1040
Ο βασιλιάς Ντάνκαν Α΄ της Σκωτίας σκοτώνεται σε μάχη εναντίον του ξαδέλφου και αντιπάλου του, Μάκβεθ.
Ο τελευταίος τον διαδέχεται ως βασιλιάς της Σκωτίας.
1288
Ο κόμης Αδόλφος Η΄ του Μπεργκ παρέχει προνόμια πόλης στο χωριό Ντίσελντορφ στις όχθες του Ντίσελ.
1370
Ο Κάρολος Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας παρέχει προνόμια πόλης στο Κάρλοβι Βάρι.
1840
Γεννιέται ο Μπριτόν Ριβιέρ (Briton Rivière), Βρετανός ακαδημαϊκός ζωγράφος, γεννημένος στην πόλη του Λονδίνου.
Η πρώτη του επιτυχία ήρθε το 1869, όταν φιλοτέχνησε το έργο «Ο Μακρύς Ύπνος», το οποίο απεικόνιζε έναν ηλικιωμένο άνδρα νεκρό στην καρέκλα του, ενώ παρακολουθούν τα σκυλιά του.
Αίσθηση προκάλεσε το 1870 με το έργο «Ελεημοσύνη», το οποίο απεικόνιζε ένα φτωχό κοριτσάκι να μοιράζεται το λιγοστό φαγητό της με δύο εξαθλιωμένα σκυλιά. Από το 1871 άρχισε να εκθέτει έργα με κλασική θεματολογία, λαμβάνοντας αναγνώριση για το έργο του «Η Κίρκη και οι Φίλοι του Οδυσσέα».
Ακόμα πιο εξαιρετικό θεωρήθηκε το έργο «Η απάντηση του Δανιήλ στο Βασιλέα», το οποίο έκανε μεγάλη εντύπωση στην εποχή του, τόσο για την τεχνοτροπία όσο και την απεικόνιση του κεντρικού χαρακτήρα. Έκτοτε ο Ριβιέρ κέρδισε διασημότητα, με πολλούς από τους πίνακές του να αγοράζονται από πλούσιους φιλότεχνους. Αγαπημένο του θέμα ήταν η απεικόνιση ζώων, καθώς και η ανταλλαγή συμπόνοιας ανάμεσα στα ζώα και τον άνθρωπο, μοτίβο που συναντούμε σε πολλά από τα έργα του.
1851
Γεννιέται ο γλύπτης Γιαννούλης Χαλεπάς.
Υπήρξε η πιο τραγική, ίσως, μορφή στην ιστορία της νεοελληνικής γλυπτικής, αλλά και ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, που με τη σμίλη του άνοιξε καινούριους δρόμους στη νεότερη ελληνική τέχνη.
Γεννημένος στον Πύργο Τήνου, μεγάλωσε, όπως και τα αδέλφια του, στο περιβάλλον του πατρικού εργαστηρίου, μία από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις μαρμαρογλυπτικής στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Μετά από σύντομη παραμονή του στη Σύρο, όπου τον έστειλε ο πατέρας του να σπουδάσει προορίζοντάς τον για έμπορο, ο Γ. Χαλεπάς εγκαταστάθηκε το 1869 μαζί με την οικογένειά του στην Αθήνα.
Έως το 1872 σπούδασε γλυπτική στο Σχολείο των Τεχνών, ενώ ένα χρόνο αργότερα, με υποτροφία, συνέχισε στο Μόναχο. Σ’ αυτή την πρώτη περίοδο το έργο του χαρακτηρίζεται από ρεαλιστική απόδοση των θεμάτων, είναι επηρεασμένο από τον ακαδημαϊσμό της Σχολής του Μονάχου και εντάσσεται μέσα στον κλασικισμό του 19ου αιώνα.
Το 1876 ο Γ. Χαλεπάς αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα, όπου άνοιξε δικό του εργαστήριο στην πλατεία Συντάγματος. Τότε (1877) φιλοτέχνησε και το πιο διάσημο γλυπτό της νεοελληνικής γλυπτικής, την «Κοιμωμένη» του Α’ Νεκροταφείου, το οποίο του έφερε τη γενική αναγνώριση. Την εποχή αυτή (1877-1878) εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα της αρρώστιας του, που κορυφώθηκαν όταν κατέστρεψε ο ίδιος το έργο του «Μήδεια». Η κατάστασή του συνεχώς χειροτέρευε, με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας, απ’ όπου βγήκε το 1902, δύο χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα του.
Ακολούθησε η εποχή της Τήνου, όπου έμενε με τη μητέρα του και άρχισε πάλι να δουλεύει. Ομως, κανένα από τα έργα αυτής της περιόδου που σώζονται, δε χρονολογείται με απόλυτη βεβαιότητα, καθώς οι μαρτυρίες συγκρούονται μεταξύ τους. Αλλοι υποστηρίζουν ότι κατέστρεφε ο ίδιος τα έργα του και άλλοι ότι του τα κατέστρεφε η μητέρα του, η οποία πέθανε το 1916. Στη συνέχεια, η παραγωγή του αυξήθηκε, ενώ ο αθηναϊκός Τύπος άρχισε να ενδιαφέρεται γι’ αυτόν όλο και περισσότερο. Ηδη, το 1904 τον είχε επισκεφτεί στην Τήνο ο Λ. Σώχος, που τον βρήκε να βόσκει πρόβατα. Αργότερα τον επισκέφτηκε ο Α. Σώχος και άλλοι λόγιοι της εποχής, που θεωρούσαν υποχρέωσή τους να συναντήσουν τον απόμακρο καλλιτέχνη της Τήνου. Το 1922 έφτασε στο νησί ο Θ. Θωμόπουλος, ο οποίος πέρασε στο γύψο ορισμένα έργα του Χαλεπά που ήταν σε πηλό. Με αυτά τα έργα έγινε το 1925 έκθεση στην Ακαδημία Αθηνών, η οποία δύο χρόνια αργότερα του απένειμε το Αριστείο των Τεχνών. Στις 24 Αυγούστου 1930, η ανιψιά του Ειρήνη Χαλεπά τον έφερε στην Αθήνα, όπου έζησε τα τελευταία επτά χρόνια της ζωής του σε ζεστό οικογενειακό περιβάλλον, δουλεύοντας με άνεση και έχοντας κερδίσει τη γενική αναγνώριση.
1879
Γεννιέται ο στρατιωτικός, πολιτικός και δικτάτορας Γεώργιος Κονδύλης.
1900
Η Συμμαχία των Οχτώ Χωρών καταλαμβάνει το Πεκίνο, σε μία εκστρατεία για τον τερματισμό της Εξέγερσης των Μπόξερς στην Κίνα.
1904
Ξεκινά τις εργασίες του το Συνέδριο της Β’ Διεθνούς στο Άμστερνταμ (14/8-20/8/1904).
Στο συνέδριο αυτό οι δύο γραμμές στη σοσιαλδημοκρατία, η μαρξιστική-επαναστατική και η οπορτουνιστική-συμβιβαστική, διαγράφηκαν πιο καθαρά από ποτέ.
