Εκεί που ζει ακόμα ο Δρόμος του Μεταξιού
Η ιστορία και ο πολιτισμός στην Κεντρική Ασία συναντιούνται στο Ουζμπεκιστάν. Αν μία χώρα αποτέλεσε το λίκνο του Δρόμου του Μεταξιού είναι αυτή. Εδώ βρισκόταν η τεράστια αυτοκρατορία του Ταμερλάνου, αρχαίοι Ζωροαστρικοί πολιτισμοί, κακόφημα σκλαβοπάζαρα του Δρόμου του Μεταξιού και ορισμένα από τα πιο καλά διασωσμένα μνημεία Ισλαμικής Τέχνης.
Γεωγραφικά και Ιστορικά Στοιχεία της Περιοχής
Με πληθυσμό κοντά στα 34 εκατομμύρια κατοίκους, αυτή η διπλά περίκλειστη χώρα (συνορεύει με χώρες όπου καμία της δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα), έχει το μεγαλύτερο ιστορικό εκτόπισμα στην περιοχή. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Κεντρικής Ασίας μετά το πλούσιο σε υδρογονάνθρακες και ουράνιο Καζακστάν και με κομβική θέση πάνω στο Νέο Δρόμο του Μεταξιού.
Το Ουζμπεκιστάν μπορεί να γίνει ένας εύκολα προσβάσιμος εναλλακτικός προορισμός για αυτούς που θέλουν να δουν στο ταξίδι τους κάτι διαφορετικό. Τα αεροπορικά εισιτήρια είναι σχετικά φτηνά – τηρουμένων των αναλογιών -, η βίζα βγαίνει εύκολα από την πρεσβεία του Ουζμπεκιστάν στο Ψυχικό (μάλιστα η επικοινωνία γίνεται με τον ίδιο τον πρέσβη). Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Κεντρικής Ασίας διαθέτει μεγαλύτερη ποικιλία διαμονής (πληθώρα Hostels, δωματίων, ξενοδοχείων) και οι πόλεις συνδέονται μεταξύ τους με αρκετά δρομολόγια και μέσα μεταφοράς. Γίνεται έτσι ένας εφικτός εναλλακτικός προορισμός, χαρίζοντας τοπία και εικόνες τελείως διαφορετικά με αυτά που είμαστε συνηθισμένοι στην Ευρώπη.
Η εικόνα που θα αντικρίσει ο ταξιδιώτης είναι πρωτόγνωρη. Τα Ισλαμικά τεμένη και τα Τζαμιά που βλέπεις εδώ δεν έχουν σχέση με αυτά που συναντά κανείς σε άλλες μουσουλμανικές πόλεις. Μοιάζουν με αυτά της Περσέπολης και του Ισφαχάν στο Ιράν. Εδώ η Ισλαμική Τέχνη του μεσαίωνα σου παρουσιάζεται σε όλο της το μεγαλείο. Το πιο συναρπαστικό όμως είναι ότι τίποτα από όσα βλέπει ο επισκέπτης δεν έφτασε έτσι ως τις μέρες μας. Όλα τα μνημεία που θα δεις στο Ουζμπεκιστάν, στις αρχές του 20ου αιώνα είχαν διαλυθεί από το πέρασμα του χρόνου, τους πολέμους, αλλά και τη ρωσική αποικιοκρατία που προσπάθησε να εισάγει πολλά ευρωπαϊκά στοιχεία στην αρχιτεκτονική και τη διαμόρφωση του αστικού τοπίου. Την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης έγινε προσπάθεια να λυθεί το πρόβλημα με σεβασμό στον εθνικό χαρακτήρα και την παράδοση της χώρας. Τη δεκαετία του 1970 ξεκίνησαν συστηματικές εργασίες αναπαλαίωσης και αποκατάστασης των ισλαμικών μνημείων και τεμένων σε Σαμαρκάνδη, Μπουχάρα και Χίβα. Οι εργασίες αυτές πραγματοποιήθηκαν κάνοντας χρήση μέχρι και εργαλείων παραγωγής της εποχής που χτίστηκαν, για να γίνει όσο το δυνατόν πιο πιστή η αναπαλαίωση. Τα αποτελέσματα είναι ορατά σήμερα με το δέος που σου προκαλούν αυτά τα μνημεία όταν τα αντικρίζεις.
Εδώ ξεκινάει το ταξίδι

