Σαν Σήμερα 14/1 – Γεγονότα σημαντικά και πρόσωπα που σημάδεψαν το χρόνο

Σαν Σήμερα 14/1

1690

O Γερμανός οργανοποιός Γιόχαν Ντένερ (Johann Christoph Denner) από το Νυρεμβέργη κατασκευάζει το πρώτο κλαρινέτο.

Γιόχαν Ντένερ
Ο Γιόχαν Ντένερ

1742

Πεθαίνει ο Βρετανός μαθηματικός και αστρονόμος Έντμουντ Χάλεϊ (Edmond Halley), από τον οποίο πήρε το όνομά του ο γνωστός κομήτης.

Εντμουντ Χάλεϊ
Ο Εντμουντ Χάλεϊ

1753

Πεθαίνει ο Αγγλο-Ιρλανδός φιλόσοφος, μαθηματικός και επίσκοπος της Αγγλικανικής εκκλησίας Τζωρτζ Μπέρκλεϋ (George Berkeley).

Τζωρτζ Μπέρκλεϋ
Ο Τζωρτζ Μπέρκλεϋ

Ήταν βασικός εκπρόσωπος του αγγλικού εμπειρισμού και ειδικότερα του υποκειμενικού ιδεαλισμού που υποστήριζε ότι η ύπαρξη των πραγμάτων ταυτίζεται με την αντίληψη τους από τον άνθρωπο, εκτός των πνευματικών όντων. Μαζί με τον Ντέιβιντ Χιουμ (1711-1776) και τον Τζον Λοκ (1632-1704) σχηματίζουν τη βασική τριάδα του βρετανικού διαφωτισμού και εμπειρισμού εκκινώντας από την ίδια αφετηρία (εμπειρισμός) και καταλήγοντας σε εκ διαμέτρου αντίθετα συμπεράσματα, όσον αφορά στη βασική δομή του κόσμου.

1814

Υπογράφεται η Συνθήκη του Κιέλου, σύμφωνα με την οποία, ο Φρειδερίκος ΣΤ΄ της Δανίας παραχωρεί τη Νορβηγία στη Σουηδία με αντάλλαγμα την Πομερανία.

Φρειδερίκος ΣΤ΄
Ο Φρειδερίκος ΣΤ΄ σε πίνακα του 1824

1822

Οι Δημήτριος Υψηλάντης και Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απελευθερώνουν την Ακροκόρινθο.

1896

Γεννιέται ο Αμερικανός συγγραφέας Τζον Ντος Πάσος (John Dos Passos). Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Harvard όπου και γνωρίστηκε με τον ποιητή E. E. Cummings. Το 1916 ταξίδεψε στην Ισπανία για να σπουδάσει τέχνη και αρχιτεκτονική.

Τζον Ντος Πάσος
Ο Τζον Ντος Πάσος

Γράφει το πρώτο του βιβλίο το 1920, ενώ με το «Manhattan transfer» (1925), το οποίο αναφέρεται στην ζωή στην Νέα Υόρκη, σημειώνει μεγάλη εμπορική επιτυχία. Ακολουθεί η τριλογία «USA» («42ος παράλληλος» – «1919» – «Τα πολλά λεφτά») στην οποία περιγράφει και μεταφέρει τις σκέψεις του για όλη την ιστορία και την πορεία της Αμερικής, από το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου μέχρι και το ισχυρό κραχ του 1929, από τη σχετική ευδαιμονία στην τραγωδία του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου και από εκεί στην καταστροφή του Κραχ το 1929. Καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του έγραψε πάνω από 42 μυθιστορήματα, ποίηση, δοκίμια και θεατρικά ενώ φιλοτέχνησε πάνω από 400 σχέδια και ζωγραφικά έργα.

1898

Πεθαίνει ο Βρετανός συγγραφέας μαθηματικός, φωτογράφος και κληρικός Λιούις Κάρολ (Lewis Carroll -πραγματικό όνομα Τσαρλς Λούντβιτζ Ντόντκγσον [Charles Lutwidge Dodgson]). Ανάμεσα στα πιο δημοφιλή λογοτεχνικά έργα του είναι «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» και τα ποιήματα «Το Κυνήγι του Φιρχαρία» (The Hunting of the Snark) και «Jabberwocky».

Λιούις Κάρολ
Ο Λιούις Κάρολ

1918

Γεννιέται ο Δημήτρης Τσαφέντας, ο οποίος στις 6/9/1966 θα δολοφονήσει τον αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ, ρατσιστή πρωθυπουργό της Νότιας Αφρικής, Χέντρικ Φέρβουρντ.