Κεντρικό ζήτημα των εργασιών του Άμστερνταμ ήταν οι «διεθνείς κανόνες της σοσιαλιστικής τακτικής». Στην ουσία όμως επρόκειτο για τη στάση της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας απέναντι στον οπορτουνισμό και ειδικότερα τον αναθεωρητισμό του Ε. Μπερνστάιν, ο οποίος, παρά την καθολική του σχεδόν καταδίκη στα τέλη του περασμένου αιώνα, όχι μόνο δεν είχε υποχωρήσει, αλλά απ’ ότι φαινόταν στην πράξη, είχε κατακτήσει και νέες θέσεις, στο Γαλλικό, το Ιταλικό, το Βελγικό κόμμα –και όχι μόνο.
Η σχετική απόφαση που υιοθέτησε το συνέδριο καταδίκαζε μεν φραστικά τον αναθεωρητισμό, καθώς και τη συμμετοχή των σοσιαλιστών στις αστικές κυβερνήσεις, ωστόσο υποτιμούσε σαφώς την επαναστατική πάλη του προλεταριάτου χάριν μιας αδιαμφισβήτητης έμφασης στον «κοινοβουλευτικό αγώνα». Κανένα μέτρο δεν πάρθηκε (ούτε καν προβλέφτηκε) σε οργανωτικό επίπεδο εναντίον των –φανερών τουλάχιστον- αναθεωρητών.
1908
Γεννιέται ο κομμουνιστής ηθοποιός Μάνος Κατράκης.
Από την πρώτη του κιόλας εμφάνιση στο θέατρο το 1928, φανέρωσε το υποκριτικό του ταλέντο και ανέβηκε γρήγορα την κλίμακα της θεατρικής ιεραρχίας, για να καταλάβει μια δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους κορυφαίους ηθοποιούς μας.
Περισσότερα από 50 χρόνια συνεχούς προσφοράς στο θέατρο, με στόχους υψηλούς, με ερμηνείες συγκλονιστικές, με βραβεία και κριτικούς επαίνους. Με το μεγαλόπρεπο ανάστημά του και τη βαριά κρυστάλλινη φωνή του απέδειξε τις υποκριτικές του ικανότητες κυρίως σε ρόλους τραγικούς, όπως στον «Προμηθέα Δεσμώτη» που παρουσίασε τελευταία φορά το 1976.
Πρωταγωνίστησε σε πολύ σημαντικούς ρόλους σπουδαίων έργων του παγκόσμιου ρεπερτορίου και σημάδεψε με το παίξιμό του μερικά από τα αρχαία κλασικά δράματα («Ιούλιος Καίσαρας», «Εμπορος της Βενετίας», «Οθέλλος», «Πέερ Γκυντ», «Δον Κιχώτης», «Βασιλεύς Ληρ», «Αντιγόνη», «Μήδεια», «Οιδίπους Τύραννος», «Προμηθέας Δεσμώτης», «Πέρσαι»). Επίσης πρωταγωνίστησε στα περισσότερα από τα φιλμ του παλιού, καλού ελληνικού κινηματογράφου.
Πιστεύοντας πως η τέχνη δεν υπάρχει από προσωπική ανάγκη για έκφραση, αλλά είναι ένα σπουδαίο κοινωνικό λειτούργημα, που εξυπηρετεί την ανάπτυξη της κοινωνίας μας, έστρεψε την τέχνη του και τον εαυτό του στην εξυπηρέτηση υψηλών στόχων, σκοπών και προοπτικών.
Στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής κατοχής και στα τραγικά χρόνια του εμφυλίου, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της Αντίστασης. Απολύεται από το Εθνικό για τις ιδέες του, συλλαμβάνεται, του ζητούν να υπογράψει δήλωση, αρνείται και εξορίζεται στην Ικαρία, τη Μακρόνησο και τον Αϊ – Στράτη, μέχρι το 1952.
Ήταν πάντα από τους πρώτους, σε όλους τους λαϊκούς αγώνες και πάντα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, μέχρι το θάνατό του.
Σε εποχές γενικού ξεπουλήματος ο Μάνος Κατράκης , είτε με το λόγο του «Προμηθέα», είτε με τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, στο συνδικαλιστικό κίνημα, στις διεκδικήσεις του ΚΚΕ, τίποτε άλλο δεν επιζητούσε από το να υπηρετήσει τον άνθρωπο.
Αλλά και αργότερα, ήταν πάντα από τους πρώτους, σε όλους τους λαϊκούς αγώνες και πάντα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, μέχρι το θάνατό του. Σε εποχές γενικού ξεπουλήματος ο Μάνος Κατράκης, είτε με το λόγο του «Προμηθέα», είτε με τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, στο συνδικαλιστικό κίνημα, στις διεκδικήσεις του ΚΚΕ, τίποτε άλλο δεν επιζητούσε από το να υπηρετήσει τον άνθρωπο.
«Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου», είχε πει ο ίδιος. «Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής. Αισθάνομαι υπερηφάνεια για το κόμμα, για τις εκατοντάδες χιλιάδες τους συντρόφους, που αποτελούν τον κορμό του μεγάλου δέντρου του μέλλοντος. Από αυτό αντλούμε όλη τη δύναμη για την τελική δικαίωση των αγώνων και θυσιών του λαού μας. Από τη ζωοδότρα πηγή αυτού του λαού παίρνουμε εμείς οι καλλιτέχνες το υλικό, που το κάνουμε λόγο, εικόνα, ποίηση, μουσική, θέατρο και ό,τι άλλο βοηθά στην καλυτέρευση του νου και της ψυχής»
1912
Αμερικανοί πεζοναύτες εισβάλλουν στη Νικαράγουα για να βοηθήσουν την υποστηριζόμενη από τις Η.Π.Α. κυβέρνηση.
1926
Γεννιέται ο Ρενέ Γκοσινί (René Goscinny), Γάλλος συγγραφέας και συντάκτης, περισσότερο γνωστός για τα κόμικς Αστερίξ και Λούκυ Λουκ, των οποίων έγραφε τα σενάρια.
1932
Ολοκληρώνονται οι 10οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Λος Άντζελες, η διεξαγωγή των οποίων απειλήθηκε από το κραχ του 1929 στην Γουόλ Στρίτ και οι οποίοι συμπυκνώθηκαν σε 16 ημέρες (30/7-14/8). Αξιοσημείωτες ήταν οι υψηλές παροχές στον Τύπο και η περιορισμένη συμμετοχή (1.331 αθλητές και 127 αθλήτριες από 37 χώρες) λόγω απόστασης.
Για πρώτη φορά χρησιμοποιείται η αυτόματη χρονομέτρηση και πραγματοποιείται η απονομή μεταλλίων μέσα στο στάδιο.
1941
Υπογράφεται μεταξύ ΗΠΑ και Βρετανίας η «Χάρτα του Ατλαντικού», που επισφράγιζε τη συμμαχία των δύο μερών στον Β’ Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, ενώ έθετε και μια σειρά όρους για τον μεταπολεμικό κόσμο.
Η Χάρτα αντικατόπτριζε την αναβαθμιζόμενη θέση των ΗΠΑ στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα και την αντίστοιχη υποβάθμιση της Βρετανίας.
1945
Στη Γαλλία, μετά από μια δίκη που κράτησε πολλές βδομάδες, στρατοδικείο καταδικάζει σε θάνατο τον στρατηγό Φιλίπ Πεταίν, αρχηγό της κυβέρνησης του Βισύ.
