Σειρά άρθρων του Alt.gr για τους φάρους (Μέρος ΙΙΙ)
Φωτίζοντας πέρα από τα όρια
Και να που έρχονται οι αστοί να μοιράσουν τη θάλασσα σε οικόπεδα. Άθελά τους (ίσως), φέρνουν κοντά, τους πιο μακρινούς Φάρους. Το Καστρί των Οθωνών με τον φάρο της Στρογγύλης.
Στη βιασύνη τους, βάζουν τις κυβερνήσεις τους να διαπραγματεύονται, να υποχωρούν ή ακόμη και να ετοιμάζονται για «πόλεμο».
Βγάνει κι ο φαροφύλακας το διπαράλληλό του, το κουμπάσο του, παίρνει και το μολύβι απ’ τα αυτί. Τα ακουμπά στο ναυτικό χάρτη που ‘χει ήδη ανοίξει (μετά τις ειδήσεις) κι αρχίζει να μετρά.
Σαράντα πέντε τα ξέρε τα μίλια ως απέναντι την Ιταλική γη. Κάτι λέει πήραμε, κάτι χάσαμε. Άκουσε για 80% επήρεια. Το σημείο 1 και το 2 σαν κάπως σημά στο νησί του, του φαίνονται. Και τώρα τι να κάνει; Να μειώσει τη φωτοβολία κατά 20%; Δηλαδή τα 21 ναυτικά μίλια που στέλνει την αναλαμπή του, πόσο να τα φτάσει; Να τα ρίξει κάνα δυο μιλάκια; «Ρε μπελά που βρήκαμε».
Και τι σχέση έχει με το Καστελόριζο; Αυτό είναι στη άλλη άκρη της Ελλάδας. Πιο μακριά από κει δεν έχει. «Ρε μπας και φταίει ότι ήταν Ιταλικό κι αυτό παλιά;» «Δε μας τα λένε καλά στις ειδήσεις.» «Πολύ μπερδεμένα.»
Με βάρκα-πανί από δω, από τους Οθωνούς, ως το Καστελόριζο είναι 563 ναυτικά μίλια. Φαντάζεστε πως θα μετρά στο χάρτη τα μίλια ο φαροφύλακας της Στρογγύλης, την ίδια ώρα, εκεί κάτω; Δεν είναι και μικρός ο φάρος του. Δεκαεφτά μίλια κατάλευκο φως ρίχνει στο νοτιά.
6 μίλια κυριαρχία, 10μίλια κοπανιστό αέρα, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα 18μιση μίλια και ψάρεμα… στα πόσα;
Κι έτσι με το μυαλό στον ναυτικό χάρτη έπεσαν για ύπνο οι δυο φαροφύλακες. Με τις ίδιες σκέψεις. 563 ναυτικά μίλια τους χώριζαν, μα η υφαλοκρηπίδα τους ένωνε.
Φάρος Καστρί Οθωνών
Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1872 και είναι τοποθετημένος στο Βορειοανατολικό άκρο του νησιού στο ακρωτήριο Καστρί. Ο πέτρινος πύργος του είναι κυλινδρικός με ύψος 10 μέτρων και υπάρχει κατοικία φαροφυλάκων.
Είναι η «είσοδος» της Ελλάδας για όσους πλέουν από την Αδριατική στο Ιόνιο. Στους Νατοϊκούς βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας το 1999, από δω παίρναν μέτρηση τα Νατοϊκά πλοία για να καθορίσουν τις περιοχές «ευθύνης» τους. Με την αναλαμπή του Καστρί στα δεξιά… εκτόξευαν τους Τόμαχωκ για την καρδιά της Βαλκανικής.
Έχει εστιακό ύψος 13,40 μέτρων. Σε αυτόν λέγεται ότι οφείλεται η ονομασία “Φανός” ή “Φανώ” που δόθηκε στο νησί. Κοντά στον φάρο υπάρχει ελικοδρόμιο. Απέναντί του οι δύο μικρές βραχονησίδες Καστρίνιο και Όστρακο έχουν συνδεθεί από τους αρχαίους χρόνους με θρύλους για πετρωμένα καράβια.
Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1872 με πετρέλαιο, με λευκό σταθερό φως, με μια ερυθρή αναλαμπή ανά λεπτό και φωτοβολία 12 ναυτικών μιλίων. Το 1938 ανανεώθηκε ο φωτιστικός του μηχανισμός. Κατά τη διάρκεια του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου ο φάρος παρέμεινε σβηστός. Προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές στον πύργο και στα φωτιστικά μηχανήματα από τους βομβαρδισμούς και τις λεηλασίες. Ο Ιταλικός φασισμός ξέσπασε την οργή του για τ’ αντάρτικο που φούντωσε σε όλα τα Ιόνια νησιά, πάνω στους φάρους. Τους νόμιζαν για άψυχους. Μα τα καΐκια των ανταρτών του ΕΛΑΝ πάντα βρίσκαν τρόπο να περάσουν τα όπλα και τους επιτελείς κάτω από τη μύτη τους.
