχές της χώρας.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των νησιών τόσο του Αιγαίου όσο και του Ιονίου, όπου το τουριστικό κύμα αυξάνει δραματικά την επιβάρυνση των υποδομών το καλοκαίρι. Και αντί για την αναγκαία αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, για έργα μεγιστοποίησης της προσφοράς νερού, εμφανίζεται ως «λύση» ο περιορισμός της λαϊκής κατανάλωσης. Την ίδια στιγμή οι πισίνες των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων είναι γεμάτες, υπηρετώντας τον τουρισμό «υψηλών εισοδημάτων», ενώ ο λαός ζει το μαρτύριο της σταγόνας.
Θυμίζουμε ότι τον δρόμο για τις υπέρογκες αυξήσεις στο νερό άνοιξε η Κοινή Υπουργική Απόφαση που υπεγράφη πριν μερικούς μήνες και με την οποία αλλάζει η τιμολόγησή του, με τα τιμολόγια να καθορίζονται από τους παρόχους και να ελέγχονται από τη ΡΑΑΕΥ.
Η κυβέρνηση τότε είχε μιλήσει για πλαφόν στο ύψος του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, κάτι που σημαίνει ότι αυξήσεις θα υπάρξουν σίγουρα, αλλά για ένα διάστημα όχι μεγαλύτερες από το 3% με το οποίο «τρέχει» ο πληθωρισμός σήμερα. Ολα αυτά με την επίκληση της «κλιματικής αλλαγής» και της λειψυδρίας, με την κυβέρνηση να έχει διαμηνύσει ότι «εφόσον η ανομβρία συνεχιστεί, τα υφιστάμενα αποθέματα για την Αττική αρκούν για 4 έτη».Οι κομβικοί σταθμοί της εμπορευματοποίησης
Ας δούμε την πορεία της εμπορευματοποίησης του νερού. Εχει περάσει πάνω από μια 20ετία από το 1999 – 2001, όταν η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ μετατράπηκαν σε μετοχικές ΑΕ και εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο, οπότε και κατοχυρώθηκε και νομοθετικά η πλήρης λειτουργία τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
Επόμενος σημαντικός σταθμός ήταν το πέρασμα της πλειοψηφίας των μετοχών τους στο ΤΑΙΠΕΔ, που άνοιγε τον δρόμο για την ιδιωτικοποίησή τους, από τις μνημονιακές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ την περίοδο 2010 – 2014.
Ακολούθησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, που με τον Ν. 4389/2016 μεταβίβασε τις μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο, με τον «ειδικό σκοπό» να είναι «η επικερδής αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, με στόχο την αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων του κράτους και τη στήριξη της αναπτυξιακής στρατηγικής».
Τέλος, το 2023 ήρθε ο νόμος της ΝΔ για τη συγκρότηση της Ρυθμιστικής Αρχής για το Νερό, με σκοπό την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας για την πλήρη εμπορευματοποίηση του νερού. Εδωσε επίσης ώθηση στη συγχώνευση δημοτικών επιχειρήσεων, προκειμένου να δημιουργηθούν επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ.
Από τα παραπάνω είναι σαφές το μήνυμα που στέλνει η κυβέρνηση, υλοποιώντας τις αντίστοιχες δεσμεύσεις της ΕΕ: Τη στιγμή που στην Ελλάδα, λόγω της ανυπαρξίας των κατάλληλων έργων υποδομής, ουσιαστικά το νερό που πέφτει χάνεται (απαρχαιωμένο δίκτυο, διευθέτηση χειμάρρων, δημιουργία ταμιευτήρων κ.λπ.), η «λύση» είναι να χαρατσώσουν ξανά τον λαό, που τον κατηγορούν ότι κάνει «αλόγιστη χρήση»! Είναι χαρακτηριστικό ότι οι απώλειες των δικτύων σήμερα στην Ελλάδα ξεπερνούν το 35% και σημαντικά έργα για την αναβάθμιση των υποδομών καθυστερούν, γιγαντώνοντας το πρόβλημα.
Και είναι δεδομένο ότι το επικείμενο χαράτσι στα τιμολόγια του νερού θα παρουσιαστεί και ως …ανάγκη για να γίνουν έργα συντήρησης και υποδομών, λες και δεν τα έχει πληρώσει ήδη ο λαός μέσω της φορολογίας και των τιμολογίων του νερού.