Λίγες μέρες αργότερα, στις 17 Αυγούστου, ο Πρόεδρος Ντε Γκωλ του δίνει χάρη και μετατρέπει την ποινή του σε ισόβια.
1946
Ο συντάκτης του Ριζοσπάστη Κώστας Βιδάλης πιάνεται από συμμορίες του Σούρλα στη διάρκεια δημοσιογραφικής αποστολής στη Θεσσαλία και δολοφονείται ύστερα από άγρια βασανιστήρια.
«Ο Κώστας Βιδάλης έδεσε τη δημοσιογραφική του ζωή με τους αγώνες του λαού. Και αυτό το δέσιμο, την ταύτιση, τη σφράγισε με το αίμα του. Αγωνιστής δημοσιογράφος, στρατευμένος στις γραμμές του ΚΚΕ. Που πάλεψε κι έδωσε τη ζωή του για την εθνική απελευθέρωση, την ανεξαρτησία, τη δημοκρατία, την αλήθεια».
Έτσι περιγράφουν τον Κώστα Βιδάλη όσοι τον γνώρισαν και τον έζησαν, όπως ο αντιστασιακός δημοσιογράφος, Νίκος Καραντηνός, στον οποίο και ανήκουν τα παραπάνω λόγια. Ασυμβίβαστος μαχητής της ελευθερίας και του δίκιου. «Μορφή αχτινοβόλα». Φωτεινό παράδειγμα κομμουνιστή δημοσιογράφου. Αγαπούσε την αλήθεια. Να την ανακαλύπτει και να τη διαδίδει. Εγραφε για τα βάσανα και τους αγώνες του λαού. Ξεσκέπαζε τα σκάνδαλα της πλουτοκρατίας. Ηθελε να είναι εκεί, πάντα στην πηγή της είδησης, μα και να βαθαίνει στην ουσία της, να τη δίνει με απλά λόγια, σταράτα.
«… Να γράφεις, κύριε συνάδελφε, για τους απλούς ανθρώπους. Καθαρά, όχι συννεφώδη. Σύντομα και περιεκτικά. Αφηνε στην άκρη τις φλυαρίες και δίνε το λόγο στα γεγονότα. Αυτά πείθουν», έλεγε χαρακτηριστικά.
Λαμπρό άστρο στέκουν για τους νεότερους τα λόγια του, η δράση του και οι διδαχές του. Σε μια εποχή που η είδηση αποτελεί πηγή κέρδους, πουλιέται και παράλληλα «ξεπουλιέται» στα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Σήμερα, που στο επίκεντρο της ειδησεογραφίας κάθε άλλο παρά τα θέματα που αφορούν τους εργάτες και τα λαϊκά στρώματα βρίσκονται. Που διαστρεβλώνεται και αποσιωπάται η αλήθεια των εργατών και όλου του λαού και παραχωρεί τη θέση της στην αλήθεια της πλουτοκρατίας και του ιμπεριαλισμού.
Ο Κώστας Βιδάλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1904, όπου και έζησε. Εχασε νωρίς τον πατέρα του, γεγονός που τον ανάγκασε να πέσει από μικρό παιδί στη βιοπάλη. Στα 12 χρόνια του σταματά το σχολείο και δουλεύει σ’ ένα περιβόλι και στη συνέχεια σε καφενείο. Παρ’ όλο που δουλεύει σκληρά, δε σταματά να διαβάζει με δίψα πάντα για μάθηση. Εδωσε εξετάσεις και πήρε το απολυτήριο του Γυμνασίου ενώ αργότερα γράφτηκε στη Νομική Σχολή. Οι σπουδές του, ωστόσο, δε συνεχίστηκαν γιατί στο μεταξύ ο Κώστας Βιδάλης είχε μπει αποφασιστικά στη δημοσιογραφία.
Ο Κώστας Καραγιώργης, διευθυντής στον μεταπελευθερωτικό «Ρ», είχε πει για τον Κ. Βιδάλη: «… Αυτά τα νεύρα και τα κότσια και το κέφι του δημοσιογράφου τα είχε όλα σε αξιοθαύμαστο σημείο ο Βιδάλης. Γιατί είχε τη ΦΛΕΒΑ του δημοσιογράφου. Τη ΖΟΥΣΕ την εφημερίδα επί 25 χρόνια με αδιάπτωτο πάθος, αεικίνητος, εφευρετικός, δροσερός σαν να είχε αρχίσει χθες, φρέσκος στη σκέψη κι ακούραστος στην κίνηση… Ηταν σα να έγινε γι’ αυτόν ένα τέτοιο επάγγελμα, σαν τη δημοσιογραφία, που την έκανε αποκλειστικό έργο της ζωής του. Για μια πυρετική φυσιογνωμία σαν τον Βιδάλη, μια πυρετική δουλιά σαν τη δημοσιογραφία έδινε πλούσιο νόημα και περιεχόμενο σε όλη τη ζωή του».
Δούλεψε στην «Καθημερινή», στην «Πρωία» και άλλες αστικές εφημερίδες, ενώ διακρίθηκε τόσο στο πολιτικό (κάποιοι τον χαρακτήριζαν «αρχηγό» σε αυτό), όσο και στο οικονομικό ρεπορτάζ, από το οποίο και ξεκίνησε.
Ο Κώστας Βιδάλης έσμιξε από πολύ νωρίς με τις προοδευτικές, επαναστατικές ιδέες. Είναι 20 χρονών όταν, το 1924, ξεκινάει τη συνεργασία του με τον «Ρ». Εκεί γνωρίστηκε με τον Γιώργη Νικολή, ο οποίος του άσκησε μεγάλη ιδεολογικοπολιτική επίδραση, που σε συνδυασμό με το ανήσυχο, αγωνιστικό κι ανεξάρτητο πνεύμα του τον βοήθησε να «εξοπλιστεί» ιδεολογικά. Στις αρχές της δεκαετίες του ’30 μετά από μια διακοπή, ξαναρχίζει η συνεργασία του με τον «Ρ». Είναι πια «φτασμένος», πετυχημένος δημοσιογράφος, κορυφαίος στο οικονομικό ρεπορτάζ.
Το καλοκαίρι του 1936 πήγε σαν απεσταλμένος του «Ρ» στην Ισπανία (στην Ισπανία του Λαϊκού Μετώπου) να παρακολουθήσει τη Σπαρτακιάδα της Βαρκελώνης. Εκεί τον βρίσκει το φασιστικό πραξικόπημα του Φράνκο, ενώ γυρίζοντας στην Ελλάδα βρίσκει τη μεταξική δικτατορία.
1947
Το Πακιστάν ανακηρύσσει την ανεξαρτησία του από τη Βρετανία.
1949
Στη Συρία ο πρόεδρος Χουσνί Ζαγίμ και ο πρωθυπουργός Μοχσέν ελ Μπαράλι δολοφονούνται κατά την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος.
1949
Διεξάγονται οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές στη Δυτική Γερμανία. Το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα του Κ. Αντενάουερ έρχεται πρώτο με 31%, ενώ οι Σοσιαλδημοκράτες έπονται με 29,2%. Το Κομμουνιστικό Κόμμα λαμβάνει το 5,7% των ψήφων, παρά τον έντονο αντικομμουνισμό.