Το 1945 μετατράπηκε σε αυτόματο (σύστημα dallen). Το 1954 το κτίριο και ο πύργος επισκευάσθηκαν, τοποθετήθηκαν νέα φωτιστικά μηχανήματα και επαναλειτούργησε με πετρέλαιο. Το 1984 ο φάρος ηλεκτροδοτήθηκε. Αντικαταστάθηκαν τα μηχανήματα πετρελαίου με νέα αυτόματα φωτιστικά μηχανήματα. Λειτούργησε ως επιτηρούμενος ηλεκτρικός με χαρακτηριστικό μια λευκή αναλαμπή ανά 10” και φωτοβολία 21 ναυτικά μίλια.
Φάρος Στρογγύλη
Η Στρογγύλη Μεγίστης είναι μικρό νησί των Δωδεκανήσων κοντά στο Καστελλόριζο και είναι το ανατολικότερο Ελληνικό έδαφος. Στο νησί δεν υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι. Το μικρό νησάκι ανήκει διοικητικά στον δήμο Μεγίστης. Γεωγραφικά αποτελεί μέρος τους νησιωτικού συμπλέγματος της Μεγίστης (Καστελλόριζο), η οποία απαρτίζεται από 14 νησίδες εκ των οποίων οι τρεις μεγαλύτερες. Οι θαλασσινοί τα ξέρουν ως «Νότιες Σποράδες».
Η Μεγίστη, η Ρω και η Στρογγύλη κατοικούνται και αναπτύσσουν οικονομική δραστηριότητα. Αυτό για όσους σαν την αμερικάνικη πρεσβεία που βλέπει υφαλοκριπίδα κι ΑΟΖ μόνο σε νησιά σαν την Κρήτη κι αυτό «ΓΕΝΙΚΑ» (δηλαδή μάλλον, ίσως, θα δείξει).
Στη νότια πλευρά της Στρογγύλης ή Υψηλής υπάρχει ο φάρος.
Πρωτολειτούργησε το 1910 (επί Ιταλικής κατοχής) με φωτιστική ύλη το πετρέλαιο, με φωτοβολία (τότε) 20 ναυτικών μιλίων. Έχει εστιακό ύψος 85 μέτρα και είναι πύργος στρογγυλός ύψους 4,3 μέτρων.
Βρίσκεται μέσα στο νότιο όριο της ομώνυμης νησίδας. Στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο προστέθηκε το 1947 με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. Από το 1987 ο φάρος είναι αυτόματος λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια και έχει φωτοβολία 17 ναυτικών μιλίων ανά 5 δευτερόλεπτα. Το σημείο αυτό είναι (μέχρι σήμερα) το ανατολικότερο όριο της Ελλάδας.
Πρώτη το σούρουπο ανάβει η Στρογγύλη κι ακολουθεί το Καστρί
Ο ήλιος θα δύσει νωρίτερα για το Φάρο της Στρογγύλης. Ο Φάρος στο Καστρί θα ανάψει δεύτερος το σούρουπο. Μα το κοινό τους ξημέρωμα είναι το ίδιο φουρτουνιασμένο. Στον πρώτο η Σοροκάδα. Στον δεύτερο το Μαϊστράλι. Συγχρονισμένο. Θα συνεχίζουν πεισματικά να φωτίζουν οι φάροι τους πέρα από τα όρια. Έτσι γιατί το έχουν ανάγκη και οι από δω και οι απέναντι και οι διερχόμενοι.
Εκεί πεισματικά θα φωτίζουν στα όρια που έβαλε ο μάστορας. Στα όρια που χουν ανάγκη οι θαλασσινοί.
[…]
Τα πρωινά σηκώνεται με μια βαριά ζαλάδα
και λέει πως τον ξύπνησε ένα μεγάλο κύμα.
Κρεμάει τις αφίσες του στα παράθυρά του,
κρύβει το φως, μα κρύβει κι όλα τ' άλλα,
γιατί το μόνο που λαχτάρησε ως λάφυρά του,
είναι μια θάλασσα να φτάνει ως τη σκάλα.
[…]
(«Θάλασσα στη σκάλα» του Οδυσσέα Ιωάννου)
Γαρδίκης Νίκος