Δημήτρης Τσαφέντας
Οι φωτογραφίες του Δημήτρη Τσαφέντα που τραβήχτηκαν μετά την σύλληψή του

1918

Γενική απεργία ξεσπά στην Αυστροουγγαρία. Εργατικά Συμβούλια (σοβιέτ) συγκροτούνται σ’ όλα τα προλεταριακά κέντρα της αυτοκρατορίας.

Αυστροουγγαρία - Απεργίες 1918
Από τις διαδηλώσεις στην Αυστροουγγαρία

1925

Γεννιέται ο Ιάπωνας συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης Γιούκιο Μισίμα. Ήρθε από νωρίς σε επαφή με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία και τους Ιάπωνες κλασικούς συγγραφείς. Σκηνοθέτησε την ταινία «Τελετουργία του έρωτα και του θανάτου» το 1965.

Γιούκο Μισίμα
Ο Γιούκο Μισίμα

Δημοσίευσε είκοσι ένα έργα («Εκπεσών Άγγελος» κ.ά.) κι έγραψε εννέα θεατρικά έργα («Ταράτσα του λεπρού βασιλιά» κ.ά.) και προτάθηκε τρεις φορές για το βραβείο Νόμπελ. Αυτοκτόνησε κάνοντας χαρακίρι απογοητευμένος, από συντηρητική – εθνικιστική σκοπιά, για τον εξαμερικανισμό της ιαπωνικής ζωής.

1943

Αρχίζει η Διάσκεψη της Καζανμπλάνκα (Μαρόκο), ανάμεσα στους ηγέτες της Βρετανίας Ου. Τσόρτσιλ και των ΗΠΑ Φρ. Ρούζβελτ. Ο Ι. Στάλιν δεν παρευρέθηκε καθώς η μάχη του Στάλινγκραντ επέβαλε την παραμονή του στην ΕΣΣΔ.

Ουίνστων Τσόρτσιλ - Φραγκλίνος Ρούζβελτ
Οι Ου. Τσόρτσιλ και Φρ. Ρούζβελτ στη Καζαμπλάνκα

Σε αυτή αποφασίστηκε ο πόλεμος να τελειώσει μόνο όταν η Γερμανία παραδοθεί άνευ όρων. Αποφασίστηκε επίσης η συμμαχική απόβαση στη Σικελία.

1951

Πεθαίνει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος. Μεγάλωσε στη Ζάκυνθο και από το 1892 έζησε στην Αθήνα. Συνεργάστηκε με εφημερίδες, περιοδικά και φιλολογικά ημερολόγια. Χρημάτισε αρχισυντάκτης του περιοδικού «Η διάπλασις των παίδων», όπου μέσα από τις σελίδες του δημοσίευσε τις περίφημες «Αθηναϊκές επιστολές», με την υπογραφή «Σας ασπάζομαι Φαίδων».

Γρηγόριος Ξενόπουλος
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος

Από το περιοδικό «Παναθήναια» πρωτοπαρουσίασε το 1903 τον Καβάφη. Υπήρξε ιδρυτής του περιοδικού «Νέα Εστία» και διευθυντής του. Εκλέχθηκε ακαδημαϊκός το 1931. Πέθανε φτωχός το 1951, αφού από τότε που καταστράφηκε το σπίτι του τον φιλοξενούσαν φίλοι και συγγενείς του. Το πεζογραφικό του έργο είναι τεράστιο. Έγραψε περισσότερα από 85 μυθιστορήματα, έντεκα συλλογές διηγημάτων, θεατρικά έργα, 4.500 άρθρα, μελέτες και χρονογραφήματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος επέλεξε να ζήσει και να επιβιώσει από την πένα του, γράφοντας δέκα με δώδεκα ώρες την ημέρα. Μαζί με τους Παλαμά, Σικελιανό και Καζαντζάκη ίδρυσε την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, της οποίας ήταν και πρώτος πρόεδρος (1934-37).

Μερικά από τα έργα του είναι τα «Αθηναϊκά διηγήματα – Ιστορία μιας χωρισμένης» (1924), «Πώς πολεμούν;» (1935), «Θαύματα του Διαβόλου» (1883), «Πλούσιοι και Φτωχοί» (1926), «Ανάμεσα σε τρεις γυναίκες» (1930), τα θεατρικά «Ψυχοσάββατο» (1911), «Το φιόρο του Λεβάντε» (1914) κ.ά.