1951
Συγκροτείται ο Ενιαίος Λαϊκός Αγώνας (ΕΛΑ) από τους Γιώργη Δαμασκηνό, Τριάδη Σωτηράκο και Σωτήρη Κούκουρα, προκειμένου να πιέσει υπέρ της υποψηφιότητας των Μπελογιάννη και Πλουμπίδη στα ψηφοδέλτια της ΕΔΑ στις εκλογές της 9 Σεπτέμβρη 1951. Δεν θα τα καταφέρει. Οι Μπελογιάννης και Πλουμπίδης θα μείνουν τελικά εκτός ψηφοδελτίων.
1954
Στις 5.25 τα χαράματα στην Αγία Μαρίνα στο Δαφνί ο Νίκος Πλουμπίδης πέφτει νεκρός από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος. «Εξετελέσθη ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ», έγραψαν την επόμενη μέρα οι εφημερίδες της εποχής, «αντιμετωπίζοντας με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος…δεν εδέχθη ούτε να κοινωνήσει, ούτε να του δέσουν τους οφθαλμούς του».
Ο Νίκος Πλουμπίδης εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα το 1926. Στο μεσοπόλεμο ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση μέσα από την «Αριστερή Παράταξη» των δασκάλων (που στηρίζονταν από το ΚΚΕ). Το Μάρτη του 1933 εκλέχθηκε στην Εκτελεστική Επιτροπή της ταξικής Ενωτικής ΓΣΕΕ, της οποίας ήταν και εκπρόσωπος στην Κόκκινη Συνδικαλιστική Διεθνή. Υπήρξε μέλος της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στο 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1935, ενώ κατά το 6ο Συνέδριο του Κόμματος το Δεκέμβρη του ίδιου έτους αναδείχθηκε αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής. Τον Ιούνη του 1938 σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα εκλέχθηκε μέλος του ΠΓ της ΚΕ αναλαμβάνοντας τη καθοδήγηση του Γραφείου Περιοχής Μακεδονίας – Θράκης.
Την περίοδο της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης υπήρξε Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, ενώ στη συνέχεια διετέλεσε και πρώτος καθοδηγητής της Οργάνωσης Προστασίας Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ). Στο 7ο Συνέδριο του Κόμματος το 1945 αναδείχθηκε και πάλι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Στη διάρκεια του εμφυλίου ο Πλουμπίδης παρέμεινε στην Αθήνα, ενώ από την Άνοιξη του 1949 ανέλαβε υπεύθυνος του παράνομου κομματικού κλιμακίου στην Ελλάδα.
Στις 25/7/1952 το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στηριζόμενο -σε μεγάλο βαθμό- και σε πληροφορίες στελεχών από την Ελλάδα, καθώς και στην πρωτοβουλία του Πλουμπίδη να δημοσιοποιήσει επιστολή με την οποία αναλάμβανε την ευθύνη του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, ενώ υπεύθυνος ήταν ο Μπελογιάννης, βγάζει απόφαση «για τον Νίκο Πλουμπίδη (Μπάρμπα)», με την οποία τον διαγράφει, χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα σκληρούς, άδικους και απαράδεκτους χαρακτηρισμούς (του προδότη, του χαφιέ, κλπ.).
Ο Πλουμπίδης, απομονωμένος και χαρακτηρισμένος από την ηγεσία του Κόμματος, όχι μόνο δεν το αποκήρυξε, αλλά και το υπεράσπισε μέχρι την τελευταία του πνοή. Και ο ίδιος θεωρούσε πως υπήρξε θύμα συγκυριών και λανθασμένων –ενδεχομένως και προβοκατόρικα διοχετευμένων- παραπλανητικών πληροφοριών: «Δε με χωρίζει καμιά διαφορά με την ηγεσία του κόμματός μου», τόνιζε στην εφημερίδα «Προοδευτική Αλλαγή» της 25/7/1954. «Η ανακοίνωση του κόμματος περί αποκηρύξεώς μου είχε σκοπό να προφυλάξει το κόμμα από έναν υποτιθέμενο εχθρό και οφείλεται σε σφαλερές ενδείξεις και υποβολιμαίες πληροφορίες. Πάντως, πιστεύω ότι το κόμμα θα επανεξετάσει εν καιρώ το ζήτημα». Όπως και έγινε 4 χρόνια μετά, από την 9η Ολομέλεια του Κόμματος το 1958.
1956
Πεθαίνει ο Γερμανός κομμουνιστής ποιητής και δραματουργός Μπέρτολτ Μπρεχτ (Bertolt Brecht). Ήταν γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας, μεγάλωσε με μητέρα προτεστάντισσα και πατέρα εργοστασιάρχη.
Τον Οκτώβρη του 1918 επιστρατεύεται ως νοσοκόμος και ζει από πρώτο χέρι τη φρίκη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκείνη την εποχή γράφει και το πρώτο ποίημα που τον έκανε γνωστό, τον «Θρύλο του Νεκρού Στρατιώτη». Όταν επιστρέφει από το μέτωπο, η μεγάλη Γερμανική Επανάσταση του 1918 έχει ήδη πνιγεί στο αίμα. Η συμμετοχή του στο κίνημα σταδιακά γίνεται όλο και πιο έντονη και λαμβάνει ενεργά μέρος στις λαϊκές διαδηλώσεις για τη δολοφονία της Ρόζας Λούξεμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ. Στα χρόνια αυτά ξεκινά η πρώτη περίοδος της δημιουργίας του Μπρεχτ. Η ποίηση, τα θεατρικά και τα διηγήματα εκείνης της περιόδου θέτουν κατά κύριο λόγο ζητήματα υπαρξιακού χαρακτήρα, ενώ στο πολιτικό επίπεδο εστιάζουν κυρίως στη διαμαρτυρία ενάντια στον πόλεμο και το μιλιταρισμό.
Την πρώτη του «επαφή» με τον Μαρξ ο Μπρεχτ την είχε το 1924. Όταν άρχισαν να φαίνονται ανάγλυφα τα φαινόμενα της τότε κρίσης, που τα μεροκάματα μειώνονταν και το ψωμί γινόταν πιο ακριβό, αποφάσισε να γράψει ένα θεατρικό έργο, το «Τζο Φλαϊσχάκερ από το Σικάγο», για να απαντήσει στο ερώτημα «Γιατί τρώμε το ψωμί πανάκριβο;»… Όμως οι εξηγήσεις των οικονομολόγων δεν τον ικανοποίησαν, καθώς και οι διάφορες θεωρίες της αστικής πολιτικής οικονομίας. Όπως αναφέρει ο ίδιος: «Η κατανομή των σιτηρών στον κόσμο ήταν ακατανόητη. Εκτός από την άποψη μιας χούφτας κερδοσκόπων, από κάθε άλλη άποψη η αγορά αυτή των σιτηρών ήταν ένας βάλτος. Το δράμα που σχεδίαζα, δεν το έγραψα τελικά. Αντί γι’ αυτό άρχισα να διαβάζω Μαρξ. Ναι, μονάχα τότε διάβασα τον Μαρξ. Και μονάχα τότε ζωντάνεψαν ουσιαστικά τα σκόρπια, εμπειρικά, προσωπικά μου βιώματα και οι εντυπώσεις».
