Σήμερα, Σάββατο, στις 6 μ.μ., με την εκδήλωση εγκαινίων, ανοίγει τις πόρτες της η έκθεση Ιστορικού – Αρχειακού Υλικού της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ με τίτλο «Το απελευθερωτικό – επαναστατικό 1944», προσφέροντας για πρώτη φορά στο κοινό σπάνια ντοκουμέντα και αρχειακό υλικό, αντικείμενα από το Αρχείο του ΚΚΕ, ενώ ξεχωριστή θέση θα έχουν οι αίθουσες με τα έργα Τέχνης που αφορούν την Κατοχή και την Αντίσταση.
Η Έκθεση θα φιλοξενείται στο κτίριο της οδού Σανταρόζα (πρώην Δικαστήρια, είσοδος από Σταδίου, πλησίον σταθμών ΗΣΑΠ – Μετρό Ομόνοιας) μέχρι την Κυριακή 1 Δεκέμβρη.
Η πρωτοβουλία αποτελεί συνέχεια της πλούσιας δραστηριότητας που αναπτύσσει η ΚΟ Αττικής με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το 1944.
Το «κόκκινο Αερόστατο» θα έχει επίσης τον δικό του χώρο, όπου οι μικροί επισκέπτες της έκθεσης θα μπορούν μέσα από το δικό τους πρόγραμμα να μάθουν τις ιστορίες των ηρωικών «Αετόπουλων» και της ΕΑΜικής Αντίστασης.
Από την Κυριακή 3 Νοέμβρη το ωράριο λειτουργίας τις καθημερινές θα είναι 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 5 μ.μ. – 9 μ.μ., ενώ τα Σαββατοκύριακα 11 π.μ. – 7 μ.μ. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη (τηλ. για ραντεβού για ομαδικές ξεναγήσεις 210.5282.607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. – 1 μ.μ. και 5 μ.μ. – 8 μ.μ.).
Η σιδερένια αλυσίδα της παρανομίας
Στις συνθήκες της Κατοχής, ακόμα και μια απλή διαμαρτυρία μπορούσε να επιφέρει σύλληψη, βασανιστήρια, εκτέλεση. Η ανάπτυξη παράνομης υποδομής ήταν όρος για την ανάπτυξη της μαζικής δράσης. Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ είχαν να αντιμετωπίσουν όλους τους μηχανισμούς των κατακτητών, την ελληνική Ασφάλεια, αλλά και τις δολοπλοκίες των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών.
Η διάδοση της αλήθειας, οι επικοινωνίες, οι μετακινήσεις, όλα χρησιμοποιούσαν κανόνες συνωμοτικότητας, επαγρύπνησης, συνεδριάσεις περιφρούρησης των μυστικών του Κόμματος και του ΕΑΜ. Οι αγωνιστές γνωρίζονταν με ψευδώνυμα. Οι κανόνες προφύλαξης ήταν απαραίτητος όρος για την ανάπτυξη της μαζικής δράσης.
Αναφερόμενος σε μια πλευρά της πείρας του παράνομου μηχανισμού ο Πέτρος Ρούσος έγραψε («Η μεγάλη πενταετία», 1976):
«Για να τα βγάλουν πέρα τα καθοδηγητικά όργανα του Κόμματος, κάθε κομμάτι της καθοδήγησης ή κάθε υπεύθυνος σύντροφος διέθετε ένα ολάκερο σύστημα από σπίτια, γιάφκες ή στέκια (…) Και τους ανθρώπους τους. Ολοι, λοιπόν, οι σύντροφοι με τη βοήθεια των συνεργατών τους είχαν ολάκερη αλυσίδα από τέτοια στέκια. Σωστή σιδερένια αλυσίδα της παρανομίας. Η δική μας λ.χ., άρχιζε από την Κοκκινιά του Πειραιά, κατέβαινε στην Καστέλα – Φάληρο, προχωρούσε προς Μοσχάτο, Βουρλοπόταμο, ανέβαινε έπειτα προς Καλλιθέα, Νέα Σμύρνη, τραβούσε προς Νέο Κόσμο, Υμηττό (συνοικισμό), Γούβα, Βύρωνα, Παγκράτι και έζωνε με ολάκερο δακτύλιο την ανατολικοβόρεια περιοχή της τότε Αθήνας, για να προχωρήσει μέσω συνοικισμού Κυπριάδου προς Καλογρέζα, Ποδαράδες και να καταλήξει Ηράκλειο Αττικής (…) Πρόκειται για δρομολόγιο όχι λιγότερο από 25 χιλιόμετρα, που γινόταν κάθε τόσο τμηματικά ή συνολικά με πεζοπορία. Είχε απαγορευτεί σε οποιοδήποτε στέλεχος του Κόμματος να χρησιμοποιεί τροχοφόρα, που ήταν κίνδυνος θάνατος».