1957

Πεθαίνει ο Αμερικανός ηθοποιός Χάμφρεϊ Μπόγκαρντ (Humphrey DeForest Bogart). Στις αρχές της δεκαετίας του ’20  κατάφερε να δουλέψει σαν ηθοποιός σε μικρούς ρόλους στο θέατρο. Στα τέλη της δεκαετίας του ’20 και το 1930  έλαβε μέρος σε κάποιες ταινίες oι οποίες δεν ήταν πετυχημένες.

Χάμφρεϊ Μπόγκαρντ
Ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρντ

Tο 1936, ο φίλος του Λέσλι Χάουαρντ πείθει τον Τζακ Γουόρνερ να προσλάβει τον Μπόγκαρτ για τη μεταφορά του θεατρικού «Το Απολιθωμένο Δάσος». Ο ρόλος του γκάνγκστερ Duke Mantee που είχε ξαναερμηνεύσει στο θέατρο, κέρδισε τους κριτικούς. Μέχρι το 1940 ο έπαιζε δεύτερους ρόλους, μέχρι που ήρθαν οι ταινίες «Το Γεράκι της Μάλτας» και «Καζαμπλάνκα» που τον κάνουν πρώτο όνομα στο Χόλυγουντ.

Βραβεύτηκε με Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για τον ρόλο του μέθυσου βαρκάρη στη περιπέτεια του Τζον Χιούστον «Η Βασίλισσα της Αφρικής» («The African Queen», 1951).

1970

Το έκτακτο στρατοδικείο της Αθήνας καταδικάζει ερήμην τον εκπρόσωπο του ΠΑΜ στο εξωτερικό (και στέλεχος του ΚΚΕ) Αντώνη Αμπατιέλο σε 5 χρόνια φυλάκιση και πρόστιμο 100.000 δρχ.

Αντώνης Αμπατιέλος - Μπέτυ Αμπατιέλου
Ο Αντώνης (με το λευκό σακάκι) και η Μπέτυ Αμπατιέλου σε συγκέντρωση ανθρακωρύχων στο Κάρντιφ

1977

Πεθαίνει ο Άγγλος πολιτικός του Συντηρητικού Κόμματος Ρόμπερτ Άντονι Ήντεν, (Robert Anthony Eden). Διετέλεσε πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας από το 1955 έως το 1957 και υπουργός Εξωτερικών επί τρεις δεκαετίες.

Άντονι Ήντεν
Ο Άντονι Ήντεν

Έθαψε με κάθε τρόπο το Κυπριακό πρόβλημα, όπου τάχθηκε σαφώς και έντονα κατά της αυτοδιάθεσης και ενάντια στον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ, ενώ δεν τα κατάφερε στην Κρίση του Σουέζ, υπό το βάρος της οποίας αναγκάσθηκε να παραιτηθεί.

Για τις υπηρεσίες στον βρετανικό ιμπεριαλισμό και επεκτατισμό τιμήθηκε με τίτλο ευγενείας (του Ιππότη της Περικνημίδας).

1978

Πεθαίνει ο Αυστριακός μαθηματικός Κουρτ Γκέντελ (Kurt Friedrich Gödel), που διατύπωσε ένα από τα σημαντικότερα θεωρήματα στα σύγχρονα Μαθηματικά, γνωστό ως Απόδειξη του Γκέντελ.

Κουρτ Γκέντελ
Ο Κουρτ Γκέντελ το 1925

1988

Πεθαίνει το ηγετικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης Γκεόργκι Μαξιμιλιάνοβιτς Μαλενκόφ, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ (1946 – 1957) και πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ (1953 – 1955).

Γκεόργκι Μαξιμιλιάνοβιτς Μαλενκόφ
Ο Γκεόργκι Μαξιμιλιάνοβιτς Μαλενκόφ

1996

Ο Γιγκάλ Αμίρ, δολοφόνος του τέως πρωθυπουργού του Ισραήλ Γιτζάκ Ράμπιν, κατηγορείται επίσημα για συνωμοσία με σκοπό τη δολοφονία.