Τα έργα αυτής της εποχής φέρουν ανάγλυφα τα σημάδια αυτής της επίπονης θεωρητικής δουλειάς που έκανε ο Μπρεχτ πάνω στο μαρξισμό, όπως «Η άνοδος και η πτώση της πόλης Μαχαγκόνι» και η «Αγία Ιωάννα των Σφαγείων», με την πασίγνωστη προτροπή της προς τους θεατές λίγο πριν το θάνατό της: «Σιγουρέψου σαν φεύγεις απ’ τον κόσμο, όχι απλά πως ήσουνα καλός, μα πως πίσω σου αφήνεις έναν κόσμο καλό».
Η άνοδος του Χίτλερ σήμανε το τέλος της δημιουργικής αυτής περιόδου στη Γερμανία. Οι παραστάσεις των έργων του διαλύονται από την αστυνομία, ενώ απαγορεύεται το ανέβασμα της «Αγίας Ιωάννας των Σφαγείων». Τα βιβλία του θα καούν δημόσια στη μεγάλη πυρά της 10ης Μάη μπροστά στην όπερα του Βερολίνου. Ο Μπρεχτ παίρνει το δρόμο της δεκαπεντάχρονης εξορίας, «αλλάζοντας χώρες πιο συχνά κι απ’ τα παπούτσια». Μέσω Πράγας και Βιέννης θα βρεθεί στη Δανία, στη Φινλανδία και από κει, μέσω ΕΣΣΔ, στις ΗΠΑ. Σε αυτήν την περίοδο γράφει ορισμένα από τα σπουδαιότερα έργα του («Μάνα κουράγιο», «Η ζωή του Γαλιλαίου», «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» κ.ά.), καθώς και πολλά ποιήματα, χορικά και κριτικές. Σε πολλά έργα εκείνης της περιόδου, ο ζόφος του Τρίτου Ράιχ αποτυπώθηκε με ξεχωριστή σαφήνεια, που πέρα από τις τραγικές συνέπειες αναδείκνυε και την ταξική – καπιταλιστική προέλευση του φασισμού.
Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου οι αγωνιστές τραγουδούσαν μελοποιημένα ποιήματά του σε διαφορετικές γλώσσες την ώρα της μάχης. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έγραψε πολλά ποιήματα για να μεταδοθούν από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Μόσχας στους Γερμανούς φαντάρους του Ανατολικού Μετώπου, χωρίς ποτέ να συμπεριλάβει σ’ αυτά ούτε μία λέξη μίσους για τον γερμανικό λαό.
Το 1947 ο Μπρεχτ εγκαταλείπει τις ΗΠΑ, κυνηγημένος από τους ανακριτές του μακαρθισμού, που τον καλούσαν συνεχώς σε δημόσιες ανακρίσεις. Επόμενος σταθμός είναι η Ανατολική Γερμανία, όπου θα ζήσει τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του. Εκεί, μαζί με τη γυναίκα του, Ελένε Βάιγκελ, και υπό την αιγίδα της ΓΛΔ, θα ιδρύσει το θρυλικό θεατρικό σύνολο «Μπερλίνερ Ανσάμπλ».
Αυτά τα χρόνια, έχοντας και τα υλικά μέσα που μπορούσε να παρέχει το σοσιαλιστικό κράτος στους καλλιτέχνες, θα παρουσιάσει παραστάσεις των κλασικών έργων του οι οποίες άφησαν εποχή, εφαρμόζοντας και τελειοποιώντας τεχνικές που είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσει από τη δεκαετία του ’30, όπως αυτή της αποστασιοποίησης. Τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο της ΓΛΔ το 1951 και με το Βραβείο Στάλιν για την Ειρήνη το 1954. Πεθαίνει τον Αύγουστο του 1956, σε ηλικία 58 ετών, από έμφραγμα. Όπως με το χαρακτηριστικό του χιούμορ είχε γράψει σε ένα ποίημά του: «Δε χρειάζομαι ταφόπετρα, μα εσείς αν χρειάζεστε κάποια για μένα, θα ευχόμουνα πάνω της να έγραφε: Έκανε προτάσεις. Εμείς τις κάναμε δεκτές. Μια τέτοια επιγραφή θα μας τιμούσε όλους».
Είναι κοινή παραδοχή πως το επικό (ή αντι-Αριστοτελικό) θέατρο του Μπρεχτ άλλαξε ριζικά την τέχνη του θεάτρου και της έδωσε τη σύγχρονη μορφή της. Είναι λάθος όμως να συλλάβει κανείς αυτό το θέατρο απλά ως ένα σύνολο νέων τεχνικών, ακριβώς επειδή η ίδια τους η ύπαρξη είναι στενά δεμένη με την κοσμοθεωρία του.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πολυσυζητημένη αποστασιοποίηση. Σύμφωνα με αυτήν, ο ηθοποιός δεν πρέπει να ταυτίζεται με το ρόλο, αλλά πρέπει να κρατά μια απόσταση απ’ αυτόν, να τον «δείχνει», αντί να τον ερμηνεύει. Το ίδιο και ο θεατής, δεν πρέπει να συμπάσχει συμμετέχοντας στα παθήματα των ηρώων, αλλά να βρίσκεται σε απόσταση, έτσι ώστε να μπορεί να τα δει μέσα στο κοινωνικό τους πλαίσιο. Με αυτόν τον τρόπο, καλείται να παραμείνει σε κριτική επαγρύπνηση καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Θα ήταν αδύνατο να αναφέρουμε όλες τις μεθόδους που έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί για να επιτευχθεί αυτό. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Τη χρήση μεγάλων επιγραφών που προαναγγέλλουν την εξέλιξη της δράσης για να μην αιφνιδιαστεί ο θεατής και καθορίζουν τον ιστορικό τόπο και χρόνο της. Το φωτισμό της σκηνής από πηγές φωτός που είναι ορατές στο θεατή. Τη σχηματικότητα της σκηνογραφίας, που ο ρόλος της είναι να δείχνει και όχι να υποβάλλει. Τη διάσπαση του κειμένου σε πολλά επίπεδα. Ξαφνική διακοπή του παιξίματος από τον ηθοποιό, ο οποίος σταματά την παράσταση για να απευθυνθεί άμεσα στο κοινό.
Στην προσπάθεια αυτή δεν πρέπει να υποτιμηθεί ο ρόλος της μουσικής και των τραγουδιών, που αντί να δημιουργούν ατμόσφαιρα, σχολιάζουν και συμπεραίνουν, καθοδηγώντας τη σκέψη του κοινού στα σωστά συμπεράσματα. Η μουσική των τότε παραστάσεων που έχουν γράψει κορυφαίοι συνεργάτες του Μπρεχτ – κυρίως ο Χανς Αϊσλερ και ο Κουρτ Βάιλ – έχει μείνει στην Ιστορία, μέρος δε αυτής πέρασε και στη μαζική λαϊκή κουλτούρα και ακούγεται μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το «Alabama Song», που είχε γράψει ο Κουρτ Βάιλ για το «Μαχαγκόνι» και το διασκεύασαν αργότερα οι Doors και ο David Bowie μεταξύ άλλων.