Κοπιαστική δουλειά, μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια
Η προετοιμασία της έκθεσης ήταν μια κοπιαστική προσπάθεια, που έγινε όμως με πολύ μεράκι και αυταπάρνηση από τα μέλη και τους οπαδούς του Κόμματος που συνέβαλαν.
Από τη διαλογή και τον τρόπο παρουσίασης του πλούσιου υλικού, τη διαμόρφωση του χώρου, τις μακέτες και τις εκτυπώσεις, τις χειροτεχνίες και τις εικαστικές εγκαταστάσεις μέχρι και τα ζητήματα μεταφοράς και φωτισμού. Γι’ αυτό εξάλλου είναι και πολλοί οι σύντροφοι από διαφορετικές ειδικότητες που «έχτισαν» την έκθεση, όπως οικοδόμοι, ηλεκτρολόγοι, μεταλλεργάτες, μαραγκοί, τεχνικοί γραφικών τεχνών, καλλιτέχνες, σκηνογράφοι κ.ά.
Από κοντά και όσοι χρεώθηκαν αυτές τις μέρες να βοηθήσουν στα κουβαλήματα, στην καθαριότητα και άλλα, με χαρακτηριστικό της διάθεσης προσφοράς πως κάθονταν και παραπάνω από τις καθορισμένες βάρδιες, δήλωναν την επιθυμία να ξαναέρθουν τις επόμενες μέρες για να βάλουν ακόμη ένα «χεράκι». Ολοι και όλες δεν λογάριασαν κούραση, με τις εργασίες, πολλές φορές, να συνεχίζονται μέχρι αργά μετά τα μεσάνυχτα.
Αρκετές και οι ξεχωριστές στιγμές από όλη αυτήν την προσπάθεια, όπως όταν τρεις από τους παλαιότερους μαστόρους που συμμετείχαν στις εργασίες, θυμήθηκαν τις πρώτες τους δίκες για την αγωνιστική τους δράση, που έγιναν στο ίδιο κτίριο το οποίο λειτουργούσε ως δικαστήριο.
Ολα αυτά λοιπόν έχουν αποτυπωθεί και στο αποτέλεσμα της έκθεσης επιβραβεύοντας την επίμονη δουλειά και βέβαια όλους όσοι θα την επισκεφτούν.
Με αγωνία και προσμονή για τους επισκέπτες
Αυτό το κλίμα μάς μεταφέρει και η Βαγγελιώ Νικολάου, αρχιτέκτονας, στέλεχος του ΚΚΕ.
«Φτάνοντας στο παρά πέντε, λίγο πριν η έκθεση ανοίξει τις πύλες της για να υποδεχτεί το κοινό της, όλοι εμείς που δουλέψαμε για να στηθεί νιώθουμε, ομολογουμένως, μία αγωνία και προσμονή», σημειώνει και εξηγεί: «Να συγκεντρώσουμε αντιδράσεις, να πάρουμε γνώμες καθώς το περιεχόμενό της έχει να δώσει πολλά στους εργαζόμενους και στη νεολαία που θα την περιδιαβούν, θα δουν τα σπάνια ιστορικά ντοκουμέντα, θα διαβάσουν τα αρχειακά υλικά, θα θαυμάσουν τα έργα Τέχνης της περιόδου της Κατοχής και της Αντίστασης».