Πιο συναρπαστικό από το διάβασμα παραμένει το ταξίδι, για μας το Ουζμπεκιστάν ξεκινάει με τη βαθιά συγκίνηση της διάσχισης των συνόρων με το Καζακστάν. Πλέον συναντάμε ζωή, κίνηση, θόρυβο, κόσμο, καυσαέριο και τρομερά φιλικούς τύπους που θέλουν να σε κλέψουν στο συνάλλαγμα. Κι όμως, και αυτά ακόμα τα δέχεσαι με ευχαρίστηση. Μετά τα τοπία του μαγικού ρεαλισμού στο Καζακστάν είχαμε ανάγκη και από λίγη τουριστική πραγματικότητα.
Η Τασκένδη βρίσκεται σχεδόν 20χλμ από τα σύνορα με το Καζακστάν. Φτάνουμε στην πρωτεύουσα με ένα αστικό λεωφορείο και κατευθυνόμαστε κατευθείαν στο σταθμό των τρένων για να οργανώσουμε από την αρχή τη μετακίνησή μας στη χώρα. Μετά την πείρα από το Καζακστάν θέλαμε να εξασφαλίσουμε τις μετακινήσεις μας. Για να κλείσεις όμως εισιτήρια χρειάζεσαι λεφτά, τα λεφτά στο Ουζμπεκιστάν είναι δυσεύρετα καθώς έχουν πρόβλημα με τη ρευστότητα. Αν βάλεις στην εξίσωση και την ημέρα, που ήταν Κυριακή, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. Ο ένας μένει πίσω με τα πράγματα και ο άλλος πάει να βρει λεφτά. Τρεις βασανιστικές ώρες αναμονής, χωρίς επικοινωνία, μέχρι ο άλλος να γυρίσει με ένα κινηματογραφικό πάκο χρημάτων που δυσκολευόταν να τα κρατήσει. Με 200€ ο καθένας είχαμε χρήματα για τις επόμενες 7 μέρες στη χώρα.
Κλείνουμε όλα τα εισιτήρια από την Τασκένδη για την Μπουχάρα, την Σαμαρκάνδη και την Ουργκένχ, που θα αποτελέσει τη βάση μας για να επισκεφτούμε τη Χίβα. Το τρένο φεύγει το βράδυ για τον πρώτο σταθμό μας που θα είναι η Μπουχάρα, όποτε μένουν λίγες ώρες στην Τασκένδη. Επιλέγουμε να μην την δούμε και να πάμε κατευθείαν για φαγητό. Μετά από 7 μέρες με νερό και ψωμί είναι η στιγμή να κάνουμε ένα κανονικό γεύμα.

Μπουχάρα: Η Ιερή πόλη των Ουζμπέκων

Πρώτος σταθμός Μπουχάρα. “Η Ιερότερη πόλη της Κεντρικής Ασίας”, “Η Ομορφότερη στο πνεύμα” και τόσα άλλα ονόματα που της έχουν δώσει. Με τα κτίρια και τους ναούς της να διηγούνται χιλιάδες χρόνια ιστορίας, το μέρος όπου βρίσκεται κάποτε ήταν μία όαση στη μέση της ερήμου. Αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό δείγμα προ Ρωσικής αρχιτεκτονικής, με το ιστορικό της κέντρο, να είναι σχεδόν ίδιο τους τελευταίους δύο αιώνες. Τα τείχη της είναι σχεδόν άθικτα, ενώ στα κτήρια κυριαρχεί το χρώμα της ερήμου.