Επίσης, ειδικά όσον αφορά την υποκριτική, ο Μπρεχτ ανέδειξε την τεχνική του Gestus, την κοινωνική χειρονομία θα μπορούσαμε να πούμε, όπου με τη γλώσσα του σώματος ο ηθοποιός υποδηλώνει πολύ περισσότερα από ό,τι με τα λόγια για την κοινωνική θέση και στάση του χαρακτήρα που παρουσιάζει.
Το πιο σημαντικό στοιχείο στο θέατρο του Μπρεχτ, βέβαια, δεν είναι αυτά που συμβαίνουν στη σκηνή. Σε αυτήν τίποτα δεν ολοκληρώνεται οριστικά, μένουν όλα εκκρεμή, για να εκπληρωθούν έξω από το θέατρο, στον πραγματικό κόσμο. Γράφει στον επίλογο του έργου «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν»:
«Πώς αυτό το κακό θα τελειώσει, ψάξτε να βρείτε μοναχοί σας… Πήγαινε ψάξε, αγαπητό κοινό, μια κατάλληλη λύση πρέπει να υπάρχει. Πρέπει, πρέπει, πρέπει!».
1958
Πεθαίνει ο Φρεντερίκ Ζολιό Κιουρί (Frederic Joliot-Curie), μέλος της ΚΕ του ΚΚ Γαλλίας και βραβευμένος το 1935 με το Νόμπελ Φυσικής.
Ο Κιουρί, πέρα από το επιστημονικό του κύρος, αποτελεί – όπως και η σύζυγός του Ιρέν – λαμπρό παράδειγμα κομμουνιστή επιστήμονα, που έθεσε τις επιστημονικές του γνώσεις στην υπηρεσία του λαού και δε δίστασε να αντιμετωπίσει θαρρετά τις συνέπειες που επέφερε στην ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία η στράτευσή του στο κομμουνιστικό κίνημα.
Ο Φρεντερίκ Ζολιό γεννήθηκε στο Παρίσι στις 19 Μάρτη του 1900. Φοίτησε στη Σχολή Χημείας και Φυσικής του Παρισιού και το 1925 έγινε βοηθός της Μαρί Κιουρί (της διάσημης Γαλλίδας, πολωνικής καταγωγής, φυσικού και χημικού, βραβευμένης με βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1903 και Χημείας το 1911, που σε συνεργασία με το σύζυγό της, Πιέρ Κιουρί, ανακάλυψαν το πολώνιο και το ράδιο και μελέτησαν το φαινόμενο της ραδιενέργειας) στο Ινστιτούτο Ραδιενέργειας. Εκεί γνώρισε την 28χρονη Ιρέν, κόρη της Κιουρί, με την οποία παντρεύτηκε ένα χρόνο μετά, το 1926 και αποφάσισαν να αλλάξουν και οι δύο το επίθετό τους σε Ζολιό-Κιουρί.
Οι επιστημονικές εργασίες του ζεύγους αποτέλεσαν κομβικά βήματα για την ανακάλυψη του νετρονίου (από τον Chadwick το 1932) και του ποζιτρονίου (από τον Anderson το 1932). Η σημαντικότερη συμβολή τους ήταν η ανακάλυψη της τεχνητής ραδιενέργειας. «Βομβαρδίζοντας» πυρήνες βορίου, αλουμινίου και μαγνησίου με σωμάτια α (πυρήνες ηλίου), παρήγαγαν ραδιενεργά ισότοπα στοιχείων που, υπό κανονικές συνθήκες, δεν είναι ραδιενεργά. Γι’ αυτή την ανακάλυψη βραβεύτηκαν το 1935 με το βραβείο Νόμπελ Χημείας.
Αυτή η ανακάλυψη οδήγησε σε σημαντικές εφαρμογές σε διάφορες επιστημονικές περιοχές (π.χ. στην Ιατρική), αλλά είχε και τεράστιο ενδιαφέρον για τις προσπάθειες «τιθάσευσης» της ατομικής ενέργειας, που, μεταξύ άλλων, οδήγησαν και στη δημιουργία της ατομικής βόμβας.
Από το 1935 ως το 1937, ο Φρεντερίκ ήταν λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Στη συνέχεια και ως το 1958, έγινε καθηγητής στο «College de France», ενώ το διάστημα 1956-1958, μετά το θάνατο της συζύγου του, πήρε την έδρα της στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.
Μετά την εισβολή των ναζί στη Γαλλία, πήρε την απόφαση να διακόψει προσωρινά τις μελέτες του για τον πυρήνα του ατόμου και φυγάδευσε στην Αγγλία όλα τα ντοκουμέντα των εργασιών του και τα υλικά που χρησιμοποιούσε στις έρευνές του, για να μην πέσουν στα χέρια των ναζί.
Μετά την απελευθέρωση, έγινε διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Ερευνας της Γαλλίας και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών. Το 1945 εξουσιοδοτήθηκε να δημιουργήσει την Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Στις προσπάθειες αυτές συνέβαλε και η σύζυγός του, η οποία το 1946 ανέλαβε διευθύντρια του Ινστιτούτου Ραδίου. Ομως, το 1950, όταν ο αντικομμουνισμός και η ιμπεριαλιστική επιθετικότητα έναντι της Σοβιετικής Ενωσης και των άλλων χωρών που είχαν μπει στην τροχιά της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κορυφώνονταν, αποπέμφθηκε από τα καθήκοντά του, μετά την ομιλία του στο 12ο Συνέδριο του Γαλλικού ΚΚ το 1950. Λίγους μήνες αργότερα, αποπέμφθηκε και η σύζυγός του.
Το 1934, ο Κιουρί έγινε μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, το 1935 της Επιτροπής Επαγρύπνησης Αντιφασιστών Διανοουμένων και το 1936 της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Από το 1937, οργάνωνε αποστολές οπλισμού και άλλων υλικών στον ένοπλο λαό της Ισπανίας, που στον εμφύλιο πόλεμο αντιμαχόταν τις φασιστικές δυνάμεις του Φράνκο.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο Φρεντερίκ έμεινε στο Παρίσι (από το 1944, που τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του έφυγαν για την Ελβετία, χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Jean-Pierre Gaumont). Πήρε μέρος στην Αντίσταση, αρχικά ως μέλος και αργότερα ως επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου, του πολιτικού σκέλους της ένοπλης αντίστασης στην οποία ηγετικό ρόλο είχε το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Στις μάχες για την απελευθέρωση του Παρισιού, χρησιμοποιούσε το εργαστήριό του για να φτιάχνει εκρηκτικά για τις δυνάμεις της Αντίστασης.
Την άνοιξη του 1942 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και το 1956 εκλέχτηκε στην Κεντρική Επιτροπή.
Το 1946 συμμετείχε στην ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας των Εργατών της Επιστήμης και διετέλεσε πρόεδρός της μέχρι και το 1957. Το 1949 ήταν από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης και για τα επόμενα εννέα χρόνια διετέλεσε πρόεδρός του. Το 1950 τιμήθηκε από τη Σοβιετική Ενωση με το Διεθνές Βραβείο Στάλιν για την Ενίσχυση της Ειρήνης μεταξύ των Λαών (το οποίο μετά το 1956 μετονομάστηκε σε Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Λένιν για την Ενίσχυση της Ειρήνης μεταξύ των Λαών).
