Σειρά άρθρων του Alt.gr για τους φάρους (Οι Φάροι των Ελληνικών Θαλασσών – Μέρος ΙV)
Φάρος Γαύδου: Ο δεύτερος δυνατότερος φάρος σ’ όλο τον κόσμο το 1880
Πριν ο δρόμος μάς φέρει στον συνοικισμό Άμπελος, αριστερά σε ένα ύψωμα, το 1880 η γαλλική εταιρεία των Οθωμανικών Φάρων, σε υψόμετρο 368 μ. κατασκεύασε έναν περιστρεφόμενο φάρο.
Ο φάρος ήταν περιστρεφόμενος, έτσι ήταν ορατός από όλες τις πλευρές της Γαύδου. Ήταν ισχυρός φάρος λευκών αναλαμπών ανά κάθε λεπτό, οι οποίες φαίνονταν από 42 μίλια. Για να καταλάβουμε τη σημασία που είχε ο φάρος της Γαύδου για τους ναυτιλλομένους του Λιβυκού Πελάγους αρκεί να συνυπολογίσουμε ότι η απόσταση της Γαύδου από την ακτή της Λιβύης είναι περίπου 170 ναυτικά μίλια. Κάλυπτε δηλαδή το ένα τέταρτο της απόστασης.
Σε ορατότητα και κατασκευή ήταν ο δεύτερος μετά από αυτόν της Γης του Πυρός το 1880!
Ο φάρος λειτουργούσε με πετρέλαιο και φιτίλι. Απασχολούσε γύρω στα 10 άτομα, επιστάτες και φαροφύλακες. Είχαν κατασκευάσει πολλά σπίτια γύρω από τον φάρο που τα χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκες των καυσίμων, για τον εκάστοτε επιστάτη και τους φαροφύλακες.
Κατά τη γερμανική επίθεση τον Μάιο του 1942 στο νησί, τον βομβάρδισαν και καταστράφηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Σπίτια και φάρος από τα βομβαρδισμένα καύσιμα ανατινάχτηκαν στον αέρα.
Προς αντικατάσταση αυτού, κατασκευάσθηκε αργότερα άλλος φάρος με αυτόματο σπινθήρα πάνω στο ακρωτήριο Τρυπητή, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης. Το 1989-1990 κατασκευάστηκε σ’ αυτό το σημείο, άλλος φάρος, που λειτουργεί με φωτοβολταϊκά στοιχεία.
Ο ιστορικός φάρος της Γαύδου, το 2003 ανακατασκευάστηκε. Από τότε λειτουργεί μόνο ως μουσείο και μετεωρολογικός σταθμός, ανοιχτός στους επισκέπτες.
Γαύδος: Άλλο ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης για τους Αλύγιστους
Θυμίζουμε ότι το 1934 με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου λαμβάνονται μια σειρά μέτρα σε βάρος του ΚΚΕ. Μεταξύ άλλων… δημιουργία στρατοπέδου συγκέντρωσης στη Γαύδο…
Να μείνεις. Να μείνεις εδώ. Μια ησυχία, μια βαθιά ησυχία
σχεδόν μια ευτυχία, σαν νάληξε η μεταβλητότητα
ή σαν η θάλασσα νάχει αναλάβει και τη δική μας κίνηση
κ’ εμείς, απ’ το παράθυρο εδώ, μπορούμε να την παρακολουθούμε
ακίνδυνα, και κάπως μαγεμένοι μάλιστα
απ’ όλα αυτά τα φευγαλέα υδάτινα σχήματα,
απ’ αυτές τις ανώδυνες κραυγές, τους αναίτιους θορύβους,
τα ετοιμόρροπα χρώματα, τ’ αντιφεγγίσματα, τις μεταπτώσεις,
αμέτοχοι, κολακευμένοι κιόλας απ’ τη γνώση μας
για το αμετάβλητο του νερού κάτω απ’ τις πολυθόρυβες,
τις απειλητικές χειρονομίες των ανέμων. Να μείνεις.