Η διαδρομή από την Τασκένδη στην Μπουχάρα διαρκεί περίπου 6 ώρες με το αργό τρένο. Μικρές διαδρομές, που όμως γίνονται στη μέση της ερήμου, στο ίδιο platzkart που περιγράψαμε στο προηγούμενο άρθρο και με θερμοκρασία 40 βαθμούς Κελσίου. Φτάνουμε στο σταθμό χαράματα όποτε τι καλύτερο από έναν ύπνο στα παγκάκια της αίθουσας αναμονής. Μετά το Καζακστάν βλέπουμε πρώτη φορά τουρίστες και η Μπουχάρα αποτελεί για μας πολιτιστικό σοκ.
Στο κέντρο της πόλης, το Lyabi-Hauz -που στα Τατζίκικα σημαίνει γύρω από την πισίνα- αποτελεί μία όαση, και γίνεται η πρώτη στάση μας. Στην Μπουχάρα μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν περίπου 200 τέτοιες πισίνες, όπου συγκεντρώνονταν οι κάτοικοι, συζητούσαν και πλένονταν. Αποτέλεσμα ήταν να κυριαρχούν η χολέρα, ο τύφος και άλλες μεταδοτικές ασθένειες, ενώ ο μέσος όρος ζωής έφτανε μόλις τα 32 χρόνια. Η κατάσταση άλλαξε με την ένταξη της χώρας στην ΕΣΣΔ, όπου εκσυγχρόνισαν το αποχετευτικό σύστημα και έκλεισαν τις πισίνες αφήνοντας μόνο αυτή. Πρωινό λοιπόν γύρω από την τελευταία τέτοια όαση στο κέντρο της πόλης, που μέχρι και σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για ντόπιους και τουρίστες. Η πείνα ήταν τέτοια που κάποιοι Ουζμπέκοι από το διπλανό τραπέζι μας κέρασαν κάτι, που αυτή τη στιγμή μου διαφεύγει.

Στη Μπουχάρα γύρω στο 16ο αιώνα υπήρχαν 100 εκπαιδευτικά ινστιτούτα με 10.000 μαθητές και περισσότερα από 300 τζαμιά, καθιστώντας την πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο της Κεντρικής Ασίας. Το Τζαμί Kalon και ο μιναρές του, αποτελούσαν αρχιτεκτονικά θαύματα όταν κατασκευάστηκαν το 1124μΧ (με ύψος 47μέτρα και θεμέλια 10μέτρων). Το εκπαιδευτικό ίδρυμα Mir-i-Arab Medressa ήταν το σπουδαιότερο θεολογικό κέντρο, αλλά και χώρος εκμάθησης επιστημών όπως η αστρονομία και η γεωμετρία. Τα τείχη της πόλης και το φρούριο προσφέρουν μία πανοραμική εικόνα στην πόλη όπου κυριαρχεί το χρώμα της ώχρας, με αποτέλεσμα να αφομοιώνεται από το τοπίο.

Τη μέρα αυτή θα περπατήσουμε πολύ, ξανά και ξανά στα σοκάκια της πόλης. Περάσαμε πάνω από 16 ώρες στην πόλη περπατώντας και βλέποντας. Σαν σε διαρκή κίνηση, δε θα μείνουμε στη Μπουχάρα για το βράδυ. Πιστοί λοιπόν στο στυλ του ταξιδιού μας, θα φύγουμε με το βραδινό τρένο για τη Σαμαρκάνδη. Στις λίγες ώρες που μένουν μέχρι την αναχώρησή μας, βρισκόμαστε ξανά σε αυτή την όαση (σ.γ Lyabi-Hauz), όπου απολαμβάνουμε τη μπύρα μας χαζεύοντας τον κόσμο. Κι επειδή σ’ αυτά τα ταξίδια τα πράγματα δεν είναι πάντα τόσο ειδυλλιακά όπως ακούγονται, στη συζήτησή μας κυριαρχεί το αυριανό μπάνιο στο Hostel που κλείσαμε στη Σαμαρκάνδη. Κοινή διαπίστωση ότι μετά από έξι μέρες που έχουμε να κάνουμε μπάνιο (το τελευταίο ήταν στο Αράλσκ), δεν έχουμε υπάρξει πιο βρώμικοι σε ταξίδι μας.
Σαμαρκάνδη: Πιο όμορφη από ότι την περιμένεις