Η σύζυγός του, αν και δεν έγινε μέλος του ΚΚ, συμμετείχε σε πολλές μετωπικές οργανώσεις στις οποίες δραστηριοποιούνταν οι κομμουνιστές, μεταξύ άλλων στο αντιπολεμικό-αντιιμπεριαλιστικό κίνημα και στους αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών. Μάλιστα, το 1936 έγινε η μία από τις τρεις γυναίκες που συμμετείχαν στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου.
«Οι προοδευτικοί επιστήμονες και οι κομμουνιστές επιστήμονες δεν πρέπει να προσφέρουν ούτε κόκκο της επιστήμης τους στον πόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ένωση (…) Πρέπει να είμαστε ακλόνητοι στην πεποίθησή μας ότι με αυτό τον τρόπο υπηρετούμε τη Γαλλία και ολόκληρη την ανθρωπότητα» (Από την ομιλία του Φρ. Ζολιό-Κιουρί στο 12ο Συνέδριο του Γαλλικού ΚΚ, τον Απρίλη του 1950).
«Με κατηγορείτε ότι εκπορνεύω την επιστήμη, επειδή ξεσηκώνομαι ενάντια στην εγκληματική χρησιμοποίηση των ανακαλύψεων του μεγάλου Παστέρ και γιατί κάνω έκκληση στην κοινή γνώμη να εμποδίσει τη συνέχιση της ανάπτυξης του μικροβιολογικού πολέμου. Για μένα, αυτοί που εκπορνεύουν την επιστήμη είναι αυτοί που εγκαινίασαν τον ατομικό αιώνα με την εξαφάνιση 200.000 πολιτών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι». (Απάντηση του Φρ. Ζολιό-Κιουρί στον εκπρόσωπο των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, 1952)
Ο Γιάννης Ρίτσος το 1950 του αφιέρωσε το ποίημα «Γράμμα στον Ζολιό – Κιουρί», γραμμένο στον Άη Στράτη. Δημοσιεύουμε απόσπασμα του ποιήματος:
Αγαπημένε μου Ζολιό,
σου γράφω από τον Αη – Στράτη.
Βρισκόμαστε δω πέρα, κάπου τρεις χιλιάδες
άνθρωποι απλοί, δουλευτάδες, γραμματιζούμενοι
με μια τρύπια κουβέρτα στον ώμο μας
μ’ ένα κρεμμύδι, πέντε ελιές κ’ ένα ξεροκόμματο φως στο ταγάρι μας
άνθρωποι απλοί σαν τα δέντρα μπροστά στον ήλιο
άνθρωποι που δεν έχουμε άλλο κρίμα στο λαιμό μας
εξόν μονάχα που αγαπάμε όπως και συ
τη λευτεριά και την ειρήνη.
(…)
Ξεμάθαμε πολλά, Ζολιό,
ξεμάθαμε πώς γλιστράει το ψάρι της γαλήνης στα ρηχά της σιγαλιάς
πώς μπλέκονται οι γαλάζιες φλέβες στα χέρια της άνοιξης – ξεμάθαμε
μάθαμε τώρα κάτι πράματα απλά
πολύ απλά
πολύ σίγουρα
πως ο ουρανός αρχίζει απ’ το ψωμί
πως δεν είναι δίκιο άλλοι να βγάζουν το ψωμί
κι άλλοι να τρώνε το ψωμί
πως δεν είναι δίκιο να φτιάχνουν κανόνια
και να λείπουν τ’ αλέτρια, – απλά πράματα,
μπορεί κ’ ένα παιδί να τα πει σε μια φυσαρμόνικα της τσέπης
μπορεί κ’ ένας καλός φαντάρος που ονειρεύτηκε τη μάνα του
να τιναχτεί απ’ τον ύπνο του και να τα πει σε μια σάλπιγγα
κ’ οι νεκροί μας τα ξέρουν πιο καλά – κάθε νύχτα η σιωπή τους τα φωνάζει –
απλά πράματα
– δεν είμαστε σοφοί, Ζολιό,
απλά πράματα λέμε
πολύ απλά τα λέμε
πως αξίζει κανένας να ζει και να πεθαίνει
για τη λευτεριά και την ειρήνη.
(…)
Ζολιό, πες και στους άλλους αδελφούς μας
στον Ερεμπουργκ, στον Αραγκόν και στο Νερούντα,
στον Ελυάρ, στον Πικασσό και σ’ όλα μας τ’ αδέρφια
πως είμαστε δω πέρα τρεις χιλιάδες εξόριστοι
όχι για τίποτ’ άλλο, αδέρφια μου,
παρά μονάχα, να, γιατί και ‘μεις όπως και ‘σεις
σηκώνουμε στη ράχη μας ένα αγκωνάρι απ’ το καμένο σπίτι μας
να χτίσουμε για κείνους που θα ‘ρθούν ένα καινούργιο σπίτι με πολλά παράθυρα
πολλά φαρδιά παράθυρα προς την ανατολή
να μη νυχτώνει από νωρίς η καρδιά των μανάδων
να μην κοιμούνται κάθε βράδυ τα παιδιά δίπλα στο θάνατο.
Και πού θα πάει, Ζολιό; – θα λιώσουμε μια μέρα τις οβίδες
να φτιάξουμε σφυριά κι αλέτρια και μπαλκόνια και φτερά
κ’ ένα άγαλμα Αφτερης Χαράς στη στάση, εκεί, των λεωφορείων, στη φτωχογειτονιά μας
στη γειτονιά μας που θα μερμηγκιάζει απ’ τα γιαπιά
κάτου απ’ τ’ ασίγαστο χωνί του χεροδύναμου μεγάφωνου των συνδικάτων
που όλο θα λέει, θα λέει σταράτα και με νούμερα
για τις τεράστιες καταχτήσεις των λαών στο πλάνο της ανοικοδόμησης
και θ’ απαγγέλλει ποιήματα των νέων προλετάριων ποιητών
για το χαρούμενο έρωτα
για τους υδατοφράχτες
και για τον εξηλεκτρισμό του κόσμου.
Αχ, έτσι, αδέρφια μου, να μην υπάρχουν πια καμένα σπίτια
μα να ‘ναι όλος ο κόσμος ένα σπίτι ασβεστωμένο με τη βούρτσα του ήλιου
κι αχ, έτσι, αδέρφια μου, τούτο το σπίτι να το συγυρνάει μονάχα
η μάνα μας η Λευτεριά κ’ η πρωτοθυγατέρα της η Ειρήνη.
Το πορτρέτο (Pablo Picasso) του Joliot-Curie αποτυπώθηκε αργότερα και σε γραμματόσημα της Λ.Δ. Γερμανίας και της Κούβας.
1969
Βρετανικά στρατεύματα αναπτύσσονται στη Βόρεια Ιρλανδία.
1972
Πεθαίνει ο ηθοποιός του κινηματογράφου και του θεάτρου Νίκος Φέρμας.