«Ωστόσο», συνεχίζει, «οφείλουμε να πούμε ότι η έκθεση αυτή μπορεί να κερδίσει το ενδιαφέρον όχι μόνο γιατί συμβάλλει στην ιστορική γνώση στα 80 χρόνια από το επαναστατικό – απελευθερωτικό 1944 και προβάλλει τα πολύτιμα συμπεράσματα για τους αγώνες του σήμερα, αλλά και γιατί αυτό το πετυχαίνει με έναν εξαιρετικά σύγχρονο, πρωτότυπο και στη μορφή τρόπο. Αλλωστε, για το στήσιμό της συνεργάστηκαν οικοδόμοι, ηλεκτρολόγοι, μηχανικοί, αρχιτέκτονες, εικαστικοί, σκηνογράφοι, φωτιστές, ηθοποιοί. Συνεργαστήκαμε με τον τρόπο που οι κομμουνιστές ξέρουμε να κάνουμε, συμβάλλοντας ο καθένας πρακτικά, αλλά και με σκέψεις, γνώμες, δουλεύοντας με αυτοθυσία μετά το σχόλασμα από το μεροκάματο».
«Εγινε μία συλλογική δουλειά που στα πλαίσια των πρωτοβουλιών της ΚΟ Αττικής την είδαμε κι εμείς ως μία ελάχιστη τιμή για τους ηρωικούς πρωταγωνιστές της Απελευθέρωσης και της ταξικής σύγκρουσης του Δεκέμβρη, αντλώντας έμπνευση από τον ίδιο τον χώρο που πραγματοποιείται η έκθεση, καθώς δεν μπορούσε καμία στιγμή να μη μας επηρεάζει ότι δουλεύαμε μέσα στον χώρο όπου στάθηκαν αλύγιστοι κομμουνιστές μπροστά στα έκτακτα στρατοδικεία και σε άλλες δίκες που έστηνε το αστικό κράτος, στον χώρο όπου ξεκίνησε η πρώτη δίκη του κομμουνιστή ήρωα Νίκου Μπελογιάννη», καταλήγει.
Εκδηλώσεις στον χώρο της έκθεσης
Στο μεταξύ, στον χώρο της έκθεσης προγραμματίζονται μια σειρά από εκδηλώσεις. Συγκεκριμένα:
– Την Πέμπτη 7 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. με θέμα «Η αναμέτρηση του 1944 στην Αθήνα μέσα από τις μνήμες των πρωταγωνιστών της, Νίκου Κυριακίδη, Σπύρου Κωτσάκη (Νέστορας), Ορέστη Μακρή (Γιάννης), Βασίλη Μπαρτζώτα». Θα μιλήσει η Φιλιώ Τόλια, συνεργάτρια του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.
– Την Τετάρτη 13 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. με θέμα «Η κρίσιμη χρονιά 1944 μέσα από το Δοκίμιο του ΚΚΕ. Γεγονότα και συμπεράσματα». Θα μιλήσει ο Θέμης Γκιώνης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Θα παρευρεθεί και θα παρέμβει ο Βλάσσης Παπαγιαννακόπουλος, αγωνιστής της ΕΑΜικής Αντίστασης.
– Την Παρασκευή 22 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. θα γίνει παρουσίαση του λευκώματος «Ηλίας Φέρτης: Ζωγραφική, Κατοχή, Αντίσταση». Θα παρευρεθεί και θα παρέμβει η Ειρήνη Φέρτη, κόρη του ζωγράφου. Θα μιλήσει η Σαβίνα Λίτση, ιστορικός Τέχνης και μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού του ΚΣ της ΚΝΕ.
– Την Τετάρτη 27 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. με θέμα «Κατοχή – Αντίσταση – Δεκέμβρης με την πένα της Μέλπως Αξιώτη». Θα μιλήσει η Αλεξάνδρα Προυσανίδου, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη».
– Την Κυριακή 1 Δεκέμβρη στις 11.30 π.μ. με θέμα «Οι συγκρούσεις σε επαναστατικές συνθήκες, μέσα από τις εκδόσεις της “Σύγχρονης Εποχής” “Η μαχητική πείρα των Μπολσεβίκων” και “Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση” του Β. Ι. Λένιν, και “Η κόκκινη φρουρά” του Ν. Ποτβόισκι». Θα μιλήσει ο Δημήτρης Ξεκαλάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντής της «Σύγχρονης Εποχής».