Η εικόνα της Σαμαρκάνδης έχει εμπνεύσει τόσους και τόσους στο πέρασμα των αιώνων. Ο μύθος λέει ότι μόλις ο Μέγας Αλέξανδρος αντίκρισε τη Μαρακάνδα (η ονομασία της από τους Αρχαίους Έλληνες) είπε “ό,τι είχα ακούσει για τη Μαρακάνδα είναι αλήθεια, εκτός του ότι είναι πιο όμορφη από όσο μπορούσα να φανταστώ”. Ο Μάρκο Πόλο την εκθειάζει στις αναμνήσεις του, ενώ ο Ελρόυ προκαλεί τους ταξιδιώτες να πάρουν το “χρυσό δρόμο για τη Σαμαρκάνδη”. Αυτή την πόλη περιμέναμε να δούμε και δε μας απογοήτευσε.
Ταξιδεύουμε βράδυ και δεν θα δούμε πολλά από τη διαδρομή. Είμαστε καταδικασμένοι να περπατάμε. Δεν θα βρούμε ποτέ το σωστό λεωφορείο, και δε γλυτώνουμε τη μία ώρα περπάτημα με όλα μας τα πράγματα μέχρι το Hostel. Τακτοποιούμαστε, πετάω τη μπλούζα που φορούσα όλες αυτές τις μέρες (δε θα μπορούσα να παραλείψω μία αναμνηστική φωτογραφία), φυσικά μπάνιο και ξεκινάμε ξανά το περπάτημα. Η Σαμαρκάνδη σε σχέση με τη Μπουχάρα σου δίνει την αίσθηση μεγάλης πόλης. Απλωμένη, με πλατιούς δρόμους, πανεπιστήμιο, κίνηση. Μία γνώριμη εικόνα.
Η Σαμαρκάνδη είναι από της αρχαιότερες συνεχώς κατοικημένες πόλεις του κόσμου. Στους αρχαίους χρόνους η περιοχή ονομαζόταν Afrosiab και εκεί βρισκόταν το Βασίλειο της Αρχαίας Σογδιανής. Το μουσείο Afrosiab δίνει αρκετές πληροφορίες και ορισμένες καλά διατηρημένες τοιχογραφίες της περιόδου. Το Registan που στα Τατζίκικα σημαίνει το “Αμμώδες Μέρος” αποτελεί το πιο εμβληματικό αξιοθέατο στη Σαμαρκάνδη. Αυτήν την αλέα, περικλείουν τρεις από τις πιο παλιές και καλά διατηρημένες Medressas του κόσμου. Ό,τι παλιότερο υπήρχε εδώ, καταστράφηκε από τον Τζένκις Χαν. Η αλέα περιλαμβάνει τρεις medressas (εκπαιδευτικά ινστιτούτα). Την Tila-Kari Medressa, τη Sher Dor Medressa και την Ulugbek Medressa. Στην πρόσοψη του Ulugbek αναγράφεται “Αυτή η πρόσοψη έχει τέτοιο ύψος ώστε να είναι διπλάσιο από τους ουρανούς, και τόσο βάρος ώστε η ραχοκοκαλιά της Γης να είναι έτοιμη να καταρρεύσει” για να δώσει την αίσθηση του μεγέθους και να προκαταβάλει το δέος. Αντίθετα, για να αποτρέψει τους ατίθασους της εποχής, στη Sher Dor Medressa αναγράφεται “Ο εξασκημένος ακροβάτης της σκέψης, που αναρριχάται με το σχοινί της φαντασίας, ποτέ δε θα φτάσει τους απαγορευμένους μιναρέδες”. Λίγο πιο κάτω από το Registan βρίσκεται το Τζαμί και το Μαυσωλείο της Bibi-Khanym. Φτιάχτηκαν για να τιμήσουν τη γυναίκα του Ταμερλάνου. Ένα φιλί της όμως στον αρχιτέκτονα, ήταν αρκετό για να του πάρουν το κεφάλι, και ο Ταμερλάνος να βγάλει διάταγμα ώστε οι γυναίκες να καλύπτουν με πέπλο το πρόσωπό τους για να μη δελεάζουν τους άντρες.
Shah-i-Zinda είναι το όνομα μιας από τις ομορφότερες νεκροπόλεις του ισλαμικού κόσμου. Εδώ οι τάφοι είναι μικρογραφίες ναών, ντυμένοι με πράσινα και τυρκουάζ πλακίδια. Λίγο πιο πέρα στο Gur-e-Amir Mausoleum βρίσκονται οι τάφοι του Ταμερλάνου – Μογγόλος στρατηλάτης, με αυτοκρατορία αντίστοιχη του μεγάλου Τζένκις Χαν – και του Ulugbek – μεγάλου μαθηματικού και αστρονόμου του ισλαμικού κόσμου.