Καταγόταν από τη Μυτιλήνη και το πραγματικό του ονοματεπώνυμο ήταν Νίκος Χατζηανδρέου. Καθιερώθηκε σε ρόλους μάγκα και ντόμπρου ανθρώπου και εμφανίστηκε, πάντα σε δεύτερους ρόλους, σε πολλές ταινίες των δεκαετιών του ‘ 50 και του ‘ 60 όπως «Ένας ήρωας με παντούφλες», «Λόλα», «Η χαρτοπαίχτρα», «Της κακομοίρας», «Ο κύριος πτέραρχος», «Ανθισμένη αμυγδαλιά», «Όσα κρύβει η νύχτα», «Ο παπατρέχας», «Καλώς ήλθε το δολάριο», «Τρεις κούκλες κι εγώ» και άλλες.
1974
Στις 3.30 τα χαράματα της 14ης του Αυγούστου 1974 τελειώνουν με πλήρη αποτυχία στη Γενεύη οι τριμερείς διαπραγματεύσεις (Ελλάδας, Τουρκίας, Βρετανίας) για την κατάσταση στην Κύπρο και το κυπριακό πρόβλημα. Μία ώρα αργότερα, τα τουρκικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν τη Λευκωσία, την Αμμόχωστο και άλλα σημεία της Κύπρου. Ο «Αττίλας 2» είχε ξεκινήσει.
Οι Τούρκοι, έχοντας πετύχει τους στρατιωτικούς τους σκοπούς, δέχονται κατάπαυση του πυρός στις 6 το απόγευμα της 16ης του Αυγούστου 1974. Ηδη κατείχαν το 36,4% του κυπριακού εδάφους. Περίπου 2.000 Ελληνες και Ελληνοκύπριοι είχαν σκοτωθεί, πάνω από 1.600 ήταν οι αγνοούμενοι και 200.000 ήταν οι ξεριζωμένοι πρόσφυγες.
Η κυβέρνηση Καραμανλή στην Αθήνα αμέσως μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη, όπου οι Αμερικανοί έδειξαν να ρίχνουν το βάρος τους υπέρ της Τουρκίας, διαπιστώνει ότι βρίσκεται μεταξύ «σφύρας και άκμονος». Από τη μια βλέπει ότι οι «σύμμαχοί» της όχι μόνο δε συμμερίζονται τις θέσεις της, αλλά, αντίθετα, ενισχύουν με τη στάση τους τους εισβολείς. Από την άλλη, οι λαϊκές αντιδράσεις μεγαλώνουν στην Ελλάδα, όπου πλέον όλοι γνωρίζουν ότι πίσω από το πραξικόπημα στην Κύπρο και την τουρκική εισβολή είναι το ΝΑΤΟ και η μόνιμη επιδίωξη των ΗΠΑ και της Βρετανίας για τη «ΝΑΤΟποίηση» του νησιού.
Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση ο Κ. Καραμανλής, το πρωί της 14ης του Αυγούστου, ανακοινώνει την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Ήταν ένας ελιγμός για τον οποίο, πέρα από τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, έπαιξε αναμφισβήτητα ρόλο και η λαϊκή κατακραυγή εναντίον των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, με τον οποίο ωστόσο επιβεβαιωνόταν περίτρανα ο ρόλος της «Συμμαχίας» τόσο στα όσα προηγήθηκαν, όσο και στο συνεχιζόμενο έγκλημα κατά της Κύπρου.
1988
Αυτοκτονεί ο Αμερικανός κιθαρίστας του μπλουζ και της ροκ Ρόυ Μπιουκάναν (Roy Buchanan ή Leroy Buchanan).
Θεωρείται ως ο αξιολογότερος από τους πιο άγνωστους κιθαρίστες.
Από αυτόν επηρεάστηκαν σημαντικοί και γνωστότεροι κιθαρίστες.
1994
Συλλαμβάνεται στο Σουδάν ο περιβόητος διεθνής τρομοκράτης Κάρλος το Τσακάλι, κατά κόσμον Ίλιτς Ραμίρες Σάντσες. Την ίδια ημέρα εκδίδεται στη Γαλλία.
2003
Περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι στις ανατολικές ΗΠΑ και τον Καναδά βυθίζονται για πολλές ώρες στο σκοτάδι σε ένα από τα μεγαλύτερα μπλακ-άουτ στην ιστορία. Χιλιάδες άνθρωποι παγιδεύονται στο μετρό και σε ανελκυστήρες, ενώ κυκλοφοριακό κομφούζιο επικρατεί στους δρόμους. Λίγες μέρες αργότερα, στις 28 Αυγούστου, οι κάτοικοι του Λονδίνου ζουν ανάλογες εικόνες. Το ενδεχόμενο τρομοκρατικής επίθεσης αποκλείσθηκε, καθώς οι διακοπές ρεύματος οφείλονταν σε βλάβη του δικτύου ηλεκτροδότησης.
2003
Περίπου 50 τραυματίες και πολλές υλικές ζημιές, είναι ο απολογισμός της σεισμικής δόνησης μεγέθους 6,4 Ρίχτερ, που συγκλονίζει τη Λευκάδα.
2005
Αεροσκάφος Boeing 737-400 της κυπριακής εταιρίας Helios, που είχε απογειωθεί από τη Λάρνακα με προορισμό την Αθήνα, συντρίβεται στο Γραμματικό, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι 121 επιβαίνοντες.
2010
Πεθαίνει η τραγουδίστρια της τζαζ, στιχουργός και ηθοποιός Άννα Μαρία Γουόλτριτζ, πιο γνωστή με το καλλιτεχνικό της όνομα Άμπεϊ Λίνκολν.
Ήταν μια από τις πολλές τραγουδίστριες που εμπνεύστηκαν από την Μπίλι Χόλιντεϊ. Πιο συχνά έμενε στην Νέα Υόρκη.
Πρωτοεμφανίστηκε στην ταινία The Girl Can’t Help It (1956) με συμπρωταγωνίστρια την Μέριλιν Μονρόε. Σε συνεργασία με τον Ivan Dixon πρωταγωνίστησε στην ταινία Nothing But A Man (1964). Είχε συμπρωταγωνιστήσει επίσης στο πλευρό των Σίντνεϊ Πουατιέ και Μπο Μπρίτζες στην ταινία For Love Of Ivy (1968). Το 1969 κέρδισε την Χρυσή Σφαίρα για την εμφάνιση της σε αυτό την ταινία.
Η μουσική της καριέρα ξεκινά το 1960 όταν τραγούδησε στο φεστιβάλ We Insist-Freedom Now Suite (1960) μαζί με τον Μαξ Ρόουτς τον οποίο παντρεύτηκε το 1962 και χώρισαν το 1970. Συνεργάστηκε και με άλλους μουσικούς της τζαζ όπως είναι οι Σόνι Ρόλινς, Έρικ Ντόλφι, Κόλμαν Χόκινς, Τζάκι Μακλίν, Κλαρκ Τέρι, Στάνλεϊ Τουρεντάιν, Γουάιντον Κέλι, Σίνταρ Γουόλτον, Τζο Λοβάνο, Πατ Μέθενι, Ρον Κάρτερ και Μάιλς Ντέιβις . Έγραψε άλμπουμ με τους Σταν Γκετς, Μαλ Γουόλντρον και Άρτσι Σεπ. Το 1990 έπαιξε τον τελευταίο της ρόλο σε ταινία στην ταινία του Σπάικ Λι Mo’Better Blues. Το 2003 τιμήθηκε με το βραβείο National Endowment for the Arts NEA Jazz Masters.