Σε λίγο θα διακρίνεις κάτω απ’ το τεμάχιο των ήχων
την ταπεινόφρονη, αδιαίρετη σιωπή. Θα την διακρίνεις
σα μιαν ευγένεια προς τον ίδιο τον εαυτό σου. Ιδίως την ώρα που βραδιάζει
κ’ η κάμαρα μυρίζει αρμύρα, κάπνα και πετρέλαιο –
(μια οξύτατη ευωδία από φύκια κι άνεμο και σπιτική ησυχία,
μαζί με τη ζεστή ανάσα τού καφέ και την απέραντη βραχνάδα τού ορίζοντα),
κείνη την ώρα σαν να βρίσκεσαι μέσα σε μια άνετη, στέρεη κοιλότητα
σκαμμένη σφαιρικά μέσα στο μάταιο θόρυβο,
και, πότε-πότε, απόναν κρότο πιο ισχυρό, μια εξαίσια ταλάντευση
σάμπως να σε σκουντάει στον ύπνο σου ένα χέρι αγαπημένο χωρίς να σε ξυπνήσει
δίνοντας σου ταυτόχρονα την αίσθηση της ηρεμίας τού ύπνου
και του χεριού τού αγαπημένου. Ναι, να μείνεις.
Εδώ είναι σα να βρίσκεσαι σε μια καινούργια κιβωτό όπου σύναξες
μνήμες και πράξεις και όνειρα, για να τα σώσεις
και να σωθείς κι εσύ μαζί τους, -δέντρα και φυτά κι αγαθά ζώα
και σπόρους λουλουδιών∙ μπορείς να φαντάζεσαι
την άνθηση τους σα μικρές εκρήξεις από χρώματα,
σα μικρά πολύτιμα ηφαίστεια- τα βλέπεις κιόλας να φωτίζουν με τα χρώματά τους
τα χέρια σου, τη σόμπα, τη ντουλάπα, το τραπέζι
και τα παπούτσια σου πάνω στη καρέκλα∙ κ’ έτσι φωτισμένα
τ’ άδεια σου χέρια, μοιάζουνε και πάλι σα γεμάτα.
Τότε το ξύλινο τραπέζι με το χοντρό στρατσόχαρτο
γίνεται ένα μεγάλο δάσος όπου τέσσερις νέοι ξυλοκόποι
κόβουν τα δέντρα για να φτιάξουν το τραπέζι∙ βλέπεις
κ’ ένα μικρό επιπλοποιείο όπου τέσσερις νέοι ξυλουργοί
σκυμμένοι με πολλή φροντίδα φτιάχνουν το τραπέζι. Εδώ θα τρώμε. Κάποτε,
την ώρα που βραδιάζει, οι σκιές ανεβαίνουν με μικρές κυριαρχικές κινήσεις
σαν αχινιοί, εντελώς σαν αχινιοί, απ τα πόδια των επίπλων
ως τη ράχη της καρέκλας, ως επάνω σ αυτό το τραπέζι
ανάμεσα στα φλιτζανάκια, τα ποτήρια, το σταχτοδοχείο
κ’ υποχρεώνεσαι να δεις και να σωπάσεις∙ μα η σιωπή σου
είναι κιόλας μια ομολογία πως είδες, μια μαρτυρία
πως κρατάς κάποιο μυστικό ή πως κάτι δεν ξέρεις,
μια κατανόηση ανεπάρκειας που πέφτει μ’ έναν κούφιο θόρυβο
στο βασικό κενό σαν έναν αναμμένο αποτσίγαρο στη θάλασσα.
Κάποτε πάλι, τις νύχτες με φουρτούνα, τούτο το τραπέζι
καμπυλώνει τη ράχη του σαν ήμερος ελέφαντας
για να σε σεργιανίσει σ’ ένα παραμύθι. Μη νομίσεις
πως πρόκειται για λησμονιά και αδράνεια. Υπάρχουν κ’ εδώ πέρα
ένα σωρό δουλειές, καθήκοντα κ’ ευθύνες, όπως λένε.
Γιάννης Ρίτσος
Από τη σειρά Ο Φαροφύλακας (1958)
Στον Γεράσιμο Σταύρου
Ευχαριστούμε τον Σπύρο Μερκούρη, αναγνώστη του alt.gr, για τις φωτογραφίες και την ιδέα.
Καλή συνέχεια στις διακοπές σου Σπύρο!!!
Γαρδίκης Νίκος