Δύο γεμάτες μέρες στην Σαμαρκάνδη, με πολύ περπάτημα, κανονικό φαΐ και πολλές εικόνες για να χορταίνει το μάτι. Γνωριμίες στο Hostel με διάφορους. Ομαδικό φαΐ και περίεργες καταστάσεις, που όσο κι αν ακούγεται παράξενο, τις αντιμετωπίζουμε με απόλυτη φυσικότητα. …..ο Τούρκος που μιλάγαμε πριν λίγο, έφτασε στο Hostel με οτοστόπ από την Τουρκία…..
Χίβα: Το κακόφημο σκλαβοπάζαρο του Δρόμου του Μεταξιού

Στο Ουζμπεκιστάν τα δρομολόγια των τρένων μας βόλεψαν. Έτσι ταξιδεύαμε βράδυ, κοιμόμασταν στο τρένο και γλιτώναμε και τη διανυκτέρευση που θα πληρώναμε. Σε αυτό το τελευταίο μάλλον, τρένο του ταξιδιού, κοιμόμαστε με ανοιχτό το παράθυρο, μετά από δύο ώρες καθυστέρησης. Μέσα στην αποπνικτική ζέστη του βαγονιού, κάνουμε ότι δεν ακούμε κάτι Ουζμπέκους από κάτω μας, που μας σχολιάζουν με όχι και τόσο φιλικό τόνο. Το πρωί θα είμαστε στη Χίβα.