Γιγκάλ Αμίρ
Ο Γιγκάλ Αμίρ

1999

Πεθαίνει ο Πολωνός θεατρικός σκηνοθέτης Γιέρζυ Μαριάν Γκροτόφσκι (Jerzy Marian Grotowski). Θεωρείται καινοτόμος και «πατέρας» του σύγχρονου θεάτρου. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Προς το Φτωχό Θέατρο» και σημαντική προσωπικότητα στην ανάπτυξη του πολιτικού θεάτρου. Υπήρξε ο δημιουργός της θεατρικής εταιρείας Laboratorium (1965), οπαδός του Σοβιετικού σκηνοθέτη Στανισλάφσκι.

Γιέρζυ Γκροτόφσκι
Ο Γιέρζυ Γκροτόφσκι

2007

«Φεύγει» από τη ζωή ο σπουδαίος ζωγράφος, σκηνογράφος – ενδυματολόγος, τιμημένος με Όσκαρ (1964, για τον «Ζορμπά» του Μ. Κακογιάννη), Βασίλης Φωτόπουλος.

Βασίλης Φωτόπουλος
Ο Βασίλης Φωτόπουλος

Έχοντας διαμορφώσει το δικό του κεφάλαιο στην ελληνική και διεθνή σκηνογραφία, με διάσημες κινηματογραφικές δουλειές και ιστορικές θεατρικές συνεργασίες, σταμάτησε τη σκηνογραφική του πορεία στη δεκαετία του ’90. Σημαντικότατο είναι και το ζωγραφικό του έργο, επηρεασμένο από τη σκηνογραφία και την ενασχόλησή του με την αγιογραφία. Ο Βασίλης Φωτόπουλος γεννήθηκε το 1934 στην Καλαμάτα. Με τη μητέρα και τον αδελφό του, Διονύση (επίσης σπουδαίος σκηνογράφος), έρχονται στην Αθήνα, όπου σπουδάζει ζωγραφική. Η πρώτη του «έκθεση» είναι τα σκιτσάκια του στο περιοδικό «Κυνηγετικά Νέα». Το 1958, ο Κωστής Μπαστιάς, τότε διευθυντής της Λυρικής, διακρίνοντας το ταλέντο του, του αναθέτει τα σκηνικά-κοστούμια της όπερας του Περγκολέζι «Η υπηρέτρια κυρά».

Βασίλης Φωτόπουλος
Έργο του Βασίλη Φωτόπουλου

Το 1960 φεύγει από τη Λυρική και ταξιδεύει σ’ όλη την Ευρώπη παρακολουθώντας τις εικαστικές εξελίξεις. Το 1962 συνεργάζεται με τους Μ. Θεοδωράκη, Μ. Κακογιάννη και Μποστ στην «Όμορφη Πόλη». Το 1963 συνεργάζεται με τον Ηλία Καζάν, αναλαμβάνοντας μαζί με τον Τζιν Κάλαχαν την καλλιτεχνική διεύθυνση στο «Αμέρικα-Αμέρικα». Από το 1967 έως τη μεταπολίτευση μένει στην Αμερική, κάνοντας πολλές κινηματογραφικές και θεατρικές σκηνογραφίες. Το 1973 ήρθε στην Ελλάδα για να σκηνοθετήσει την ταινία «Ορέστης» (με σκηνικά-κοστούμια του αδελφού του Διονύση). Επιστρέφοντας οριστικά στην Ελλάδα συνεργάστηκε με τους Ζυλ Ντασσέν-Μελίνα Μερκούρη στην μπρεχτική «Όπερα της Πεντάρας». Από το 1964-1996, συνεργάζεται με τα κρατικά θέατρα και πολλούς σημαντικούς θιάσους.

Βασίλης Φωτόπουλος
Με τον Κάρολο Κουν

Από το 1980 αφοσιώνεται στη ζωγραφική. Περιηγείται σε μοναστήρια όλης της χώρας, δουλεύοντας ως ανώνυμος αγιογράφος. Ατομικές εκθέσεις του έχουν γίνει στο Μουσείο Βορρέ (1991), στις «Νέες Μορφές» (1996), στην γκαλερί «Ζουμπουλάκη» (1999). Μεγάλο αφιέρωμα στο έργο του και στου αδελφού του έκανε το 1997 ο «Μύλος» της Θεσσαλονίκης. Έργα του υπάρχουν σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές.

2011

Ο πρωθυπουργός της Τυνησίας Μπεν Άλι εγκαταλείπει την χώρα, έπειτα από κινητοποιήσεις που διήρκεσαν περίπου 4 βδομάδες και κόστισαν τη ζωή σε 338 ανθρώπους.

Μπεν Άλι
Ο Μπεν Άλι
Ετικέτες:

Δείτε ακόμα...