Μια μέρα και μια νύχτα στη Χίβα. Το θρυλικό σκλαβοπάζαρο του Δρόμου του Μεταξιού που μένει αναλλοίωτο στο χώρο και στο χρόνο. Στη Χίβα φτάνει κανείς από την Ουργκένχ με λεωφορείο. Μετά από μία διαδρομή μισής ώρας, βρίσκεσαι μπροστά στα περίφημα τείχη της πόλης. Τέσσερις πύλες προστατεύουν το ιστορικό κέντρο της. Ο κεντρικός δρόμος, είναι μία ευθεία γραμμή που ενώνει την ανατολική και τη δυτική πύλη. Πάνω στο δρόμο βρίσκεται μισοτελειωμένος, ο μιναρές Kalta Minor. Δεν έχει πολλά να δεις, καθώς το βασικό αξιοθέατο είναι το ίδιο το ιστορικό της κέντρο. Έτσι κι εμείς απολαμβάνουμε μία μέρα διακοπών. Απολαμβάνουμε την έρημο, το φαγητό, το κρασί, το διάβασμα και το γράψιμο. Το Hostel είναι μία όαση που βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο του ιστορικού κέντρου με αποτέλεσμα όλα να εναλλάσσονται μεταξύ περπατήματος και ξεκούρασης.
Η διαδρομή από τη Σαμαρκάνδη στην Ουργκένχ ήταν και το τελευταίο τρένο του ταξιδιού. Την επιστροφή θα την καλύπταμε με το λεωφορείο, αφού πρώτα επιστρέφαμε στην Ουργκένχ. Για να φτάσουμε στην Τασκένδη, θα διασχίζαμε για 18 ώρες με ένα μικρό λεωφορείο την έρημο. Αυτές οι 18 ώρες, θα γίνουν εφιάλτης λόγω μίας γαστρεντερίτιδας που θα μου κάνει παρέα σχεδόν σε όλη τη διαδρομή. Στο σταθμό των λεωφορείων το τοπίο φαίνεται να μην αλλάζει. Δεν υπάρχει κανείς. Δύο παρατημένα λεωφορεία σε ένα χωμάτινο πάρκινγκ και το κτίριο των γραφείων κλειστό. Θα ξεκινήσουμε κάποια απροσδιόριστη ώρα που απλά θα μαζευτεί ο κόσμος. Θα σταματήσουμε δύο φορές από κάποια βλάβη – σχεδόν στο ξεκίνημα του ταξιδιού – και μετά θα ξεκινήσει να επιδρά το αυγό, η ντομάτα, το αγγούρι και το μπόλικο τσάι που ήπια για πρωινό. Αρκετές εφιαλτικές ώρες, επικοινωνία με το γιατρό της Αθήνας και την αλληλεγγύη των υπολοίπων του πούλμαν να εκφράζεται με υψωμένα ντεπόν. Η συμπαράσταση από τον συνταξιδιώτη μου καταλυτική για την επιβίωσή μου.
Τασκένδη: Η δική μας γνώριμη
14η μέρα ταξιδιού, κατάκοπος και αφυδατωμένος. Φτάνουμε στην Τασκένδη και αποφασίζουμε μέχρι το απόγευμα να ξεκουραστούμε στο Hostel. Η μέρα θα κυλίσει ήρεμα. Υπάρχει ανάγκη για λίγη ξεκούραση.
Η Τασκένδη ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της ΕΣΣΔ μετά τη Μόσχα, το Λένινγκραντ και το Κίεβο. Είναι μία πόλη που την έχτισαν ξανά οι χιλιάδες εργάτες που ήρθαν από όλη την ΕΣΣΔ, μετά το σεισμό του 1966 που την ισοπέδωσε. Πάνω από 300.000 ήταν οι άστεγοι τον Απρίλη του 1966. Το χειμώνα του ίδιου χρόνου πάνω από 300.000 άνθρωποι στεγάστηκαν και η Τασκένδη χτίστηκε ξανά. Την έχτισαν ως πόλη πρότυπο. Μεγάλοι δρόμοι, όμορφα κτήρια, υποδομές, πάρκα, ανοιχτός ουρανός. Όλα αυτά παρέχουν μέχρι και σήμερα υψηλό βιοτικό επίπεδο στους κατοίκους της.
Η δική μας Τασκένδη αποτελούνταν από 16.000 περίπου πολιτικούς πρόσφυγες, που ζούσαν στα περίχωρα της πόλης σε 14 πολιτείες (1η έως 14η) – όπως ονομάζονταν τα εργατικά συγκροτήματα κατοικιών. Δούλευαν κατά βάση στις εργοστασιακές μονάδες τις περιοχής και άλλες επιχειρήσεις. Αν και είχαμε στο πλάνο μας να επισκεφτούμε την περιοχή και να δούμε αν υπήρχε η δυνατότητα να βρούμε κάποιους από τους λίγους Έλληνες που έχουν απομείνει, δεν τα καταφέραμε. Οι λίγες μέρες που είχαμε στη διάθεσή μας και η δυσκολία να βρούμε τρόπο, το άφησαν για μελλοντική επίσκεψη.
Η ίδια η πόλη είναι από τα κύρια αξιοθέατα. Αν και έχει αρκετά ιστορικά τζαμιά, επικεντρώσαμε να την περπατήσουμε, να δούμε τα σοβιετικά μνημεία που έχουν απομείνει και να επισκεφτούμε το Chorsu Bazaar, μία από τις μεγαλύτερες αγορές της Κεντρικής Ασίας. Το μνημείο για το σεισμό του ‘66, και η άσβεστη φλόγα προς τιμήν όλων αυτών που θυσιάστηκαν στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο έρχονται σε πλήρη αισθητική αντίθεση με την πλατεία και το μνημείο της ανεξαρτησίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρων έχει το μουσείο καλών τεχνών, όπου πέρα από τα διάφορα εκθέματα, έχει μία αρκετά μεγάλη συλλογή με πίνακες καλλιτεχνών της Σοβιετικής περιόδου από τις χώρες της Κεντρικής Ασίας.

Τελευταία μέρα στο Ουζμπεκιστάν. Από το σταθμό των λεωφορείων στην Τασκένδη θα φτάσουμε κατευθείαν στο Khujand του Τατζικιστάν. Αυτό όμως είναι η επόμενη ιστορία.
Οι 9 μέρες στο Ουζμπεκιστάν αφήνουν μία πλήρη εικόνα της ιστορίας του δρόμου του μεταξιού, με τις ιστορικές πόλεις της Μπουχάρας, της Σαμαρκάνδης και της Χίβας να μένουν χαραγμένες στη μνήμη μας. Αφήσαμε ανοικτούς λογαριασμούς με την δική μας Τασκένδη. Είδαμε από κοντά τις δύο ερήμους της Κεντρικής Ασίας (Karakum, Kyzylkum) και απορήσαμε με την τακτική τους να ποτίζουν τα παρτέρια στις 15.00 το μεσημέρι με 42ο Κελσίου. Μια γερή δόση τουρισμού γιατί αυτό που θα ακολουθούσε στο Τατζικιστάν, θα ήταν αποκλειστικά και μόνο περιπέτεια….
Α.Σ